Arş. Gör. Burhan ÇAPRİ, Prof. Dr. Zafer GÖKÇAKAN

AKILCI DUYGUSAL DAVRANIŞ TERAPİSİ (ADDT)’NE DAYALI GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMANIN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN PROBLEM ÇÖZME BECERİSİ ALGISINA ETKİSİ

Bu çalışmanın amacı, Akılcı Duygusal Davranış Terapisi (ADDT)’ne dayalı grupla psikolojik danışmanın, üniversite öğrencilerinin problem çözme becerisi algıları üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmada, Öntest-Sontest Kontrol Gruplu Deney Deseni (ÖSKD) kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2005-2006 öğretim yılında Mersin Üniversitesi’nde öğrenimini sürdüren ve grup çalışmasına katılmaya gönüllü olan öğrenciler arasından seçilen 22 kişiden oluşturulmuştur. Öğrencilerden 11’i deney grubuna 11’i ise kontrol grubuna Problem Çözme Envanteri (PÇE)’nden aldıkları puanlar doğrultusunda yansız olarak atanmışlardır. Veri toplama aracı olarak, Heppner ve Petersen (1982) tarafından geliştirilen ve üç farklı araştırmacı (Taylan, 1990; Şahin, Şahin ve Heppner, 1993; Çam, 1995) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Problem Çözme Envanteri” (PÇE) kullanılmıştır. Deney grubuna 8 haftalık ADDT’ne dayalı grupla psikolojik danışma uygulanmış, kontrol grubuna ise herhangi bir işlem yapılmamıştır. ADDT’nin Long-Lasting (uzun süreli) etkisinin devam edip etmediğini belirlemek için 2 ve 12 ay sonra olmak üzere 2 kez izleme uygulaması yapılmıştır. Verilerin analizinde, tekrarlı ölçümler için iki faktörlü varyans analizi, t testi ve wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılmıştır. Araştırma bulguları; üniversite öğrencilerine uygulanan ADDT’ne dayalı grupla psikolojik danışmanın, grup üyelerinin problem çözme becerisi algılarını yükseltmede etkili olduğunu ve çalışmanın bitiminden 2 ve 12 ay sonra da etkisinin devam ettiğini göstermiştir

Anahtar Kelimeler:

Akılcı duygusal davranış terapisi, grupla psikolojik danışma, problem çözme

Akılcı Duygusal Davranış Terapisi addt ’ne Dayalı Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Öğrencilerinin Problem Çözme Becerisi Algısına Etkisi

The purpose of this study is to examine the effect of the group counseling based on Rational Emotive Behaviour Therapy on the perceptions of the problem solving skills of the university students Pretest posttest controlled group design was used in this research The study group included 22 person who were chosen from the volunteer students at Mersin University 11 of them were included in the experimental group the other 11 were included in the control group The perception levels of the problem solving skill of the students were measured by using Problem Solving Inventory PSI developed by Heppner and Petersen 1982 and it was adapted to Turkish by three difference researcher Taylan 1990; Şahin Şahin ve Heppner 1993; Çam 1995 The experimental group was given counseling based on REBT and the control group was not included the process In order to determine whether the long lasting effect of REBT continue or not follow up study was held after 2 and 12 months In data analysis two way variance analysis t test and wilcoxon signed rank test for paired samples were used The results showed that the group counseling based on REBT increased the perceptions levels of the problem solving skills of the members of experimental group and effects of the group counseling was continuing after 2 and 12 month from the end of study Key words: Rational emotive behaviour therapy group counseling problem solving

PDF

___

Anderson, S. L. (2000). The effects of a rational emotive behavior therapy intervention on irrational beliefs and burnout among middle school teachers in the State of Iowa. Unpublished Doctoral Thesis. Unıversıty of Northern Iowa, United States.

Anlıak, Ş. (2004). Farklı eğitim yaklaşımları uygulayan okul öncesi eğitim kurumlarında kişiler arası bilişsel problem çözme becerisi programının etkisinin incelenmesi. Basılmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir

Bacakoğlu, H. A. (2002). Görmeyen çocuklarda benlik kavramı ve rasyonel düşüncenin gelişiminde rasyonel duygusal eğitimin etkisi. Basılmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Basmacı, S. K. (1998). Üniversite öğrencilerinin problem çözme becerisi algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.

