Cumhuriyet Dönemi’nde İnkılapçı Bir Gazetenin İdeolojik İnşa Stratejileri: Zonguldak Gazetesi (1923-1954)

Osmanlı’da 19’uncu yüzyılda başlayan Türkçe gazetecilik faaliyetleri batılılaşma hareketlerine hız veren bir nitelik taşımaktadır. Özel gazetecilikle birlikte daha çok devlete dönük hareket tarzı benimseyen basın, Millî Mücadele Döneminde memleket için ve Cumhuriyet döneminde devlet adına faaliyet göstermiştir. Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde devlet idaresinin kararlarına yönelik faaliyet gösteren basın, Millî Mücadele Dönemi’nde devleti kurtarmak üzere yayınlar yaparken, Cumhuriyet döneminde ise iktidar politikalarını destekleyen nitelikte içerikler üretmiştir. Cumhuriyet döneminde iktidar kontrolündeki basın faaliyetleri, inkılapların yerleştirilmesi ve korunması çerçevesindedir. İktidarın, ekonomik ve ideolojik yolla bağ kurduğu gazeteler, inkılapların müdafisi şeklinde çaba harcamıştır. Bu çaba belli bir stratejinin ürünü şeklinde ortaya çıkmıştır. Zonguldak’ta 1923-1954 yılları arasında çıkarılan Zonguldak gazetesi içerikleri inkılapların yerleştirilmesi ve kökleştirilmesi adına gazetelerin izlediği stratejilerin örneğini sergilemektedir. Çalışma kapsamında tematik bağlamda nitel veri analizi tekniğiyle incelenen gazete içerikleri, inkılaplara ilişkin korumacı tutum sergilendiğini, liderin yüceltildiğini, Osmanlı-Türkiye karşılaştırması yapıldığını, yıl dönümlerine özel hassasiyet gösterildiğini ve diğer Kemalist yayın organlarının desteklenerek belli bir strateji etrafında yayıncılık politikası izlendiğini ortaya koymaktadır.

Ideological Building Strategies of a Revolutionary Newspaper in the Republic Period: Zonguldak Newspaper (1923-1954),

Turkish journalism activities, which started in the 19th century in the Ottoman Empire, had a nature that accelerated the westernization movements. The press, which adopted an action rather against the State together with private journalism, acted for the country during the national struggle and for the State in the Republic period. The press, which operated towards the decisions of the State administration during the Tanzimat Reform Era and Constitutional Monarchy Period, was publishing to save the State during the War of Independence, and produced contents that supported the policies of the government in the Republic period. During the Republic period, the media activities under the control of the government are within the framework of the establishment and protection of the revolutions. The newspapers that the government has established ties economically and ideologically have endeavored to defend the revolutions. This effort has emerged as the product of a certain strategy. The contents of the Zonguldak newspaper, which was published in Zonguldak province between 1923 and 1954, exemplify the strategies followed by newspapers in order to establish and root the revolutions. Newspaper contents, which were examined through thematic qualitative data analysis technique within the scope of the study, reveals that protective attitude towards revolutions was displayed, the leader was glorified, comparison between Ottoman Empire and Turkey was made, special sensitivity was shown to anniversaries, other Kemalist media organs were supported and a publishing policy was followed around a certain strategy

