Muvazaalı Boşanmanın Hükmü

İslam dini aile müessesesini meydana getiren evlilik sözleşmesine çok önem vermiştir. Bazı sözleşmelerde şart koşulmayan icap, kabul sîgaları ve şahitler gibi birçok unsurun bu sözleşmede şart koşulmuş olması, evlilik sözleşmesi yapılmadan nişanlanmayı meşru kılması ve birçok ayet-hadis ile evliliğin teşvik edilmesi bunun açık göstergesidir. Evlenme sözleşmesinin sona ermesi manasına gelen boşama da nikâh akdi gibi diğer muamelelere göre farklılık arz etmektedir. Örneğin niyet unsuru, akit ve ibadetlerin sonucuna etki etmektedir. Ancak boşamada niyet sınırlı bir etkiye sahiptir. Yine birçok akit iki tarafın iradesiyle meydana gelirken boşama ise ortak iradeyle meydana gelebileceği gibi tek taraflı iradeyle de gerçekleşebilir. Ayrıca boşamada tedrici bir yol takip edilmesinin teşvik edilmesi de onu diğer akitlerden ayıran bir diğer önemli özelliktir. Eşlerin birlikte yaşama imkânının kalmadığı; eşler arası sıkıntıyı ortadan kaldırabilecek çarelerin tükendiği bir aşamada boşamaya başvurulabilir. Fakat bununla birlikte boşama şâri‘in sevmediği bir husustur. Bütün bunlara rağmen boşama birlikte yaşama imkânın kalmadığı zamanda bir çare olarak kendisine başvurulan meşru bir yöntemdir. Son dönemde kimi eşler, bazı kazanımlar elde etmek amacıyla anlaşmalı olarak mahkemeye başvurup boşanma davası açmaktadırlar. Bunların niyeti, boşama olmayıp arzuladıkları bazı kazanımlarına engel olan resmi nikâhı mahkeme vasıtasıyla ortadan kaldırmaktır. Nitekim anlaşmalı olarak boşanan kimi kocaların amacı ise Avrupa ülkelerine gidip orada başka bir kadınla evlenerek ikamet alabilmektir. Aynı şekilde bazı kadınlar da boşamayla ölen babasının maaşından istifade etmeyi amaçlamaktadır. Bununla birlikte resmi boşanmayla sonuçlanan davalardan sonra eşler hiç bir şey olmamış gibi birlikteliklerine devam etmektedirler. Bu çalışmada, İslam hukukuna göre mahkemenin verdiği boşanma kararının geçerli olup olmadığı üzerinde durulmuştur. Ayrıca anlaşmalı olarak mahkemeye başvuran eşlerin boşamalarıyla ilgili niyet ile amaçlarının boşamaya etki edip etmediğini ve birlikte aynı evde yaşamalarının caiz olup olmadığı İslam hukuku açısından değerlendirilmiştir. Eşlerin mahkemeye dava açmaları boşama yetkilerini mahkemeye devrettikleri anlamına geldiği için onların niyetleri boşanmanın sonucuna etki etmediği gibi mahkemenin verdiği karar da geçerli olup boşama bir bâin (yeni bir nikâh yapılmadan erkeğin evlilik hayatına geri dönüşüne imkân vermeyen boşama şekli) talakla gerçekleşmektedir. Öte yandan bunların iddet süresi geçtikten sonra yeni bir evlilik sözleşmesi yapmadan birlikte yaşamaları uygun değildir. Ayrıca mahkeme tarafından boşanan kadınların ölen akrabalarının maaşını almaları da caiz olmadığı sonucuna varılmıştır.

