Mütercimi Meçhul Bir Kasîde-i Bürde Tercümesi

Mısırlı sûfi şair Muhammed b. Saîd el-Busîrî’nin (öl. 695/1296) Hz. Peygamber’e tevessülen yazdığı Kasîde-i Bürde isimli eseri, İslam dünyasında büyük ilgi görmüş, bir yandan kültürel/sosyal alanda düğün, bayram, cenaze merasimi gibi törenlerde okunurken; diğer yandan edebî muhitte ulema ve üdebanın kalemiyle şerh, tahmîs, tesdîs, tesbî‘, taştîr ve tercüme edilmiştir. Mütekerrir defa yapılan bu faaliyetler, 15. asırdan başlayarak günümüze kadar süregelmiştir. Kasideye rağbet edenler yalnız meşhurlar olmamış, esamisi okunmayan yahut sonradan unutulan şahsiyetler de onu kendi dillerine aktarmaya gayret etmişlerdir. Çalışmanın konusu, kasidenin bu tür manzum tercümelerinden biridir. Mütercimi gibi tercüme tarihi de belirsiz olan manzume, klâsik dönem imlâsıyla, 162 beyit hâlinde aruzun remel bahrinde yazılmıştır. Kafiye kelimelerinin önemli bir kısmının kaynak metinden alınmasına rağmen emsaline göre daha anlaşılır bir üsluba maliktir. Şiirsellik bakımından da vasatın üstündedir. Mütercim, kaynak metinden aldığı manayı kendi şairlik istidadı ile süslemiş ve özgün bir edayla söylemeye çalışmıştır. Bu bakımdan Kasîde-i Bürde tercümelerinin çoğundan daha edebî, daha lirik ve daha başarılıdır. Bu makalede, söz konusu eserin bazı özelliklerine değinilerek transkripsiyonlu metni verilmiştir.

Qaṣeeda-i Burdah written by Egyptian sufi poet Busīrī (d. 695/1296) as an eulogy for Beloved Messenger Moḥammed has received great attention in the Islamic world. This work has been recited both in cultural/social ceremonies such as weddings, holidays and funerals. On the other hand, it was also annotated, translated, and takhmīs, tesdīs, tesbī‘ and taşṭīr were written to it by the pen of scholars and litterateurs in literary circles. These activities, which have been carried out over and over again, has been going on from the 15th century to the present day. Not only the reputed people, but also unknown ones or ones whose names were later forgotten have tried to translate it to their own language. The subject of the study is one of this type of poetic translations of the eulogy. Like its translator, date of this poetic translation is also unknown. This work was written in the remel baḥr type of ‘arūż in 162 verses using the spelling of the classical period. Although a significant portion of the rhyme words was adapted from the source text, it has a more understandable style than its counterpart. In terms of poetry, it is above the average. The translator decorated the meaning that he borrowed from the original text with his own poetic ability and tried to express it in a unique manner. For this aim, it is more literary, lyrical and successful than most other translations of Qaṣeeda-i Burdah. In the present study, text of the mentioned work was given with transcription along with mentioning of some of its features.

Keywords:

Turkish-Islamic Literature, Imām-i Buṣīrī, Qaṣeeda-i Burdah, Translator Translation,