PDF

___

Millet Meclisi Tutanak Dergisi, TBMM. 2. Dönem 3. Yasama Yılı, Cilt 19, s. 7 1925.
CUMHURİYET HALK PARTİSİ (1939). CHP Nizamnamesi. Ankara, Ulus Basımevi.
Kitaplar, Makaleler ve Tezler
BELGE Murat (2009) Mustafa Kemal ve Kemalizm, Der. Murat GÜLTEKİNGİL - Tanıl BORA, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce C.2, Kemalizm. İletişim Yayınları, İstanbul, s. 29-43.
ÇETİN Halis (2016) Türk Siyasal Hayatında Kahramanlar, Krizler ve Hainler, Orion Yayınları, Ankara.
EAGLETON Terry (1996) İdeoloji, Çev: Muttalip ÖZCAN, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
FAİRCLOUGH Norman (2003) Söylemin Diyalektiği. Çev. Barış ÇOBAN, Söylem ve İdeoloji Mitoloji, Din, İdeoloji , Ed. B.ÇOBAN - Z.ÖZARSLAN, İÜ İletişim Fakültesi Yayınları, İstanbul s. 173-184.
GEVGİLİ Ali (1983) Türkiye Basını, Der. Murat BELGE, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. İletişim Yayınları, İstanbul.
------------------ (1988) Dünya’da ve Türkiye’de Çağdaş Basının Gelişimi ve Sorunları, Basın Yayın Yıllığı, No: 3, İstanbul.
GÜLENER Serdar (2007) Türk Siyaseti’nde Merkez-Çevre İlişkilerinin Seyri ve 27 Mayıs 1960 Darbesi, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 36-66.
GÜRKAN Nilgün (1999) İmparatorluktan Ulus Devlete Modernliğin İnşasında Gazeteciler. Osmanlı Basın Yaşamı Sempozyumu, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayını, Ankara, s. 47-68.
HEYWOOD Andrew (2011) Siyasi İdeolojiler, Çev. Ahmet Kemal BAYRAM vd. Adres Yayınları, İstanbul.
İNSEL Ahmet - AKTAR Cengiz (1987) ‘Devletin Bekâsı’ İçin Yürütülen Çağdaşlaşma Sürecinin Toplumsal Sorunları, Toplum ve Bilim, Birikim Yayıncılık, Güz, Cilt 31, Sayı 39, s. 21-44.
İSKİT Server (1939) Türkiye’de Matbuat Rejimleri, Ülkü Matbaası, İstanbul.
KOLOĞLU Orhan (2006) Osmanlı'dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, Pozitif Yayınları, İstanbul.
MARDİN Şerif (2006) Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: MerkezÇevre İlişkileri, Türkiye'de Toplum ve Siyaset Makaleler, Der. M. TÜRKÖNE -
T. ÖNDER , İstanbul, İletişim Yayınları, s. 34-78.
NEUMAN Lawrence W. (2010) Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar Çev. Sedef ÖZGE, Yayın Odası, İstanbul.
SELÇUK ŞİRİN Funda (2010) Ulus Devlet İnşasında Basının Rolü: Falih Rıfkı Atay, Tercüman-ı Ahval'in 150. Yılında İstanbul'da Fikir Gazeteciliği Sempozyumu, Emirler Matbaası, İstanbul, s. 127-138.
SHİLS Edward (1975) Center and Periphery Essays in Macrosociology, The University Of Chicago Press, Chicago.
ŞEKER Mustafa (2007) Tekniği, İçeriği, Çalışan Profili, Haber Kaynakları, Ekonomi Politiği, Gücü ve Sorunlarıyla Yerel Gazeteler, Tablet Kitabevi, Konya.
TEMEL Faruk (2016) Zonguldak’ın İlk Gazetesi “Zonguldak (1923-1954)”, İnsan Kimlik ve Mekân Bağlamında Zonguldak Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları: No:11, s. 321-338.
------------------- (2017) Cumhuriyet İdeolojisinin İnşasında Basının Rolü "Zonguldak Gazetesi (1923-1954), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TUNCEL Gökhan - GÜNDOĞMUŞ Bekir (2012) Türkiye Siyasetinde Merkez- Çevrenin Dönüşümü ve Geleneksel Merkezin Konumlanma Sorunu, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 3, s. 137-158.
TURAN Refik (2014) Kültür Alanındaki Gelişmeler, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Haz. D. YALÇIN, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
TÜFEKÇİOĞLU Hayati (1992) Cumhuriyet İdeolojisi ve Türk Basını (Hakimiyet-i Milliye 1.12.1928-31.12.1929), Sosyoloji Dergisi, Cilt 3, Sayı 3, 45- 96.
VAN DIJK Teun. A. (2003) Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Çev. Nurcan ATEŞ, Söylem ve İdeoloji Mitoloji, Din, İdeoloji, Ed. B.ÇOBAN -
Z.ÖZARSLAN, İÜ İletişim Fakültesi Yayınları, İstanbul., s. 13-112. Süreli Yayınlar Zonguldak (1923-1954) Tahir Akın KARAUĞUZ, Karaelmas Matbaası, Zonguldak
İnternet Kaynakları
ÖZBUDUN Ergun (2007) Türkiye Siyasetindeki Bölünme Çizgisi, Dünya Bülteni, 17 Ağustos, https://www.dunyabulteni.net/turkiye-siyasetindekibolunme-cizgisi-makale,1869.html, (Erişim Tarihi: 25.01.2021)