The Judgment of Consensual Divorce

Islam attaches great importance to family institution. Several elements such as requirements, acceptance capacitance and witnesses, which other agreements lack are stipulated in this agreement. Divorce, which means the end of marriage contract, establishes differences in terms of the abolition of other agreements. For instance, intention and purpose influence the result of agreements and actions. In divorce, however, intention and purpose have limited affect. Again, many contracting will take place by the will of the two sides, talaq (the divorce) can occur with the common will or unilateral will. In addition, the encouraging a gradual progress in divorce is another important feature that distinguishes it from other contracting. The divorce can be used at the stage where the spouses are not able to live together and when the remedies that can eliminate the spousal distress are exhausted. The divorce can be used at the stage where the spouses are not able to live together and when the remedies that can eliminate the distress betwen spouses are exhausted. Lately, couples, in agreement, with the aim of gaining some achievements, sue for a consensual divorce. The aim of the couples is not to get divorced in reality, but, by way of court, to eliminate official wedding contract obstructing some of their achievements that they desired. The aim of some of the couples who get divorce in agreement is to go to European countries and get married a woman residing there, and obtain residence permit, while the others make benefit from their wives receive dead father pension. The couples go on their normal lives as if nothing has happened after the cases which have resulted in divorce. In this article, has been dwelled on the divorce whether is valid or not that by the court, According to Islamic law. Also, has been evaluated whether the intentions and purposes of couples applying for the court for consensual divorce have an influence on divorce and whether the case that they live together is valid or not in respect to Islamic Law. In the research, because of the couple sue a lawsuit to the court, which means that they divide their rights to the court, their intentions do not affect the divorce and the court's decision is valid. On the other hand, it was concluded that they were not allowed to live together and receive the salary of the deceased relatives.

