KELAMİ EPİSTEMOLOJİDE AKLIN DEGERi

Kur'an'a göre Allah hem yaratma ve hem de yaratıkları bilgilendirme kaynağıdır. Bu bilgilendirme yöntemlerinden birisi de aracılarin olmasıdır. Hiç kuşkusuz ki bu aracılar, insanlık tarihinin değişik dönemlerinde her kavme gönderilen peygamberler olmuştur. Kur'an'da insıinların peygamberlerle bilgilendirildiğini görüyoruz. Örneğin, Hz. A.dem'e nesnelerin isimleri öğretilmiştir. 1 İlahimesaj olan Kur'an'a göre, bilginin gelişınesi ve çoğalması Allah'a bağlıdır; insana bilinmeyeni bildiren O'dur.2 O halde hakikatin bilgisini elde etmede insanın rolü nedir? Kur' an' da bilgi konusunda insan için nesneler dünyasına bakarak bir şeyleri hatıriama 'tezekkür) ve düşünme (tefekkür)den söz edilmiştir. Ayrıca, insan nesneler üzerinde tefekkür ve teemmülde bulunmaya davet edildikten sonra, "akletınez misiniz?"3 şeklinde bir soru ile uyarılır. Akletıne, tefekkür ve tezekkür gibi kavramların içeriğinde taşıdığı mesaj, insanın aşkm olanla buluşmasına ve O' nun la bağ kurmasına bir davetiye çıkarmaktır. Kur' an' daki "akletme" aydınlanma düşüncesindeki "pozitivist rasyonel akim" karşılığı değildir. Çünkü "rasyonalizm" aklı, istidliill kategoriye indirger, onu ululamakla kalmaz hatta üstünde bir başka hakikati n olduğunu da kabul etmez. Kur' an' da isim olarak akla değil de fiil olarak aklın fonksiyonel yapısına gönderme yapılır. Türkçesi, hiilii akıllarını kullanmıyorlar ını? anlamına gelen; "efe/ii ta' ktltın" ya da "/ii ya' k til'ın" gibi ifadelerle zihinlerin nesneler dünyasına (kevnl ayetler) yönelmesi ile uyarılınası amaçlanır. Kur' an' a göre akıl, kalbin bir fonksiyonudur

___

  • 1 bk. 2 Bakara 31: "Alla/ı Adem'e biifiili isimleri iiifrelli." 2 bk. 46 Alıkilf 23 : "Bilgi wıcak Allalı 'm katmdwulır."
  • 3 lık. 3 Al-i İııırfın 191: 34 Se be' 46