Bayat-Bolvadin (Afyonkarahisar) Arasındaki Bölgenin Stratigrafisi

Afyon kuzeybatısında Bayat ve Bolvadin ilçeleri arasında bulunan çalışma alanının temelini Geç Prekambriyen yaşlı İhsaniye formasyonu oluşturmaktadır. İhsaniye formasyonu üzerine taban konglomerası ile başlayan Permiyen yaşlı Eldeş formasyonu açısal uyumsuzluk ile gelmektedir. ErkenOrta Triyas yaşlı Kıyır formasyonu, tabanda rekristalize kireçtaşı çakıllarının yaygın olarak izlendiği bir seviye ile Eldeş formasyonu üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Kıyır formasyonu üzerinde ise uyumlu ve geçişli dokanakla Orta Triyas-Kretase yaşlı Gökçeyayla formasyonu bulunmaktadır. Gökçeyayla formasyonu, tabanda rekristalize kireçtaşı-şist ardalanmasından oluşan Paşadağ üyesi ve üst seviyelerde dolomit ve dolomitik kireçtaşının egemen olduğu Karacaçal Tepe üyesinden oluşmaktadır. Çalışma alanında, bu temel birimler üzerine en altta Erken Miyosen yaşlı Beşsaray formasyonu ile başlayan örtü birimleri uyumsuzlukla gelmektedir. Beşsaray fomasyonu üzerine uyumlu olarak gelen Erken MiyosenPliyosen yaşlı Akpınar formasyonu ile Erken Miyosen-Pliyosen yaşlı Seydiler ignimbiritleri birbirleri ile yanal ve düşey geçişlidir. Örtü birimleri birbirleri ile uyumsuz dokanaklı Pliyosen yaşlı Yapılıkale Tepe volkanitleri ve Pliyosen yaşlı Erdemir formasyonu ile Kuvaterner yaşlı alüvyonlarla sonlanmaktadır Torid-Anatolid kuşağının kuzeyinde yer alan çalışma alanı, KD-GB ve D-B yönlü sıkışma etkisi altında kalmıştır. Bundan dolayı, çalışma alanında bu sıkışmanın etkisiyle yaklaşık KB-GD ve K-G uzanımlı kıvrım eksenleri oluşmuş olup, K-G doğrultulu bindirmeler ile 3 tektonik dilim oluşmuştur. Temel birimlerden derlenen örneklerin petrografik analiz sonuçlarına göre edinilen metamorfik mineral parajenezleri bölgede yüzeyleyen temel birimlerin yeşilşist metamorfizmasına maruz kaldığını göstermektedir.

Stratigraphy of the Area Between Bayat-Bolvadin (Afyonkarahisar)

Prekambrian age İhsaniye formation forms the basement unit of the studied area which is located to the northwest of Afyon between Bayat and Bolvadin district. Permian age Eldeş formation, which starts with basal conglomeratic levels, rests on the İhsaniye formation with angular unconformity. Early-Middle Triassic age Kıyır formation that has widespread recrystallized limestone pebbles at the base samples unconformaby covers the Eldeş formation. Middle Triassic-Cretaceous age Gökçeyayla formation transitionally and concordantly rest on the Kıyır formation. Gökçeyayla formation comprises Paşadağ member that has recrystallized limestone-schist alternations at the base and Karacaçal Tepe member dominated with dolomitic and dolomitic limestone on the upper part of the formation. Early Miocene age Beşsaray formation that form the lower part of cover units unconformably overlies the basement units in the studied area. Early Miocene-Pliocene age Akpınar formation and Early Miocene-Pliocene age Seydiler ignimbrites that has lateral and vertical contact relationship with each other conformably rest on the Beşsaray formation. Cover units ends with Pliocene age Yapılıkaya volcanites, Pliocene age Erdemir formation which has unconformable contact relationship with each other and Quaternary age alluviums. The study area located on the north of Tauride-Anatolides belt is remained under NE-SW and E-W trending compressional regime. Therefore, approximately NW-SE and N-S trending folds axes and N-S trending 3 tectonic slices occurred due to this compressional tectonic regime in the study area. According to the determined metamorphic mineral paragenesis obtained from the petrographical analyses of the rock samples collected from the basement rock units indicate that the outcrops of basement rocks were exposed under the green schist metamorphism conditions in the studied area.