Büyüköztürk, Ş. (2001). Deneysel desenler: Öntest sontest kontrol gruplu desen. Ankara: PegemA Yayınları.

Çam, S. (1997). İletişim becerileri eğitim programının öğretmen adaylarının ego durumlarına ve problem çözme becerisi algısına etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.

Çam, S. (1999). İletişim becerileri eğitimi programının öğretmen adaylarının ego durumlarına ve problem çözme becerisi algılarına etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2: 16-27.

Daly, M. J., & Burton, R. L. (1983). Self esteem and irrational beliefs: An exploratory investigation with implications for counseling. Journal of Counseling Psychology, 30, 361–366.

Deniz, M. E., Arslan, C. & Hamarta, E. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Yönetim, 31: 374- 389.

DiGiuseppe, R. & Kassinove, H. (1976). Effects of a rational emotive school mental health program on children’s emotional adjustment. Journal of Community Psychology, 4: 382-387.

DiGiuseppe, R., & Miller. N.J. (1977). A review of outcome studies on rational-emotive therapy. In A. Ellis & R. Grieger (Eds.), Handbook of rational-emotive therapy. New York: Springer.

Dikici, H., Gündoğdu, R., & Koç, M. (2003). Yaratıcı dramanın problem çözme becerilerine etkisi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 9-11 Temmuz, Malatya.

D’Zurilla, T. & Goldfried, M. (1971). Problem solving behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 18: 45-47.

Ellis, A. & Dryden, W. (1997). The practice of rational emotive behaviour therapy. London: Free Association Boks.

Eroğlu, A. (2005). Çok değişkenli istatistik tekniklerin varsayımları, (Çev. ed: Ş Kalaycı). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.

Ferah, D. (2000). Kara harp okulu öğrencilerinin problem çözme becerilerini algılamalarının ve problem çözme yaklaşım biçimlerinin cinsiyet, sınıf, akademik başarı ve liderlik yapma açısından incelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Güçray, S. S. (2001). Ergenlerde karar verme davranışlarının öz-saygı ve problem çözme becerileri algısı ile ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 8, 106-121.

Heppner, P. P. & Petersen, C. H. (1982). The development and implications of a personal problem solving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29: 66- 75.

Heppner, P. P., Reeder, B. L. & Larson, L. M. (1983). Cognitive variables associated with personal problem-solving appraisal: Implications for counseling. Journal of Counseling Psychology, 30: 537-545.

Heppner, P. P., Neal, G. W. & Larson, L. M. (1984). Problem-solving training as prevention with college students. Personnel and Guidance Journal, 62: 514-519.

Heppner, P. P. & Reeder, B. L. (1984). Training in problem-solving for residence hall staff: Who is most satisfied? Journal of College Student Personnel, 25: 357-360.

Heppner, P. P., Baumgardner, A. & Jackson, J. (1985). Problem solving self-appraisal, depression, and attributional styles: Are they related? Cognitive Therapy and Research, 9: 105-113.

Heppner, P. P., Baumgardner, A. H., Larson, L. M. & Petty, R. E. (1988). The utility of problem solving training that emphasizes self-management principles. Counseling Psychology Quarterly, 1: 129-143.

Heppner, P. P., & Hillerbrand, E. T. (1991). Problem-solving training: Implications for remedial and preventive training. In C. R. Snyder & D. R. Forsyth (Eds.), Handbook of social and clinical psychology: The healthy perspective (pp. 681– 698). Elmsford, NY: Pergamon Press.

Heppner, P. P., Cooper, C. C., Mulholland, A. M. & Meifen, W. (2001) A brief, multidimensional, problem solving based psychotherapy outcome measure. Journal of Counseling Psychology, 48: 330-343.

Heppner, P. P., Witty, T. E. & Dixon, W. A. (2004). Problem-solving appraisal and human adjustment: A review of 20 years of research using the problem solving inventory. The Counseling Psychologist, 32: 344-428.

Heppner, M. J., Lee, D., Heppner, P. P., McKinnon, L. C., Multon, K. D., & Gysbers, N. C. (2004). The role of problem-solving appraisal in the process and outcome of career counseling. Journal of Vocational Behavior. 65, 217-238.

Hooper, S. R. & Layne, C. C. (1985). Rational emotive education as a short-term primary prevention technique. Techniques, 1, 4, 264-69.

