Entegre Bulanık AHP ve Bulanık VIKOR Yöntemleriyle Tesis Yeri Seçimi

Kar amacı güden her işletmenin varoluş sebebi maksimum faydayla faaliyet göstermektir. Maksimum fayda sağlama yolunda stratejik kararlar önemlidir. Bu kararlar işletmeleri uzun dönemde etkiler ve hata yapılırsa büyük maliyetler oluşabilir. Stratejik kararlardan biri tesis yeri seçimidir. Tesis yeri yatırımı karar vericilerin hedefleri doğrultusunda karlı sonuçlanmalıdır. Çalışmada Ark Pres Emniyet Kemerleri A.Ş. için tesis yeri seçimi problemi ele alınmıştır. İşletmedeki karar vericilerin kriterlerin önem düzeylerinin tek bir kararda olmaması problemi karmaşıklaştırmıştır. Çözümde Çok Kriterli Karar Verme tekniklerinden Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) ve Bulanık Çok Kriterli Optimizasyon ve Uzlaşık Çözüm (Bulanık VIKOR) yöntemleri uygulanmıştır. Bulanık AHP ile karar vericilerin değerlendirmeleri doğrultusunda kriterler ağırlıklandırılmış, Bulanık VIKOR ile bu ağırlıklar kullanılarak alternatifler sıralanmış ve seçim yapılmıştır. Çalışmada ana kriter ağırlıklarından en önemlisi maliyet, alt kriter ağırlıklarından en önemlisi işçilik maliyetleri olarak belirlenmiştir. Uygulama sonucunda işletmenin tesis yeri beş alternatif arasından en uygun olan Kocaeli - Arslanbey Organize Sanayi Bölgesi seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tesis yeri seçimi, Çok kriterli karar verme yöntemleri, Bulanık AHP, Bulanık VIKOR

Facility Location Selection with Integrated Fuzzy AHP and Fuzzy VIKOR Methods

The reason for the existence of every profit-oriented business is to operate with maximum benefit. Strategic decisions are essential in achieving maximum benefit. These decisions affect companies in the long run, and if companies make mistakes, high costs can occur. One of the strategic decisions is the choice of facility location. The facility location investment should result in a profitable outcome in line with the goals of the decision-makers. In this study, the facility location selection problem of Ark Pres Safety Belts A.Ş. Company is discussed. The fact that decision-makers in the business do not make a single decision at the criteria's importance levels has complicated problems. “Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP)” and “Fuzzy Multi-Criteria Optimization and Compromise Solution (VIKOR)” methods are applied for the solution. With Fuzzy AHP, the criteria are weighted in line with the evaluations of the decision-makers, and with Fuzzy VIKOR, the alternatives are listed, and selection is made using these weights. In the study, the cost is set as the most critical weight of the main criterion, and labor cost is set as the most important of the sub-criteria weights. As a result of the application, Kocaeli - Arslanbey Organized Industrial Zone is chosen as the most suitable facility location of the enterprise among the five alternatives.

Keywords:

Facility location selection, Multi-criteria decision making methods, Fuzzy AHP, Fuzzy VIKOR,

