Memlükler Dönemi Hıristiyan Tarihçileri

Bu çalışmada Memlük Devleti döneminde yaşamış Hıristiyan tarihçiler ve eserlerinin İslâm tarih yazıcılığına katkıları üzerinde durulacaktır. İlk olarak, Süryânî müellif el-Mekîn b. el-'Amîd (ö. 672/1273) başta olmak üzere bu döBu çalışma Çukurova Üniversitesi BAP-8319 kodlu "Memlükler Dönemi Hıristiyan Tarihçileri" adlı proje kapsamında desteklenmiş olup, Uluslararası Prof. Dr. Halil İnalcık Tarih ve Tarihçilik Sempozyumu'nda, "Memlükler Dönemi Hıristiyan Tarihçiler ve İslâm Tarih Yazıcılığına Katkıları" başlığıyla tebliğ olarak sunulmuş, burada da tashih ve ilavelerle zenginleştirilmiştir. Çukurova Ü. İlahiyat Fakültesi İslâm Tarihi Anabilim Dalı, eposta: aduzenli@cu.edu.tr Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslâm Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, fyayaz@cu.edu.tr nem tarih sahasında ön plana çıkan İbnü's-Sukâ'î (ö. 726/1326) ve Mufaddal b. Ebü'l-Fedâil (ö. 759/1358) gibi Hıristiyan âlimler ve eserleri tanıtılacaktır. Zira bahsi geçen müellifler eserlerinde bizatihi şahit oldukları olayları birinci ağızdan anlatmakta, kendi dönemleri ile ilgili orijinal bilgiler vermektedirler. Üstelik bu tarihçilerin katkıları sadece Memlük Devleti ve coğrafyası ile sınırlı kalmamış, irtibatları bulunan diğer devletler ve milletler hakkında da oldukça kıymetli malumat sağlamışlardır. Bu çalışma ile gerek umumî tarih gerek biyografi alanında eserler vermiş olan bu Hıristiyan tarihçilerin eserlerinin tanıtılması ve Memlük tarihi araştırmalarında bu eserlerden de istifade edilmesine katkı sağlamak amaçlanmaktadır

___

Avcı, Casim, "Mufaddal b. Ebü'l-Fedâil", DİA, XXX (2005), s. 364-365.

Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler, İstanbul 2015.

Ayaz, Fatih Yahya, "Tenkiz", DİA, EK II (2016), s. 598-599.

Ayaz, Fatih Yahya,,"Türk Memlükler Döneminde Mısır Halkının Siyasî Olaylara Karşı Tutumu", Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, VII/1(2007), s. 45-94.

Çubukçu, Asri, "İbnü's-Sukâî", DİA, XXI (2000), s. 211.

Eymen Fuâd Seyyid, "Makrîzî", DİA, XXVII (2003), s. 448-451.

Günaltay, Şemseddin, İslâm Tarihinin Kaynakları - Tarih ve Müverrihler-, İstanbul 1991 .

İbn Hallikân, Ebü'l-Abbas Ahmed b. Muhammed (ö. 681/1282), Vefeyâtü'la'yân ve enbâü ebnâi'z-zamân (nşr. İhsan Abbas), I-VIII, Beyrut 1978.

Kortantamer, Samira, "Memlûklarda Devlet Yönetimi ve Bürokrasi", Tarih İncelemeleri Dergisi, II/1 (1984), s. 27-45.

el-Makrîzî, Takıyyüddin Ahmed b. Ali (ö. 845/1442), Kitâbü's-Sülûk li-ma'rifeti düveli'l-mülûk, nşr. M. Mustafa Ziyâde-Saîd A. Âşûr, I-XII, Kahire 1956-1973.

el-Makrîzî,el-Müntekâ min Ahbâri Mısr li'bn Müyesser, (nşr. Eymen Fuâd Seyyid) Kahire 1981.

el-Mekîn Ebü'l-Mekârim Circis b. el-'Amîd (ö. 672/1273-1274), Ahbârü'lEyyûbiyyîn (nşr. Claude Cahen, Bulletin D'Études Orientales, XV [Damas 1955-57] içinde).

Mufaddal b. Ebü'l-Fedâil (ö. 759/1358), en-Nehcü's-sedîd ve'd-dürrü'l-ferîd fî mâ ba'de Târîhi İbni'l-'Amîd (nşr. ve Fran. çev. E. Blochet), Patrologie Orientale, XII, (I) (1919), s. 345-350, XIV, (II) (1920), s. 375-672, XX, (III) (1929), 1-270; a.g.e. (nşr. ve Alm. çev. Samira Kortantamer), Freiburg 1973.

Muhammed İsa es-Sâlihî, Mevsûatu a'lâmi'l-ulemâ ve'l-üdebâi'l-'Arab ve'lMüslimîn, Tunus: el-Munazzamatü'l-'Arabiyye li't-Terbiye ve's-Sekâfe ve'l-'Ulûm; Beyrut: Dârü'l-Cil, 2004/1425-..., XXIII (2013).

Özaydın, Abdülkerim, "İbnü'l-İbrî", DİA, XXI (2000), s. 92-94.

Özaydın, Abdülkerim, "Mekîn", DİA, XXVIII (2003), s. 553-554.

es-Safedî, Salâhaddin Halil b. Aybek (ö. 764/1363), Kitâbü'l-Vâfî bi'l-Vefeyât (nşr. Helmut Ritter, Sven Dedering v.dğr.), I-XXX, Wiesbaden-Beyrut 1962-2004.

Şâkir Mustafa, et-Târîhu'l-'Arabî ve'l-müerrihûn, I-IV, Beyrut 1983-1990.

Şeşen, Ramazan, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İstanbul 1998