TUVA ATASÖZLERİNDE GEÇEN AKRABALIK ADLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Atasözleri; toplumun bilgeliğini, deneyimlerini, dünya görüşünü yansıtan, kuşaktan kuşağa aktarılan yüzyıllarca yaşayabilen sözlerdir. Ait olduğu toplumun sözvarlığı hakkında çok fazla veri barındırmaktadır. Akrabalık adları ise insanı merkeze alan temel sözvarlığının önemli bir parçasıdır. Akrabalık kan yoluyla ya da evlilik yoluyla oluşan bağa verilen addır. Akrabalık adlarının kullanımı, azlığı çokluğu, toplumun kültürel yapısının dile yansımasıdır. Tuvalar da zengin kültüre sahip ve bunu atasözlerine yansıtmış bir topluluktur. Bu çalışmada Tuvaların atasözlerindeki akrabalık adları incelenecek, atasözlerinde akrabalık adlarının ne şekilde ve ne sıklıkla kullanıldığı ortaya konulacaktır. Akrabalık adlarının atasözlerinde kullanımı tespit edilen örneklerle desteklenecektir.

A STUDY ON KINDSHIP NAMES IN TUVAN PROVERBS

Proverbs; are the words that reflect the wisdom, experiences and world view of the society and can live for centuries passed down from generation to generation. It contains a lot of data about the lexicon of the society to which it belongs. Kinship names are an important part of the basic lexicon that puts people in the center. Kinship is the name given to the bond formed by blood or marriage. The use of kinship names, the less and less, is the reflection of the cultural structure of the society on the language. Tuvans is a community with a rich culture and reflected this in proverbs. In this study, kinship names in proverbs of Tuvans will be examined, and how and how often kinship names are used in proverbs will be revealed. The use of kinship names in proverbs will be supported with examples identified.

Keywords:

Tuvan, Tuvan proverbs Kinship Names,

PDF

___

Aça, M. (2011). Tıva atasözleri. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 3(12), 29-50.
Aksan, D. (2000). En eski Türkçenin izlerinde. İstanbul: Simurg Yayınları.
Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Aksan, D. (2015). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Arıkoğlu, E. (2007). Tuva Türkleri atasözleri. Türk Dünyası Edebiyat Metinleri Antolojisi, 8, 257-262.
Arıkoğlu, E. ve Kuular, K. (2003). Tuva Türkçesi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Baştuğ, S. (1993). Kök Türük kindship terminology: an omaha model. Central Asiatic Journal, 37(1), 1-19.
Biçe-ool, S. M. (2001). Tuvalılarda akrabalık sistemi. Bilig 17, 107- 116.
Büdüp, B. K. (2010). Tıva üleger domaktar bolgaş çeçen söster. Kızıl: Tıvanıŋ Yu. Ş. Kyunzegeş Attıg Nom Ündürer Çeri.
Erdem, M. (2000). Türkmen Türkçesinde akrabalık terimleri üzerine. KÖK Araştırmalar, II(1), 187-202.
Grønbech, K. (1953).The Turkish system of kindship. Studia Orientalia Johanni Peterson. Copenhagen, 124-129.
İshakov, F. G, ve A. A. Palmbah (2019). Tuva dili grameri ses ve şekil bilgisi. Bengü Yayınları, Ankara.
Kenin- Lopsan, M. (2019). Tuvaların gelenekleri (İlker Tosun, Akt.). Ankara: Bengü Yayınları.
Koçoğlu Gündoğdu, V. (2018). Tuva Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Li, S.Y. (2019). Türk dillerinde akrabalık adları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ölmez, M. (2007). Tuwinischer wortschatz mit alttürkischen und mongolischen parallelen. Wiesbaden: Harrasowitz Verlag.
Ölmez, M. (2009). Tuva atasözlerinden seçmeler. Sibirya İncelemeleri, 4(1), 51-128.
Sertkaya, O. F. (1983). Çince tay “büyük” kelimesi ile yapılan damla, dayı, teyze ve dede kelimeleri üzerine. Türk Dili, XCVI, 680, 150- 159.
Taşbaş E. (2019). The Turkic kindship system. Acta Orientalia Acadamiae Scientiarum Hung. 72(2), 245-258.
Taşbaş E. (2020). Türk dillerinde ‘kuzen’ terminolojisi. Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 32, 7-22.
Tatarintsev, B. İ. (2000). Etimologiçeskiy slovar’ Tuvinskogo yazıka tom I. Novosbirsk. Nauka.
Tatarintsev, B. İ. (2004). Etimologiçeskiy slovar’ Tuvinskogo yazıka tom IV. Novosbirsk. Nauka.
Tekin, T. (1988). Amca ve teyze kelimeleri hakkında. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 283-294.
Tosun, İ. (2019). Cinsiyet kategorisi bağlamında Tuva Türkçesinin söz varlığı. Türk Bitig Türklük Bilimi Araştırmaları, 99-122.
Yazıcı Ersoy, H. (2011). Başkurt Türkçesinde aile ve akrabalık isimlerinde kullanılan -y biçimbirimi. Türkbilig, 2011(21), 87- 112.