TÜRKİYE’NİN İKLİM AKSİYONUNUN BUGÜNKÜ DURUMU

Öz Sanayileşme ile yıllardan beri hoyratça atmosfere yayılmasına göz yumulan ve insan kaynaklı olan sera gazlarının, iklim değişikliği üzerindeki yıkıcı etkileri, günümüzde sadece gelişmekte olan ülkeleri değil gelişmiş ülkeleri de etkileyen bir canavara dönüşmüştür. Gelinen noktada, önlem alma zorunluluğu artık alarm seviyesine ulaşmıştır. Dünyayı etkileyen küresel iklim krizi ile bütünsel mücadele etmek amacıyla, uluslararası protokol ve antlaşmalar yoluyla gelişmiş AB ülkelerinin belirledikleri ve BM’in de iklim değişikliği çerçeve programına adapte ettiği iklim aksiyonu planı yürürlüğe konulmuştur. Bu çalışmanın amacı başta Türkiye olmak üzere AB ülkelerinin iklim aksiyon planı çerçevesinde aldıkları önlemlerin etkinliğini araştırmaktır. Çalışmada, Eurostat veri tabanında yer alan ve iklim değişikliği ile mücadelede kullanılan ölçme ve değerlendirme göstergeleri kullanılmaktadır. Gri ilişki analiz yöntemi kullanılarak seçilen göstergeler altında AB+28, Türkiye, İsveç ve Norveç karşılaştırılacaktır. Yapılan analiz sonucuna göre Türkiye’nin gelişmiş bazı Avrupa ülkeleri gibi, 2008-2018 yıllarında küresel iklimle mücadele konusunda yeterli mücadele yapmadığı; Türkiye’nin AB ülkeleri ile karşılaştırılmasında bu ülkeler arasında zayıf kalan konumunu istikrarlı bir şekilde koruduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Gri ilişki analizi, Çok kriterli karar verme

PDF

___

Avrupa Komisyonu (2010). AB öncülüğünde iklim değişikliği ile mücadele. Lüksemburg: Avrupa Birliği Resmi Yayınlar Ofisi. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/4513129- Ab-onculugunde-iklim-degisikligi-ile-mucadele.html
Bali, Ö. (2014). Belirsizlik etmenli dinamik bir çok kriterli karar verme modeli. Gazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Dergisi, 29(1), 131-140.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2019). Birleşmiş milletler iklim değişikliği çerçeve sözleşmesi. Erişim adresi: https://iklim.csb.gov.tr/birlesmis-milletler-iklimdegisikligi-cerceve-sozlesmesi-i-4362
Doğan, N. (2014). The role of renewable energy resources in fighting against global climate change: An assessment for Turkey. International Refereed Academic Social Sciences Journal, 15(5), 265-276.
Eurostat Report (2019). Sustainable development in the European Union: Overview of progress towards the SDGs in an EU context. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/documents/4031688/9925908/KS-02-19-166-ENN.pdf/e985fa37-b510-4cae-b30e-c247989163d9
Eslen, N. (2010). İklim değişikliği ve Türkiye'nin güvenliğine etkileri. Stratejik Araştırmalar Derneği, 8(15), 237-275.
European Commission (2019). Reflection paper: Towards a sustainable Europe by 2030. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/commission/sites/betapolitical/files/factsheets_sustainable_europe_012019_v3.pdf
IPCC Climate Report (2018). Impacts of 1.5°C of global warming on natural and human systems. Erişim adresi: https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/06/SR15_Chapter3_Low_Res.p df
İklim Haber (2019). Küresel karbon emisyonlarının üçte birinden sorumlu 20 şirket açıklandı. Erişim adres: https://www.iklimhaber.org/kuresel-karbon-emisyonlarinin-uctebirinden-sorumlu-20-sirket-aciklandi/
Kuşkaya, S. ve Gençoğlu, P. (2017). OECD ülkelerinin 1995-2015 yılları itibariyle sera gazı salınımları açısından karşılaştırılması: İstatistiksel bir analiz. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 3(3),177-188.
Liu, S., Forest,J. ve Yang, Y. (2013). Advances in grey systems research. The Journal of Grey Systems, 25(2), 1-17.
Mol, S. ve Doğruyol, H. (2012). İklim değişikliğinin su ürünlerine ve tüketimine etkisi. Journal of FisheriesSciences.com, 6(4): 341-356.
Önol, B., Ünal, Y.S. ve Dalfes H.N. (2009). İklim değişimi senaryosunun Türkiye üzerindeki etkilerinin modellenmesi. İTÜ Dergisi / d Mühendislik, 8(5), 169-177.
Özer, N. (2017). İklim değişikliği yönetişimindeki aktörlerin analizi ve Türkiye. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(4), 833-851.
Özçatalbaş, O. (2014). Küresel iklim değişikliğinin tarım yayımı ve politikaları üzerine olası etkileri. Ulusal Aile Çiftçiliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ankara.
Özdağoğlu, A. (2013). Çok ölçütlü karar verme modellerinde Normalizasyon tekniklerinin sonuçlara etkisi: COPRAS. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 229-252.
Saraç, B. ve Alptekin, N. (2017). Türkiye’de illerin sürdürülebilir kalkınma göstergelerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(1), 20-49.
Sarıgül, T. (2017). Dünya’nın ortalama sıcaklığı nasıl hesaplanıyor?, TUBİTAK Bilim Genç Dergisi. Erişim adresi: http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/dunyaninortalama-sicakligi-nasil-hesaplaniyor
The Guardian (2019a). Revealed: The 20 firms behind a third of all carbon emissions. Erişim adresi: https://www.theguardian.com/environment/2019/oct/09/revealed-20-firmsthird-carbon-emissions
The Guardian (2019b). Why we need political action to tackle the oil, coal and gas companies. Erişim adresi: https://www.theguardian.com/environment/video/2019/oct/08/whoare-the-worlds-biggest-climate-polluters-video Erişim:13.10.2019
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (2018). Temel ekonomik göstergeler. Erişim adresi: https://www.gtb.gov.tr/data/5a4fbca9ddee7d1fa8b6c0aa/GTB_EKONOM%C4%B0 %20SUNUMU_05.01.2018.pdf
Türkeş, M. (2007. Türkiye’nin kuraklığa, çölleşmeye eğilimi ve iklim değişikliği açısından değerlendirilmesi. Pankobirlik, 29, 28-47.
UN Sustainable Development Goals, Knowledge Platform, Goal 13: Take urgent action to combat climate change and its impacts. Erişim adresi: https://www.un.org/sustainabledevelopment/climate-change/