PDF

___

1. Candan, O., Oberhanslı, R., Dora O.Ö., Çetinkaplan, M., Koralay, E., Rimmele, G., Chen, F. ve Akal, C., 2011. Menderes Masifinin Pan-Afrikan Temel ve PaleozoyikErken Tersiyer Örtü Serilerinin Polimetamorfik Evrimi. MTA Dergisi, 142, 123-165, Ankara.
2. Özgül, N., 1971. Orta Torosların Kuzey Kesiminin Yapısal Gelişiminde Blok Hareketlerinin Önemi: Türkiye Jeol. Kur. Bült. 14,75-87.
3. Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., 1981. Tethyan Evolution of Turkey: A Plate Tectonic Approach, Tectonophysics, 75, 81-241.
4. Okay A.I. ve Tüysüz, O., 1999. Tethyan sutures of northern Turkey. In "The Mediterranean Basins: Tertiary Extension within the Alpine Orogen" (eds. B. Durand, L. Jolivet, F. Horváth and M. Seranne), Geological Society, London, Special Publication 156, 475-515.
5. Okay, A.I., 1984. Distribution and Characteristics of the North-West Turkish. Blueschists. Geological Society, London, Special Publications, v. 17; p. 455-466.
6. Özgül, N., 1976. Torosların Bazı Temel Jeoloji Özellikleri. JMO Bülteni, Ankara, 19, 65-78.
7. Özcan, A., Göncüoğlu, M.C., Turhan, N., Uysal, S., Şentürk, K. ve Işık, A., 1988. Late Paleozoic evolution of the Kütahya-Bolkardağ Belt, METU Journal of Pure and Applied Sciences , 21, 1/3, 211-220.
8. Özcan, A., Göncüoğlu, M.C., Turhan, N., 1989. Kütahya-Çifteler-Bayat-İhsaniye Yöresinin Temel Jeolojisi. MTA Rapor No:8974, Ankara, (yayımlanmamış)
9. Tolluoğlu, A.Ü., Erkan, Y., Sümer, E.Ö., Boyacı, M.N. ve Yavaş (Betaş), F., 1997. Afyon Metasedimanter Grubunun Mesozoyik Öncesi Metamorfîk Evrimi, Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 40, Sayı 1, s1-17, Ankara.
10. Göncüoğlu, M.C., 2007. Kütahya-Bolkardağ Kuşağının Jeolojisi. Menderes Masifi Kollokyumu. Proceedings-Bildiriler Kitabı, s:39-43.
11.Candan, O. ve Çetinkaplan, M., 2005. Bayat- İscehisar (Afyon) Çevresindeki Mesozoik Yaşlı Kayaların Alpin Yüksek Basınç/Düşük Sıcaklık Metamorfizması ve Batı Anadolu'daki Tektonik Ünitelerin Evrimiyle Olan İlişkisi. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Projesi No:101Y022.
12. Gürsu, S. ve Göncüoğlu, M.C., 2008. Petrogenesis and geodynamic evolution of the Late Neoproterozoic Post-Collisional Felsic Magmatism in NE Afyon Area, Western Central Turkey. In: The Boundaries of the West African craton. In:ENNIH, N. & LIE´ GEOIS, J.-P. (eds) The Boundaries of the West African Craton. Geological Society, London, Special Publications, 297, 409-431.
13. Metin, S., Genç, Ş., Bulut, V., 1987. Afyon ve Dolayının Jeolojisi. MTA Rapor No: 8103, Ankara, (yayımlanmamış).
14.Candan, O., Çetinkaplan, M., Oberhanslı, R., Rimmele, G., 2002. Afyon Zonu'nun Triyas Metasedimentleri İçerisinde Alpin Yaşlı Düşük Dereceli, Yüksek Basınç/Düşük Sıcaklık Metamorfizması İle Bağlantılı Fe-Mg Karfolit Oluşumları. 55. Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri, s:46-49.
15. Gürsu, S., 2002. İç Batı Anadolu (Afyon GB'sı) Bölgesinde Yüzeylenen Paleozoyik Öncesi Magmatik Kayaçların Jeolojisi ve Petrojenezi. H.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. 204, Ankara, (yayımlanmamış).
16. Eren, Y., 1993. Konya Kuzeybatısında Bozdağlar Masifinin Otokton Ve Örtü Birimlerinin Stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 36, s.7-23, Ankara.
17. Göncüoğlu, M.C., 2011. Kütahya-Bolkar Kuşağı'nın Jeolojisi. MTA Dergisi, 142, 227- 282, Ankara,.
18. Özcan, A., Göncüoğlu, M.C., Turhan, N., Uysal, Ş., Şentürk, K. ve Işık, A., 1990. Konya-Kadınhanı -Ilgın Dolayının Temel Jeolojisi. MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri dairesi. Rap. No. 9535, Ankara, (yayımlanmamış).
19. Hüseyinca, M.Y., 2005. Ilgın (Konya) Kuzeyinin Stratigrafisi ve Yapısal Özellikleri. S.Ü. Fen Bil. Enst. Yük. Lisans Tezi. 97s, Konya, (yayımlanmamış).