PDF

___

1. Eleren, A., 2006. Kuruluş Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Belirlenmesi: Deri Sektörü Örneği. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 405-416.
2. Dağdeviren, M., Akay, D., Kurt, M., 2004. İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 131-138.
3. Saaty, T.L., 1986. Axiomatic Foundation of the Analytic Hhierarchy Process. Management Science, 841-855.
4. Ertuğrul, İ., 2003. İşyeri Düzen Tasarımına Bir Analitik Hiyerarşi Yaklaşımı. VI. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi, 12.
5. Deng, H., 1999. Multicriteria Analysis with Fuzzy Pairwise Comparison. International Journal of Approximate Reasoning, 215-231.
6. Kaplan, S., 2007. Hava Savunma Sektörü Tezgah Yatırım Projelerinin Bulanık AHP ile Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, 146.
7. Bender, M.J., Simonovic, S.P., 2000. A Fuzzy Compromise Approach to Water Resource Systems Planning Under Uncertainty. Fuzzy Sets and Systems, 35-44.
8. Özdemir, A.İ., Seçme, N.Y., 2009. İki Aşamalı Stratejik Tedarikçi Seçiminin Bulanık TOPSIS Yöntemi ile Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 79-112.
9. Jahanshahloo, G.R., Hosseinzadeh, L.F., Izadikhah, M., 2006. Extension of the TOPSIS Method for Decision-making Problems with Fuzzy Data. Applied Mathematics and Computation, 1544-1551.
10. Küçük, O., Ecer, F., 2007. Bulanık TOPSIS Kullanılarak Tedarikçilerin Değerlendirilmesi ve Erzurum’da bir Uygulama. AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 45-65.
11. Opricovic, S., Tzeng, G.H., 2004. Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 445-455.
12. Moeinzadeh, P., Hajfathaliha, A., 2009. A Combined Fuzzy Decision Making Approach to Supply Chain Risk Assessment. World Academy of Science, Engineering and Technology, 519-528.
13. Brans, J.P., Vinckle, P., Mareschal, B., 1986. How to Select and How to Rank Projects: The PROMETHEE Method. European Journal of Operational Research, 228-238.
14. Organ, A., 2013. Bulanık Dematel Yöntemiyle Makine Seçimini Etkileyen Kriterlerin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 157-172.
15. Aksakal, E., Dağdeviren, M., 2010. ANP ve DEMATEL Yöntemleri ile Personel Seçimi Problemine Bütünleşik bir Yaklaşım. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 905-910.
16. Öztürk, O., 2009. Türkiye Karayollarında Trafik Kazalarının Nedeni ve Bu Kazaların Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 120.
17. Keršuliene, V., Zavadskas, E.K., Turskis, Z., 2010. Selection of Rational Dispute Resolution Method by Applying New Stepwise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA). Journal of Business Economics and Management, 243-258.
18. Aghdaie, M.H., Zolfani, S.H., Zavadskas, E. K., 2013. Decision Making in Machine Tool Selection: An Integrated Approach with SWARA and COPRAS-G Methods. Engineering Economics, 5-17.
19. Aytaç Adalı, E., Tuş Işık, A., 2017. Bir Tedarikçi Seçim Problemi için SWARA ve WASPAS. International Review of Economics and Management, 5(4), 56-77.
20. Hong, L., Xiaohua, Z. 2011. Study on Location Selection of Multi-objective Emergency Logistics Center based on AHP. Procedia Engineering, 15, 2128-2132.
21. Tzeng, G. H., Teng, M. H., Chen, J. J., Opricovic, S. 2002. Multicriteria Selection for a Restaurant Location in Taipei. International Journal of Hospitality Management, 21(2), 171-187.
22. Aktaş, N., Demirel, N. 2021. A Hybrid Framework for Evaluating Corporate Sustainability Using Multi-criteria Decision Making. Environment, Development and Sustainability, 23(10), 15591-15618.
23. Akyüz, G., Kılınç, E. 2016. Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yönteminin Kullanımı: Sağlık Sektöründe bir Uygulama. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(33), 590-608.
24. Soba, M. (2014). Banka Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci ve ELECTRE Metodu ile Belirlenmesi: Uşak İlçeleri Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 459-473.
25. Yavuz, S., Deveci, M., 2014. Bulanık TOPSIS ve Bulanık VIKOR Yöntemleriyle Alışveriş Merkezi Kuruluş Yeri Seçimi ve Bir Uygulama. Ege Academic Review, 14(3), 463-479.
26. Yücel, M., Ulutaş, A., 2009. Çok Kriterli Karar Yöntemlerinden Electre Yöntemiyle Malatya’da Bir Kargo Firması İçin Yer Seçimi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 327-344.
27. Akyüz, Y., Soba, M., 2013. ELECTRE Yöntemiyle Tekstil Sektöründe Optimal Kuruluş Yeri Seçimi: Uşak İli Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19), 185-198.
