FENER PATRİKHANESİ VE EKÜMENİZM: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN BİR ANALİZ

Fener Patrikhanesinin tarihi kökleri ilk dönem Hristiyan azizlerinden Andreas’a dayandırılmaktadır. İstanbul’un imparator Konstantin tarafından başkent yapılmasıyla başlangıçta küçük bir kilise iken İstanbul Kilisesi (Fener Patrikhanesi), önce bağımsız bir kilise, imparatorluk kilisesi ve daha sonra da Roma Kilisesi ile eşit hale getirilmeye çalışılmıştır. Fener Patrikhanesinin Hristiyan kilise kanunlarına ters düşen bu tasarrufları kiliseler arasındaki huzursuzluğu artırmış ve Hristiyan kiliselerinde kopmaların meydana gelmesine sebebiyet vermiştir. Günümüzde ise Fener Patrikhanesi ekümeniklik iddiasında bulunarak Ortodoks dünyasında lider olma isteğini tarihte olduğu gibi devam ettirme gayretindedir. Fener Patrikhanesi bu iddiasını temellendirmek için Apostolik bir kilise olduğunu ısrarla öne sürmektedir. Burada her şeyden önce ekümeniklik meselesinin Hristiyan kiliselerini ilgilendiren dinsel bir konu olduğu vurgulanmaktadır. İstanbul’un Türk hâkimiyetine geçmesi ile birlikte patrikhane meselesi Türk devletlerini de ilgilendiren bir mesele haline gelmiştir. Günümüzde artık patrikhane ve ekümeniklik meselesi uluslararası bir boyut kazanmış, Türk-Amerikan ve Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerini etkileyen politik bir mesele haline gelmiştir

Anahtar Kelimeler:

Fener Patrikhanesi, Ekümenizm, Hristiyan Kiliseleri, Bizans Kilisesi, Ortodoks Kilisesi, Türk-Yunan ve Amerikan İlişkileri

Fener Patrikhanesi Ve Ekümenizm: Dinler Tarihi Açısından Bir Analiz

The Phanar Greek Patriarchate is a historical religious institution It is claimed that Apostle Andrew established the church of Constantinople and became the first Saint of the city After the separate of the Roman Empire Patriarchate of Phanar became the church of Byzantine Empire Then it claimed the status of an ecumenical position among the other Christian Churches This stiation was controversied a long time at the Christian councils and also among the other Christians Churches When the collapsed of the Byzantine Empire it became the church of the Greeks living within the Ottoman Empire Moreover as a religious institution it was granted the right to act as ministry of Greek affairs by the Ottoman Empire With the collapse of Ottoman Empire the Phanar Patriarchate became the church of Greeks living within the modern Republic of Turkey Todays conversations are continuing on the Phanar Patriarchate It is claime that the Patriarchate have intentions to establish itself as an ecumenical church It also is trying to gain power in Turkey and international area Besides it is trying to become influential in Turkish American relations It is stressed that the Phanar Patriarchate no longer enjoys the importance it once possessed in Greek Turkish relations Key Words: Phanar Patriarchate Ecumenism Christian Churches Byzantine Church Orthodox Church Turkish Greek and American relations

PDF

___

ALTINDAL, Aytunç, Türkiye ve Ortodokslar, Ankara 2002
ARMAOĞLU, Fahir, Siyasi Tarih, Ankara 1985
ATALAY, Bülent, Fener Rum Ortodoks Patrikhanesinin Siyasi Faaliyetleri (1908- 1923), İstanbul 2001
ATİYA, Aziz, Doğu Hristiyanlığı Tarihi, İstanbul 2005
BENLİSOY, Yorgo-Elçin Macar, Fener Patrikhanesi, Ankara 1996
BENLİSOY, Yorgo, “Günümüzde Fener Rum Ortodoks Kilisesi”, Dinler Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: III, Ankara 2002
BİLGE, Suat, “The Fener Greek Patriarchate”, Journal of International Affairs, Vol: III, Number 1, March-May 1998
CALLICINOS, Constantine, The Grek Orthodox Church, London 1918
CLEMENT, Oliver, “Ortodoks Mezhebi”, Çev. Mehmet Aydın, Din Fenomeni, Konya 1993
CONSTANTINIDES, Michael, The Orthodox Church, London 1931
ÇELİK, Mehmet, Süryani Kilisesi Tarihi, İstanbul 1987
ÇELİK, Mehmet, Fener Patrikhanesinin Ökümeniklik İddiasının Tarihi Seyri (325- 1453), İzmir 2000
DVORNIK, Francis, Konsiller Tarihi İznik’ten II. Vatikan’a, Çev. Mehmet Aydın, Ankara 1990
ECONOMIDES, Irene, Differences the Orthodox Church and Roman Catholicism, Athens 2001
EROĞLU, A. Hikmet, “Ökümenik Hareketin Ortaya Çıkışı”, Dinler Tarihi Araştırmaları Dergisi, Ankara 1998
EROĞLU, A. Hikmet, “Doğu-Batı Kiliselerinin Ayrılış Sebepleri”, Dînî Araştırmalar Dergisi, Cilt: II, Sa: 5, Ankara 1999
EROĞLU, A. Hikmet, “Günümüzde Hristiyan Ökümenizmi”, Dinler Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: III, Ankara 2002
EROĞLU, A. Hikmet, “Küresel Güçlerin Mücadelesinde Fener Rum Patrikhanesi”, Asyavrupa, Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Sayı:1, Aralık 2004
GÜNDÜZ, Şinasi, Din ve İnanç Sözlüğü, Ankara 1998
HELEFE, Charles Joseph, A History of the Christian Counsils from the Orginal Documents to the Close of the Council Nicea A.D. 325 (Translated from the German, Edt. By. William R. Clark), Edinburgh 1871
HUSSEY, J. M., The Orthodox Church in the Byzantine Empire, Oxford 1986
MACAR, Elçin, Cumhuriyet Dönemi İstanbul Rum Patrikhanesi, İstanbul 2003
MEYENDORFF, John, The Orthodox, New York 1966
MEYENDORFF, John, Byzantine Theology, New York 1983
NICOL, D. M., Greece and Byzantium, Massachusetts 1983
ORTAYLI, İlber, “Ökümenik Tartışması”, Milliyet, 19.12.2004
OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, Çev. Fikret Işıltan, Ankara 1981
ROBERSON, Ronald, The Eastern Christian Churches, Rome 1990
RUNCIMAN, Steven, The Great Church in Captivity, Cambridge 1968
RUNCIMAN, Steven, The Orthodox Church and the Secular State, Oxford 1971
RUNCIMAN, Steven, The Byzantine Theocracy, Cambridge 1977
SAZAK, Derya, “Fener Rum Patriği Bartholomeos ile Söyleşi”, Milliyet, 01.12.2005
ŞAHİN, Süreyya, Fener Patrikhanesi ve Türkiye, İstanbul 1996
TÜRKMEN, İlter, “Patrikhane Tartışması”, Hürriyet, 01.11.2005
WADDAMS, Herbert, Meeting the Orthodox Churches, London 1964
WARE, Timothy, The Orthodox Church, London 1964
ZERNOV, Nicolas, The Church of Eastern Chiristians, London 1942
ZERNOV, Nicolas, Orthodox Encounter: The Christian East and Ecumenical Movement, London 1961
ZERNOV, Nicolas, The Russians and Their Church, New York 1978