20. Uman, Ö., ve Yergök, F.A., 1979. Emirdağ (Afyon) Dolayının Jeolojisi. MTA Rapor No: 6604, Ankara, (yayımlanmamış)
21. Göğer, E. ve Kıral, K., 1969. Kızılören Dolayının Jeolojisi, MTA Rapor No: 5204, Ankara, (yayınlanmamış).
22. Göktaş, F., 2010. Kırka-Seyitgazi (ESKİŞEHİR) Havzası ve Çevresindeki Neojen Tortullaşması ile Volkanizmanın Jeolojik Etüdü. MTA Derleme No:11306, Ankara, (yayınlanmamış).
23. Kartalkanat, A., 1992. Afyon-Bayat (ÖİR-653) ve Sincanlı (ÖİR-21499 Bor Tuzu Ruhsat Sahalarının Jeolojik Değerlendirme ve Öneri Raporu. MTA EHM Dairesi. Ar. No:2438, Ankara, (yayınlanmamış).
24. Aydar, E., Bayhan, H. and Gourgaud, A., Koroglu 1998. Caldera, Mid-West Anatolia, Turkey:Volcanological and Magmatological Evolution. Journal of Volcanology and Geothermal Research., 85, 83-98p,
25. Schmidt, R., 1981. Descriptive Nomenclature and Classification of Pyroclastic Deposits and Fragments: Recommendations of the IUGS Subcommision on the Systematics of Igneous rocks, Geology, 9, 41-3,
26. Anderson, D., 1997. The Relationship Between Magmatism and Borate Mineralisation in Western Turkey; PhD Thesis, University of Leicester, 138p.
27. Yalçın, H., 1988. Kırka (Eskişehir) Yöresi Volkanosedimanter Oluşumlarının Mineralojik - Petrografik ve Jeokimyasal İncelenmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 209s., Ankara, (Yayımlanmamış).
28. Ketin, İ., 1966, Ketin, İ, Anadolunun Tektonik Birlikleri, MTA.Enstitüsü Dergisi, 66, s:20-34, 29.Robertson, A.H.F., Parlak, O. and Ustaömer, T., 2012. Overview of the Palaeozoic-Neogene Evolution of Neotethys in the Eastern Mediterranean Region (Southern Turkey, Cyprus, Syria), Petroleum Geoscience,Vol. 18, 2012, Pp. 381-404.
30. Göncüoğlu, M.C.,Dirik, K.; Erler A., Yalınız, K., Özgül, L. ve Çemen İ., 1997. Tuz Gölü Havzası Batı Kesiminin Temel Jeolojik Sorunları: Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Rapor no: 3753, 114 s.
31. Okay, A.İ., 2008. Geology of Turkey: A synopsis. Anschnitt, 21, 19-42.
32. Göncüoğlu, M.C., Turhan, N. ve Tekin, K., 2003. Evidence for the Triassic Rifting and Opening of the Neotethyan izmir-Ankara Ocean, Northern Edge of theTauride-Anatolide Platform, Turkey Bulletin Geological Society Italy, Special Volume 2,203-212.
33. Okay, A.İ., Satır, I. and Siebel, W. 2006. PreAlpide Palaeozoic and Mesozoic orogenic events in Turkey. In: Gee, D.G. & Stepherson, R.A. (eds) European Lithosphere Dynamics. Geological Society, London, Memoirs, 32, 355-388.
34.Robertson, A.H.F. and Ustaömer, T., 2009. Formation of the Upper Palaeozoic Konya Complex And Comparable Units İn Southern Turkey Subduction-Accretion Processes: Implications for the Tectonic Development Of Tethys İn The Eastern Mediterranean Region. Tectonophysics, 473, 113-148,
35. Gürsu, S. ve Göncüoğlu, M.C., 2005. Early Cambrian Back-Arc Volcanism in the Western Taurides, Turkey: İmplications for Rifting Along The Northern Gondwanan Margin. Geological Magazinee. 142, 617-631.
36. Gürsu, S. ve Göncüoğlu, M.C., 2006. KütahyaBolkardağ Kuşağında (Afyon-İhsaniye) Yeralan Pan-Afrikan Yaşlı Felsik Magmatizmanın Petrojenezi. 59. Jeoloji Kurultayı bildirileri, s:489-490.
37. Akal, C., Candan, O., Koralay, O.E., Chen, F. ve Oberhanslı, R. 2007. Afyon Zonu'na Ait Olasılı Erken Triyas Yaşlı Metavolkaniklerin Jeokimyası, Kronolojisi ve Tektonik Ortamları. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Projesi No:103Y011.
38. Ustaömer, P.A., Ustaömer, T., Gerdes, A., Robertson, A.H.F. & Collins, A.S., 2012. Evidence of Precambrian Sedimentation/ Magmatism and Cambrian Metamorphism in the Bitlis Massif, SE Turkey Utilising WholeRock Geochemistry and U-Pb LA-ICP-MS zircon dating. Gondwana Research, 21, 1001- 1018.
39. Okay, A.I., 2011. Tavşanlı Zonu: AnatolidTorid Bloku'nun Dalma-Batmaya Uğramış Kuzey Ucu. MTA Dergisi, 142, 195-226, Ankara.