Jacobs, E. E. (1971). The effects of a systematic learning program for college undergraduates based on rational-emotive concepts and techniques. Unpublished Master’s Thesis. Florida State University.

Kognitif ve Davranış Terapileri Derneği; http://www.kdtd.org/tr/etik.asp, Erişim: 07.10.2005. Saat: 11:15.

Kalker, J. & Croke, J. (1975). Effects of a program in rational thinking on anxiety in older person. Journal of Counseling Psychology, 133: 54-57.

Kaptan, F. & Korkmaz, H. (2002). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımının hizmet öncesi fen öğretmenlerinin problem çözme becerileri ve öz yeterlik inanç düzeylerine etkisi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitapçığı, 16-18 Eylül, ODTÜ, Ankara.

Karst, S. & Trexler, L. (1970). An initial study using fixed role and rational emotive therapies in treating public speaking anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 34: 3: 360-366.

Kılıç, M. & Koç, M. (2003). Üniversite öğrencilerinin problem çözme düzeylerinin mesleki eğitim programları açısından karşılaştırılması. Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2: 1-16.

Knaus, W. & Boker, S. (1975). The effect of rational-emotive education lessons on anxiety and self-concept in sixth grade students. Rational Living, 10: 7-10.

Koç, M. (1997). Rasyonel emotif terapinin düşük benlik kabulündeki etkinliğinin araştırılması. Basılmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.

Koç, M. & Tutkun, Ö. F. (2001). Görme özürlü bireylerin benlik kabulünü yükseltmede rasyonel duygusal terapinin etkisi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4: 96-101.

Laconte, M. A., Shaw, D. & Dunn, I. A. (1993). The effects of a rational-emotive affective education program for high-risk middle school students. Psychology in the Schools, 30: 274–281.

Meas, W. & Heiman, R. (1972). The comparasion of three approaches to the reduction of test anxiety in high school students, Final Report Project, 9-1040. Washington Office of Education, United States, Washington.

Meichenbaum, D., Gilmore, J. & Fedoravicius, A. (1971). Group insight vs. group desensitization in treating speech anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 36: 410-421.

Neal, G. W. & Heppner, P. P. (1982). Personality correlates of effective personal problem solving. Paper presented at the annual meeting of the American Personel and Guidance Association, Detroit.

Nezu, A. & D’Zurilla, T. J. (1979). An experimental evaluation of the decision-making process in social problem solving. Cognitive Therapy and Research, 3: 269-277.

Nezu, A. M. (1986). Efficacy of a social problem-solving therapy approach for unipolar depression. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 54, 196-202.

Nezu, A. M.,&Perri, M. G. (1989). Social problem-solving therapy for unipolar depression: An initial dismantling investigation. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 57, 408-413.

Nezu, A. M., Nezu, C. M., & D'Zurilla, T. J. (2000). Problem-solving skills training (Vol. 3; pp. 252-256). In G. Fink (Ed.), Encyclopedia of Stress. New York: Academic Press.

Oğurlu, U. (2006). Düşünsel duygulanımcı davranış terapisi (DDDT) odaklı grupla psikolojik danışmanın ergenlerdeki benlik saygısı düzeyine etkisi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.

Özkök, A. (2005). Disiplinlerarası yaklaşıma dayalı yaratıcı problem çözme öğretim programının yaratıcı problem çözme becerisine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 159-167.

Söylemez, S. (2002). Ergenlerin problem çözme becerisini geliştirmeye yönelik bir grup çalışması programının etkisinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Şahin, N., Şahin. N. H. & Heppner, P. P. (1993). Psychometric proporties of the problem solving inventory in a group of Turkish university students. Cognitive Therapy and Research, 17(4): 379-396.

Taylan, S. (1990). Heppner’in problem çözme envanterinin uyarlama, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Tümkaya, S. & İflazoğlu, A. (2000). Çukurova üniversitesi sınıf öğretmenliği öğrencilerinin otomatik düşünce ve problem çözme düzeylerinin bazı sosyo- demografik değişkenlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 6, 143-158.

Wine, J. D. (1971). Test anxiety and direction of attention. Psychological Bulletin, 76, 92-104.

Yaman, S. & Yalçın, N. (2005). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımlarının problem çözme ve öz- yeterlik inanç düzeylerinin gelişimine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 229-236.

Yıldız, S. A. (2003). Ebeveynin problem çözme becerisini geliştirmeye yönelik deneysel bir çalışma. Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.