Baltaşı-Palu (Elazığ) travertenlerinin teknomekanik özelliklerinin belirlenmesi

İnceleme alanı Elazığ ili, Palu ilçesinin Baltaşı köyü dolayında yer almaktadır. Bu çalışmanın bulgularına göre inşaat sektöründe bu malzemelerin yapı ve kaplama taşı olarak kullanılabilirliliği için bilinmesi gereken teknik özellikler analiz edilmiştir. Çalışma alanında, Baltaşı travertenleri Üst Miosen yaşlı olup, Üst Kretase yaşlı Guleman ofiyolitleri üzerinde uyumsuz olarak bulunmaktadır. İnceleme alanında travertenler makroskopik olarak gri renkli, az boşluklu, masif, pisolitik yapı göstermektedir. Petrografik analiz için alınan ince kesitler üzerinde yapılan çalışma sonucunda traverten örneklerinin, mikritik kalsit ve sparikalsit içerikli, yelpaze ve konsantrik, disk şekilli kristal büyümeli bir yapı kazandığı anlaşılmıştır. Yapılan deneyler sonucunda Baltaşı travertenlerinin su emme oranının %2.33, özgül ağırlığın 2.61 gr/cm3, birim hacim ağırlığın 2.31gr/cm3, görünür porozitenin %11.5, sertliğin 3.5 olduğu görülmüştür. Travertenlerin ortalama basınç mukavemeti 43.2 MPa, eğilme mukavemeti 8.9 MPa, darbe mukavemeti 0.6 Nmm/mm3, ortalama don kaybı %0.9, sürtünme ile aşınma kaybı 18.3 cm3/50cm2, nokta yük dayanımı, 2.7 MPa, dolaylı çekme dayanımı 4.7MPa olarak bulunmuştur. Travertenin kalitesi ve özellikleri TSE standartlarına göre uygun koşulları sağlamaktadır.

Determination technomechinic properties of Baltaşı village (Palu-ELazığ) traverten marbles

The study area is located Baltaşı town (Palu/Elazığ). In these studies, the technical properties required to know for using them as a structural and a facing stone in building industry were presented in detail. Upper Miocene age travertine unconformably overlies the Guleman ophiolite rocks. The rocks age Upper Cretaceous. The travertine in this sdudy area are grey colour , massive, psolitic and porouse. Travertine samples are showed micrite, sparit, disc and fan structure. According to investigation results of Baltası travertine, it was seen water absorbtion of the sample %2.33, specific gravity 2.61 gr/cm3, unit weight values of the sample 2.31gr/cm3, 11.5 % porosity, hardness 3.5, UCS of 43.208 MPa, bending strength of 8.9 MPa, blow strength of 0.6 Nmm/mm3, freez – thaw (loss) %0,9, abrassivity of 18.3 cm3/50cm2, point load index 2.7 MPa, splitting (Brasilian) tensile strength 4.7 MPa. It is concluded that the Stone has good mechanical properties and condition according to TSE standart.

___

1. Karaca,Z., “Mermerlerin Yataklanma Şekilleri”, Mermer Meslek İçi Eğitim Semineri, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları: 74, s.82-93., 13-19, 2003.
2. Şentürk,A., Gündüz,L., Tosun,Y. ve Sarıışık,A., “Mermer Teknolojisi”, Süleyman Demirel Üni. Mühendislik Mimarlık Fak. Yayınları, Isparta, 1996.
3. Mesta, “Palu Bölgesi Mermer Rezerv Raporu”, s.30, Ankara, 2005.
4. Özkan,Y.Z., “Guleman (Elazığ) Ofiyolitinin jeolojisi ve petrolojisi”, İ.Ü. Yerbilimleri Fakültesi, Doktora tezi, 1982 (yayımlanmamış).
5. Perinçek,D. ve Çelikdemir,M.E., “Palu-Karabegan-Elazığ-Sivrice-Malatya alanının jeolojisi ve petrol imkanları”, TPAO Raporu, 1361, 1979 (yayımlanmamış).
6. Soykal,A., “MTA Raporları”, Ankara, 1999.
7. T.S.E. 699, “Doğal Yapı Taşlarının Muayene ve Deney Metodları”, Ankara, 1978.
8. T.S.E. 1910, “Kaplama Olarak Kullanılan Doğal Yapı Taşları”, Ankara, 1977.
9. T.S.E. 2513, “Kayaçların Doğal Yapı Taşı Olarak Kullanılabilmesi için Sahip Olmaları Gereken Fiziksel ve Mekanik Özelliklerinin Sınır Değerleri”, Ankara, 1975.
10. T.S.E. 11143, “Travertenlerin Doğal Yapı Taşı Olarak Kullanılabilmesi İçin Sahip Olmaları Gereken Fiziksel ve Mekanik Özellikleri”, Ankara, 2004.
11. T.S.E. 10449, “Mermer-Kalsiyum Karbonat Esaslı-Yapı ve Kaplama Taşı Olarak Kullanılan”, Ankara, 1992.
12. T.S.E. 699, “Tabii Yapı Taşları Muayene ve Deney Metodları”, Ankara, 1987.