28. Balkan, D. 2020. Endüstri 4.0 Sürecinde Electree Yöntemi ile Enerji Tesis Yer Seçiminin Gerçekleştirilmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1), 238-253.
29. Ar, İ.M., Birdoğan, Baki, Özdemir R.F., 2014. Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık AHS-VIKOR Yaklaşımının Kullanımı: Otel Sektöründe Bir Uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (13), 93-114.
30. İnağ, T., Arıkan, M., 2020. Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama Örneği. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 36(1), 33-46.
31. Öztürk, F., Kaya, G.K., 2020. Afet Sonrası Toplanma Alanlarının PROMETHEE Metodu ile Değerlendirilmesi. Uludağ University Journal of the Faculty of Engineering, 25(3), 1239-1252.
32. Opricovic, S., 2011. Fuzzy VIKOR with an Application to Water Resources Planning. Expert Systems with Applications, 12983-12990.
33. Chou, T.Y., Hsu, C.L., Chen, M.C., 2008. A Fuzzy Multi-criteria Decision Model for International Tourist Hotels Location Selection. International Journal of Hospitality Management, 293-301.
34. Kahraman, C., Cebeci, U., Ruan, D., 2004. Multi-attribute Comparison of Catering Service Companies using Fuzzy AHP: The Case of Turkey. International Journal of Production Economics, 171-184.
35. Kaya, T., Kahraman, C., 2010. Multicriteria Renewable Energy Planning Using an Integrated Fuzzy VIKOR & AHP Methodology: The Case of Istanbul. Energy, 2517-2527.
36. Chang, D.Y., 1996. Applications of the Extent Analysis Method on Fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 649-655.
37. Yong, D., 2006. Plant Location Selection based on Fuzzy TOPSIS. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 839-844.
38. Yang, J., Lee, H. 1997. An AHP Decision Model for Facility Location Selection. Facilities, 15, 241-254.
39. Karabıçak, Ç., Boyacı, A.İ., Akay, M.K., Özcan, B. 2016. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Karayolu Şantiye Yeri Seçimine İlişkin Bir Uygulama. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 106-121.
40. Emeç, Ş., Akkaya, G., 2018. Stochastic AHP and Fuzzy VIKOR Approach for Warehouse Location Selection Problem. Journal of Enterprise Information Management, 31(6), 950-962.
41. Hakim, R.T., Kusumastuti, R.D., 2018. A Model to Determine Relief Warehouse Location in East Jakarta Using the Analytic Hierarchy Process. International Journal of Technology, 9(7), 1405-1414.
42. Dey, B., Bairagi, B., Sarkar, B., Sanyal, S.K., 2016. Warehouse Location Selection by Fuzzy Multi-criteria Decision Making Methodologies Based on Subjective and Objective Criteria. International Journal of Management Science and Engineering Management, 11(4), 262-278.
43. Singh, R.K., Chaudhary, N., Saxena, N., 2018. Selection of Warehouse Location for a Global Supply Vhain: A Case Study. IIMB Management Review, 30(4), 343-356.
44. Akyüz, G., Kılınç, E., 2016. Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yönteminin Kullanımı: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(33), 590-608.
45. Ömürbek, N., Üstündağ, S., Helvacıoğlu, Ö.C., 2013. Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Kullanımı: Isparta Bölgesinde Bir Uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 101-116.
46. Organ, A., Tekin, B., 2017. Şehı r Hastanesı Kuruluş Yerı Seçı mı içı n Grı İlı şkı sel Analı z Yaklaşimi: Denı zlı İlı Örneğı . Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 256-278.
47. Önel, F., 2014. Kuruluş Yeri Seçiminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Sayısal Yöntemler Bilim Dalı, 113.
48. Boran, F.E., 2011. An Integrated Intuitionistic Fuzzy Multi Criteria Decision Making Method for Facility Location Selection. Mathematical and Computational Applications, 16(2), 487-496.
49. Pekkaya, M., Bucak, U., 2018. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Bölgesel Liman Kuruluş Yeri Seçimi: Batı Karadeniz’de Bir Uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 253-268.
50. Yeşilkaya, M., 2018. Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Kağıt Fabrikası Kuruluş Yeri Seçimi. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(4), 31-44.
51. Deluka-Tibljaš, A., Karleuša, B., Benac, Č. 2011. AHP Methodology Application in Garage-parking Facility Location Selection. Promet-traffic & Transportation, 23(4), 303-313.
52. Kobu, B., 2008. Üretim Yönetimi, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ., 639.