Yahudi Geleneğinde Kadının Yaratılışı veLilit Efsanesi

Evrenin ve insanın var oluşu her dönemde insanların en çok ilgisini çeken konulardan birisi olmuştur. Dinler de bu önemli konuda daima birtakım açık- lamalar yapmaya çalışmışlardır. Yahudi kutsal kitabı Tevrat'ın ilk bölümü olan Tekvin, daha başlangıcında evren ve insanın yaratılışını konu edinmektedir. Tevrat'ta insanın yaratılışından dört yerde söz edilmekte, ancak insanın erkek ve kadın olarak birlikte yaratılması ile önce erkeğin ardından kadının yaratıl- ması şeklinde iki ayrı anlatım biçimi bulunmaktadır. İlk insan olarak erkeğin (Âdem) yaratılışı, sonra ondan ve onun için kadının (Havva) yaratılışı yaygın olarak kabul edilen yaratılış hikayesidir. Ancak kadın ve erkeğin birlikte yaratı- lışını anlatan ifadeler Havva'dan önce Âdem'in başka bir eşi olduğunu düşün- dürmüş, buradan Lilit efsanesi doğmuştur. Talmud, Midraş, Zohar gibi Yahudi kutsal metinlerinde de geçen Lilit, daha ziyade Yahudiler arasında pek mute- ber olmayan Ben Sira Alfabesi kitabında anlatılmaktadır. Buna göre Lilit, Âdem'in ilk eşidir ve aynı şekilde yaratıldığı için eşit olduğunu ileri sürerek onunla anlaşamayıp Âdem'i ve cenneti terk etmiştir. Bundan sonra Âdem'i yalnızlıktan kurtarmak için Havva yaratılmıştır. Lilit ise şeytanla birlikte olmuş, zamanla yeni doğan çocuklara zarar veren ve uykuda erkeklere musallat olan bir şeytana dönüşmüştür. Günümüzde feministler tarafından erkeğin otoritesi- ne ilk başkaldıran kadın olarak görülmektedir

Evrenin ve insanın var oluşu her dönemde insanların en çok ilgisini çeken konulardan birisi olmuştur. Dinler de bu önemli konuda daima birtakım açık- lamalar yapmaya çalışmışlardır. Yahudi kutsal kitabı Tevrat’ın ilk bölümü olan Tekvin, daha başlangıcında evren ve insanın yaratılışını konu edinmektedir. Tevrat’ta insanın yaratılışından dört yerde söz edilmekte, ancak insanın erkek ve kadın olarak birlikte yaratılması ile önce erkeğin ardından kadının yaratıl- ması şeklinde iki ayrı anlatım biçimi bulunmaktadır. İlk insan olarak erkeğin (Âdem) yaratılışı, sonra ondan ve onun için kadının (Havva) yaratılışı yaygın olarak kabul edilen yaratılış hikayesidir. Ancak kadın ve erkeğin birlikte yaratı- lışını anlatan ifadeler Havva’dan önce Âdem’in başka bir eşi olduğunu düşün- dürmüş, buradan Lilit efsanesi doğmuştur. Talmud, Midraş, Zohar gibi Yahudi kutsal metinlerinde de geçen Lilit, daha ziyade Yahudiler arasında pek mute- ber olmayan Ben Sira Alfabesi kitabında anlatılmaktadır. Buna göre Lilit, Âdem’in ilk eşidir ve aynı şekilde yaratıldığı için eşit olduğunu ileri sürerek onunla anlaşamayıp Âdem’i ve cenneti terk etmiştir. Bundan sonra Âdem’i yalnızlıktan kurtarmak için Havva yaratılmıştır. Lilit ise şeytanla birlikte olmuş, zamanla yeni doğan çocuklara zarar veren ve uykuda erkeklere musallat olan bir şeytana dönüşmüştür. Günümüzde feministler tarafından erkeğin otoritesi- ne ilk başkaldıran kadın olarak görülmektedir

PDF

___

2 Baruch 12/8. http://www.pseudepigrapha.com/pseudepigrapha/2Baruch.html (15.10.2017)

Baba Bathra 73a. http://www.come-andhear.com/bababathra/bababathra_73.html (09.09.2017)

Biggs, Mark Wayne (2010). The Case for Lilith, Samson Books. Dame,Enid, Lilly Rivlin, Henny Wenkart (2004).Which Lilith: Feminist Writers Re-Create the World's First Woman, USA: Oxford.

Eliade, Mircea (2003a). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi-I: Taş Devrinden Eleusis Mysteria'larına. Çev. Ali Berktay. İstanbul: Kabalcı.

Eliade, Mircea (2003b). Dinler Tarihine Giriş. Çev. Lale Arslan. İstanbul: Kabalcı. Erubin 100b. http://jewishchristianlit.com/Topics/Lilith/notes.html#LILIN (12.09.2017)

Erubin 18b. http://jewishchristianlit.com/Topics/Lilith/talmud.html (13.09.2017) Genesis Rabbah 22:7.

https://archive.org/stream/RabbaGenesis/midrashrabbahgen027557m bp_djvu.txt (10.10.2017)

Handy, Lowell K. (1992) "Lilith". The Anchor Bible Dictionary 6-Volume Prepack: (contains one copy of each volume). New York: Doubleday, Vol. 114 | Asife Ünal ÇÜİFD, 2017, cilt: 17, sayı: 2, ss. 103-115

4, p. 324’den akt. Alan Humm, Is the Sumerian Relief Lilith, http://jewishchristianlit.com/Topics/Lilith/ (20.10.2017) Hirsch, Emil G., Solomon Schechter, Ludwig Blau (1906). “Lilith”, Jewish Encyclopedia. http://www.jewishencyclopedia.com/articles/9986-lilith (19.10.2017)

Kramer, Samuel Noah (1999). Sümer Mitolojisi. Çev. Hamide Koyukan. İstanbul: Kabalcı.

Niddah 54b. http://www.come-and-hear.com/niddah/niddah_24.html (08.09.2017)

Segal, Eliezer (1995). Looking for Lilith, Jewish Free Press. http://people.ucalgary.ca/~elsegal/Shokel/950206_Lilith.html#fn1 (25.10.2017)

Shabbath 151b. http://www.come-and-hear.com/shabbath/shabbath_151.html (09.09.2017)

Some Terms from Post-Talmudic Jewish Literature. http://jewishchristianlit.com/Topics/Lilith/notes.html#LILIN (08.09.2017)

The Alphabet of ben Sira Question 23a-b. http://jewishchristianlit.com/Topics/Lilith/alphabet.html(07.09.2017)

The Bereshith or Genesis Rabbah :54. http://www.sacredtexts.com/jud/mhl/mhl05.htm (12.10.2017)

Zohar 3:76b-77a. http://jewishchristianlit.com/Topics/Lilith/seductress.html#SITRETORA (12.10.2017) http://www.lilithgame.com/en