Arzu ÖZYÜREK, Fatma TEZEL ŞAHİN, Zeynep Banu GÜNDÜZ

Nesilden Nesile Kültürel Aktarımda Oyun ve Oyuncakların Rolü

Öz Bu çalışmanın amacı, Türk toplumundaki bireylerin nesiller boyunca oyun ve oyuncak tercihlerini incelemektir. Yaklaşık 30-40 yıllık zaman diliminde, çocukların oyun ve oyuncak tercihlerinin incelenmesi ile zaman içerisindeki değişim ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışma grubunu 10 yaşında 175, 40 yaş ve üzeri 175 kişi olmak üzere 350 kişi oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında görüşme yöntemi kullanılmıştır. Görüşmede 10 yaşındaki çocuklara en çok oynadıkları oyun ve oyuncakların neler olduğu, 40 yaş üzerindeki bireylere çocukluklarında en çok oynadıkları oyun ve oyuncakların neler olduğu sorulmuştur. Verilerin içerik analiz yapılmış, oyun ve oyuncaklar belirli kategorilere ayrılmış ve bu kategorilere göre yüzde ve frekans dağılımları verilmiştir. Sonuç olarak; yakın geçmiş ile kıyaslandığında içinde bulunduğumuz zaman dilimindeki çocukların daha çok bilgisayar oyunları ve hazır materyalleri kullandığı, yapılandırılmış oyun ve oyuncaklara yöneldikleri görülmüştür. Buna rağmen kovalamaca, yakalamaca, koşmaca türü oyunların benzerlik gösterdiği dikkat çekmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Oyun, Oyuncak, Kültürel Aktarım, Çocukluk Dönemi

PDF

___

Kaynaklar Akbulut, D. (2009). Günümüzde geleneksel oyuncaklar. Milli Folklor, 21 (84): 182-191. Aksoy, H. (2014). Çocuk oyunlarının işlevleri: Sarıkeçili yörük çocuk oyunları, Milli Folklor, 13(101): 265-276. Artar, M., Onur, B. ve Çelen, N. (2004a). Türkiye’de geleneksel oyuncaklar: köy-kent karşılaştırması, Türkiye’de Çocuk Oyunları: Araştırmalar (Yay.haz. B. Onur ve N. Güney). Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları. Kök Yayıncılık, Ankara. Artar, M., Onur, B. ve Çelen, N. (2004b). Çocuk oyunlarında üç kuşakta görülen değişimler: kırsal kesimde bir araştırma, Türkiye’de Çocuk Oyunları: Araştırmalar (Yay.haz. B, Onur ve N, Güney). Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Kök Yayıncılık, Ankara. Başal, H. A. (2010). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Çocuk Oyunları, Morpa Yayıncılık, İstanbul. Cengiz, S. A. (1997). Karadeniz Ereğli örneğinde çocuk oyunlarının halk bilim açısından değerlendirilmesi. Çocuk Kültürü, I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Ankara. Durualp, E. ve Aral, N. (2014). Oyunun gelişimi ve türleri (s. 232-253), içinde: Okul Öncesi Eğitimde Oyun (Ed.:A.B.Aksoy), Her Yönüyle Okul Öncesi Eğitim. Hedef Yayıncılık, Ankara. Durualp, E. ve Aral, N. (2011). Oyun Temelli Sosyal Beceri Eğitimi. Vize Yayıncılık, Ankara. Ellialtıoğlu Maden, F. (2005). Okul Öncesi Dönemde Oyun ve Oyun Örnekleri. Yapa Yayıncılık, İstanbul. Erbay, F. ve Durmuşoğlu Saltalı, N. (2012). Altı yaş çocuklarının günlük yaşantılarında oyunun yeri ve annelerin oyun algısı. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2): 249-264. Göde, O. ve Susar, F. (1997). Okul öncesi eğitimin önemi ile bu eğitimde oyunun ve bedensel etkinliklerin rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2: 39-48. Kandır, A. ve Tezel Şahin, F. (2011). Okul Öncesi Dönemde Oyuncak ve Oyun Materyalleri Eğitici Oyuncaklar. Morpa Yayınevi, Ankara. Kayışoğlu, B. (2017). Çocukluk döneminde beden eğitimi ve spor (ss.40-96) içinde: Erken Çocuklukta Beden Eğitimi ve Spor (Ed.: A. Özyürek). Vize Yayıncılık, Ankara. Kırcı Uğurlu, E. (2014). Kültürel bellek aktarıcısı olarak ninni. Milli Folklor, 13 (102): 43-52. Köksal Akyol, A. ve Bilbay, A. (2017). Tarihsel süreçte ve farklı kültürlerde çocuk (ss.5-19) içinde: Erken Çocuk Döneminde Gelişim I (0-36 ay) (Ed.: A. Köksal Akyol). Anı Yayıncılık, Ankara. Oksal, A. (1999). Kuşaklararası oyun: yetişkin ve çocuk kültürü arasında bir köprü, cumhuriyet ve çocuk, 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri (Yay.haz. Bekir, O.). A.Ü. Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları no: 2, Ankara. Onur, B. ve Demir, T. (2002). Türkiye’de çocukların oyuncak sandığı: ulusal ve küresel etkenler. 3 rd. ITRA World Congress: Toys, Games and Media. Londra/İngiltere. Onur, B. ve Güney, N. (2004). Türkiye’de Çocuk Oyunları: Araştırma. Kök Yayıncılık, Ankara. Oğuzkan Ş. ve Avcı. N. (2000). Okul Öncesinde Eğitici Oyuncaklar. Yapa Yayınları, İstanbul. Öncü Çelebi, E. (2011). Eğitimde Gelişim Odaklı Oyunlar ve Etkinlikler. Eğiten Kitap, Ankara. Özbakır, İ. (2009). Geleneksel Türk çocuk oyunlarında doğal oyuncaklar ve oyuncak olmuş hayvanlar. Journal of World of Turks, 1:147-163. (15.04.2015) Özkan, İ. (2017). Motor gelişim ve hareket eğitimin değerlendirilmesi (ss.100-117) içinde: Erken Çocuklukta Beden Eğitimi ve Spor (Ed.: A. Özyürek). Vize Yayıncılık, Ankara. Öztürk, A. (2010). Okul Öncesi Eğitimde Oyun. Eğiten Kitap, Ankara. Özyürek, A. ve Bedge, Z. (2012). Çocuklar nasıl bir oyuncak isterler? IV. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongre Kitabı, s.2471-2472. İstanbul. Yalçınkaya, T. (2005). Oyuncak yapımı ve oyuncak yapımında kullanılan birkaç malzeme. Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar. (Ed. Sevinç M.) s. 483-489. Morpa Kültür Yayınları, İstanbul. Tuğrul, B., Ertürk, G., Altınkaynak, Ş. ve Güneş, G. (2014). Oyunun üç kuşaktaki değişimi, Change of the Play in Three Generations. International Journal of Social Science, 27: 1-16. Türktaş, M. (1999). Divan-ı Lügatit-Türk’te yer alan ve xı. yüzyılda Türkler arasında oynanan oyunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5: 61-65. Yavuz, N. F. (2017). Motor beceriler ve hareket eğitimi (ss.16-35) içinde: Erken Çocuklukta Beden Eğitimi ve Spor (Ed.: A. Özyürek). Vize Yayıncılık, Ankara. Yavuzer, H. (1998). Çocuk Psikolojisi. Remzi Kitabevi, İstanbul. Yazıcı Ersoy, H. (2010). Başkurt çocuk oyunları, Milli Folklor, 11(86): 75-86.