Yeni Türk Edebiyatında Endülüs

Bu makalede Arap harfleriyle yazılmış olan (1839-1928) yeni Türk edebiyatındaki Endülüs imajı ele alınmıştır. İbnü'l-Arabî'nin yaşadığı döneme dayanan Endülüs-Türk ilişkileri özet bir şekilde verilmiştir. Söz konusu dönemdeki Türk edebiyatçılarının Endülüs'le ilgili vermiş olduğu eserler tanıtılarak Türk edebiyatında Endülüs konusu kronolojik bir şekilde ele alınmıştır. Makalede Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu şartlar göz önünde bulundurularak edebiyatçıların edebî eserlerde Endülüs'ü neden ve nasıl ele aldıkları incelenmiş- tir. Türk edebiyatçıları, Batı saldırılarına karşı İslâm medeniyetini savunmak için gereken malzemeyi Endülüs'te bulmuşlardır. Endülüs, çöküş dönemini yaşayan Osmanlıların moralini yükseltmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Endülüs'ün akıbeti de Osmanlı için bir ders olarak sunulmuştur. Ele alınmış olan eserlerde Endülüslülerin ve İspanyolların imajları incelenmiştir. Genellikle Endülüslülerin imajı olumluyken İspanyolların imajı olumsuz olmuştur.

Bu makalede Arap harfleriyle yazılmış olan (1839-1928) yeni Türk edebiyatındaki Endülüs imajı ele alınmıştır. İbnü’l-Arabî’nin yaşadığı döneme dayanan Endülüs-Türk ilişkileri özet bir şekilde verilmiştir. Söz konusu dönemdeki Türk edebiyatçılarının Endülüs’le ilgili vermiş olduğu eserler tanıtılarak Türk edebiyatında Endülüs konusu kronolojik bir şekilde ele alınmıştır. Makalede Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu şartlar göz önünde bulundurularak edebiyatçıların edebî eserlerde Endülüs’ü neden ve nasıl ele aldıkları incelenmiş- tir. Türk edebiyatçıları, Batı saldırılarına karşı İslâm medeniyetini savunmak için gereken malzemeyi Endülüs’te bulmuşlardır. Endülüs, çöküş dönemini yaşayan Osmanlıların moralini yükseltmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Endülüs’ün akıbeti de Osmanlı için bir ders olarak sunulmuştur. Ele alınmış olan eserlerde Endülüslülerin ve İspanyolların imajları incelenmiştir. Genellikle Endülüslülerin imajı olumluyken İspanyolların imajı olumsuz olmuştur.

PDF

___

Abdülhak Hamid Tarhan, Tarık yahut Endülüs’ün Fethi, İbn Musa yahut Zatü’lCemal, Tezer yahut Melik Abdurrahmanü’s-Salis, Nazife, Abdullahü’sSagir. haz; İnci Enginün. İstanbul, Dergâh Yayınları, 2002.

Ahmet Cevdet Emre, Endülüs Masalı, Sadâ-yı Millet Matbaası, İstanbul, 1332 /1916.

Beşir Ayvazoğlu, “Edebiyatımızda Endülüs”, Endülüs'ten İspanya'ya, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı, 1996. s.79-85

Feridun Bilgin,“Gırnata İsyanı (1568-1570) Çerçevesinde Osmanlı-Endülüs İlişkileri” Usûl, 11 (2009/1),117-140

İnci Enginün, “Edebiyatımızda Endülüs”, Araştırmalar ve Belgeler, Dergâh Yay., İstanbul 2000, s. 32-41

İsmail E. Erünsal ,“Türk Edebiyatında Endülüs’e İlginin Uyanmasında Ziya Paşa’nın Endülüs Tarihi adlı Tercümesinin Rolü ve Bu Tercümenin Yapılış Nedenleri”,Ötekilerin Peşinde Ahmet Yaşar Ocak’a Armağan, haz. Mehmet Öz, Fatih Yeşil, Timaş Yayınları, İstanbul 2015, s. 417- 423.

M. Erol Kılıç, “İbnü’l-Arabî Muhyiddin” DIA, c 20; s 495-516.

Mehmed Âkif, Safahât İkinci Kitap Süleymaniye Kürsüsünde, Sebil'ür-reşad Kütüphanesi:1, İstanbul,(1912) 2.tab’ı.

Midhat Cemal, Nefais-i Edebiye, Dersaâdet, Araks Matbaası, 1329. 1. c. s. 98- 103

Mithat Cemal Kuntay , “Elhamra”, Sırat-ı Müstakim (Ekim 1324), c.1, sayı. 8, s. 118.

Muallim Naci, Esâmî, İstanbul, Mahmud Bey Matbaası, 1308.

Muallim Naci, Musa b. Ebu’l-Gazan; yahud Hamiyyet, Matba’a-i Ebuzziya, İstanbul, 1299.

Namık Kemal, Namık Kemal'in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Görüşleri ve Yazıları, haz, Kazım Yetiş, 2. Bs, İstanbul, Alfa Yayım Dağıtım, 1996.Namık Kemal, Külliyat-ı Kemal, Birinci Tertib, Renan Müdafaanamesi, İstanbul, Mahmud Bey Matbaası 1326.

Nurullah Çetin, "Süleyman Nazif'in Fırâk-ı Irak Adlı Eseri", Türkoloji Dergisi, C. XI, s. 1, Ankara 1993, s. 233-256.

Samipaşazade Sezai, Sami Paşazade Sezai'nin Hikâye, Hatıra, Mektup ve Edebi Makaleleri. haz. Zeynep Kerman. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1981

Süleyman Nazif, Firak-ı Irak: Mesaib-i Vatana Ağlayan Bir Kaç Neşide, Dersaadet, Mahmud Bey Matbaası, 1336.

Şemseddin Sami, Seydî Yahya, İstanbul; Tasvir-i Efkâr Matbaası, 1292.

Şemseddin Sami, Vicdan, haz, İrfan Morina. Üsküp, Logos-A, 2014.

Yahya Kemal Beyatlı, Mektuplar ve Makaleler. İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti, Yahya Kemal Enstitüsü, 1977.

Yahya Kemal, Tarih Musahabeleri, İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti, 1976.

Zekai Konrapa, “Endülüs Mersiyesi-Nizami Tercümesi ve Endülüs Tarihine Kısa Bir Bakış”, İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Dergisi, 1964, sayı: 2, s. 165-184.

Ziya Paşa, Endülüs Tarihi, İstanbul, Karabet ve Kasbar Matbaası, 1304 H/1886-1887: Tab-ı Sânî (2. bs.).

Ziya Paşa. Harabat, 1291-1292. İstanbul, Matbaa-i Âmire, 1 c.'de 3 c