PDF

___

Albayrak Sak, Vesile. “Esâsî’nin Kasîde-i Bürde Tercümesi”. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 16 (Eylül 2019), 343-363.
Albayrak Sak, Vesile. “Said Paşa’nın Kaside-i Bürde Tahmisi”. Turkish Studies 8/9 (Yaz 2013), 523-559.
Albayrak Sak, Vesile. “Şemseddin Sivâsî’nin Kasîde-i Bürde Tercümesi”. Turkish Studies 9/3 (Kış 2014), 91-110.
Altıkulaç, Tayyar. “Ebû Şâme el-Makdisî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/233- 235. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
Armutçuoğlu, İlhan. Kaside-i Bürde Manzum Tercüme. İzmir: Akyol Neşriyat, 1979.
Arslan, Ahmet Turan. “Ezherî Halid b. Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/64-65. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
Ayçiçeği, Bünyamin. “Bûsîrî’nin Kasîdetü’l-Bürde’sinin Diyarbakırlı Mehmed Said Paşa Tarafından Yapılan Mensur ve Manzum Tercümesi”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 15 (2015), 27-102.
Ayçiçeği, Bünyamin. “Üsküdarlı Abdülhay Celvetî ve Kasîde-i Bürde Tercümesi”. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu 9/2. ed. Coşkun Yılmaz. 223-265. İstanbul: Üsküdar Belediyesi, 2017.
Ayyıldız, Erol. “Harputî’nin Kasîde-i Bürde Şerhinin Dilbilgisi ve Belağat Açısından İncelenmesi”. Dünü ve Bugünüyle Harput. ed. Fikret Karaman. 1/515-523. Elazığ: TDV Elazığ Şubesi Yayınları, 1999.
Demirayak, Kenan. “Kasîdetü’l-Bürde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/566- 567. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
Durmuş, İsmail. “İsâmüddin el-İsferâyînî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/516-517. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
İlhan, Mevlüt. “Na‘imî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümesi”. Journal of Turkish Language and Literature 3/4 (Sonbahar 2017), 42-61.
Kahraman, Bahattin. “Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürdesi Etrafında Yazılmış Türkçe Eserler”. SÜ FenEdebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi 6 (1991), 167-174.
Kahraman, Bahattin. “Le‘âlî ve Abdurrahim Karahisarî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümeleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi 4 (1997), 57-107.
Karakoç, Sezai. Üç Kaside: Kaside-i Bürde Endülüs’e Ağıt Bürüyen Kaside. İstanbul: Fatih Yayınevi, 1967.
Kaya, Mahmut. Kasîde-i Bürde’yi Türkçe Söyleyiş. İstanbul: Damla Yayınevi, 2014.
Kaya, Mahmut. “Kasîdetü’l-Bürde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/568-569. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
Kılavuz, Ahmet Saim. “Bâcûrî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/416. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Koç, Hamza. “Ahmed-i Rıdvan’ın Manzum Kaside-i Bürde Tercümesi”. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 5/12 (Temmuz 2018), 9-31.
Kuzubaş, Muhammet. “Muhammed Fevzî’nin Miftâhu’n-necât Adlı Eseri (Kaside-i Bürde Tahmis ve Şerhi)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1/1 (Sonbahar 2007), 156- 192.
Mermer, Kenan. Klâsik Şerh Geleneğinde Üslup Kasîde-i Bürde Örneği. İstanbul: İz Yayıncılık, 2018.
Özcan, Ayşe. Nazîfî İsmâil Akhisarî ve Manzum Kasîde-i Bür’e Tercümesi: İklîdu’s-sa‘âde. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
Sezer, İsmail Hakkı. İmam Busîrî ve Bürde’si. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1985.
Sezer, İsmail Hakkı. “Kaside-i Bürde ve Nesir ve Manzum Tercümesi”. SÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2000), 65-88.
Sivâsî, Şemseddin. Tercüme-i Kasîde-i Bürde İrşâdü’l-avâm. haz. Hüseyin Akkaya. Sivas: Sivas Belediyesi Yayınları, 2015.
Şahin, Ebubekir Sıddık. Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
Şener, Halil İbrahim. Kaside-i Bürde Kaside-i Bür’e ve Su Kasidesi. İzmir: İrfan Kültür Eğitim Derneği Yayınları 2, 1995.
Uğur, Mücteba. “Kasîde-i Bürde’ye Reddiye Kitapçığına Kısacık Reddiye”. Dinî Araştırmalar 4/2 (Ağustos 1999), 5-20.
Uzun, Mustafa. “Nahîfî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/297-299. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Yazar, Sadık. “Amasyalı Seyyid Hüseyin Efendi ve Manzum Kasîde-i Bürde Tercümesi”. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2/3 (Haziran 2018), 145-187.
Yazar, Sadık. Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
Yıldız, Musa. Niyâzî Mısrî Kasîde-i Bürde Tesbî‘i. İstanbul: Elif Yayınları, 2007.
Yücel, Yusuf İbrahim. “Kasîde-i Bürde Üzerine Son Dönemde Yapılan İlmî Çalışmalar”. İslam Bilimleri Araştırmaları Dergisi 1 (2016), 86-106.