___

  • ‘Abderî, Ebû Abdullah Muhammed b. Yusuf b. Ebi’l-Kâsım (v. 897/1491), et-Tâc ve’l-İklîl li Muhtasari Halîl, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, y.y. 1994.
  • Aslan, Mehmet Selim, İslam Aile Hukuku, Emin Yayınları, Bursa 2015.
  • Aslan, Mehmet Selim, İslam Borçlar ve Aile Hukukunda Kasıt Unsuru, Emin Yayınları, Bursa 2017.
  • Bedrân, Ebu’l-Ayneyn, Ahkâmu’z-Zevâcı ve’t-Telâk fi’l-İslam, Matba’atu Darı’t-T'elîf, Mısır 1961,
  • Mansûr b. Yunus b. İdris el-Behûtî (v. 1050/1640), Keşşâfu’l-Kınâ‛ ‛an Metni’l-İknâ‛ Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, y.y. t.y..
  • Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğire el-Buhâri (v. 256/870), el-Câmiu’s-Sahîh, thk. Muhammed Zuheyr b. Nasır en-Nasır, 1. Baskı, Dârü Tevki’n-Necât, y.y. 1422.
  • Damâd, Abdurrahman b. Muhammed b. Süleyman (v. 1078/1668), Mecme‛u’l-Enhur fi Şerhi Multeke’l-Ebhur, thk. Halil İmran el-Mansur, Dârü’l-Kütübi’l-İlmîyye, Beyrut 1998.
  • Desûkî, Muhammed b. Ahmed b. ‛Urfe ed-Desûkî, (v. 1230/1815), Hâşîyetu’d-Dusûkî ‛ale’ş- Şerhi’l-Kebîr, thk. Muhammed ‛Alîş, Dârü’l-Fikir, y.y. t.y..
  • Ebû Davud, Süleymân b. Eş'as es-Sicistânî (v. 275/889), Sünenu Ebî Dâvûd, Dârü’l-Kitâbi’l- ‛Arabi, Beyrut t.y..
  • Ebû Zahra, Muhammed, el-Ahvalu’ş-Şahsiyye, Dârü’l-Fikri’l-Arabî, Kahire 2005.
  • Esyûtî, Muhammed b. Ahmed b. Ali Şemsuddin el-esyûtî (v. 880/1476), Cevâhiru’l-Ukûd, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1996.
  • Eşit, Yusuf, İslam Kamu Hukukunda Devlet Birey İlişkisi (Şâfiî Mezhebi Örneği), Basılmamış Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2015.
  • Gazzâlî, Muhammed b. Muhammed Ebû Hamid el-Gazzâlî (v. 505/1111), el-Vasît fî’l-Mezheb, Darü’s-Selâm, Kahire 1417.
  • Hallaf, Abdulvehhab, Kuveyt 1990. Ahkâmu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyeti fi’ş-Şerîati’l-İslamiyye, Dârü’l-Kalem,
  • Harşî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdullah el-Mâlikî, Şerhu Muhtasari Halîl, Dârü’l-Fıkr, Beyrut t.y..
  • İbn Abidin, Muhammed Emîn (v. 1252/1836), Reddü’l-Muhtâr ‛ale’d-Dürri’l-Muhtâr, Dârü’l- Fikr, Beyrut 1992.
  • İbn Asker, Abdurrahman b. Muhammed b. Asker el-Bağdâdî (v.732/1332), İrşâdu’s-Sâlik ila Eşrefi’l-Mesâlik fi Fikhi’l-İmam Malik, Mektebetu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, y.y. t.y..
  • İbnü’l-Humâm, Kemâluddin Muhammed b. Abdulvahid es-Sivâsî (v. 861/1457), Şerhu Fethi’l- Kadîr, Dârü’l-Fikr, Beyrut t.y..
  • İbn Kudâme, Abdullah b. Ahmed b. Kudâme el-Makdisî (v. 620/1223), el-Muğnî fî Fıkhi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî, Mektebetü’l-Kahire t.y..
  • İbn İshak, Halil b. İshak b. Musa el-Malikî (v. 776/1375), et-Tevdîh fi Şerhi’l-Muhtasari’l-Fer’î, Merkezu Necîbuveyh li’l-Mahtutât, y.y. 2008.
  • İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (v. 273/887), Sünenü İbni Mâce, thk. Muhammed Fuad Abdulbakî, Dârü’l-Fikr, Beyrut t.y..
  • Kâsânî, Ebû Bekr b. Mes'ûd b. Ahmed Alâuddîn el-Kâsânî (v. 587/1191), Bedâi‛u’s-Sanâi‛ fî Tertibi’ş-Şerâi‛, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, y.y. 1986.
  • Komisyon, el-Kâmusu’l-Fıkhıyyı Lugaten ve Istılahen, Dârü’l-Fikr, Dımaşk 1982.
  • Komisyon, Günümüz Meselelerine Fetvalar, (Din İşleri Yüksek Kurulu Fetvaları), T.D.V. Yayınları, Ankara 1996.
  • Komisyon, Mecelle-i Ahkâmı ‘Adliyye, Hikmet Yayınları, İstanbul, t. y. Kudûrî, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed ebu’l-Huseyn el-Kudûrî (v. 426/1035), et-Tecrîd li’l-
  • Kudûrî, Dâru’s-Selâm, Kahire 2006.
  • Merdâvî, Ebû’l-Hasan Ali b. Süleyman b. Ahmed el-Merdâvî (v. 885/1480), el-İnsâf fî Ma‛rîfeti’r-Râcih Mine’l-Hilâf, Hacer li’t-Tibâe ve’n-Neşir, Kahire 1995.
  • Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Muhammed el-Basrî el-Bağdâdî (v. 450/1058), el- Hâvî fi Fikhi’ş-Şâfiî, Dârü’l-Kütübi’l-İlmîyye, Beyrut 1999.
  • Mevsilî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd el-Hanefî (v. 683/1284), el-İhtiyâr li Talîli’l-Muhtâr, Dârü Kübâ, Dımaşk t.y..
  • Müzenî, İsmail b. Yahya b. İsmail el-Müzenî (v. 264/878), Mühtasarü’l-Müzenî, Darü’l-M'arife, Beyrut 1990.
  • Neccâr, Adnan Ali en-Necâr, et-Tefrîki’l-Kazaî Beyne’z-Zevceyn, (Yayınlanmayan Yüksek Lisans Teszi İslam Üniversitesi Gazze 2004).
  • Nefrâvî, Ahmed b. Güneym b. Sâlim en-Nefrâvî (v. 1126/1714), el-Fevâkihu’d-Devânî ‛âlâ Risâleti İbn Ebî Zeyd el-Kayravânî, Dârü’l-Fikr, y.y. 1995.
  • Nemerî, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed b. Abdulberr b. Asim el-Kurtubî en- Nemerî (v. 463/1071), el-Kâfî fî Fıkhi Ehli’l-Medîne, thk. Muhammed Muhammed Ahid, İkinci Baskı, Mektebetu’r-Riyâd el-Hadîse, Riyâd 1980.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyîddîn Yahyâ b. Şeref b. Murrî (v. 676/1277), el-Mecmû‛ Şerhu’l- Muhezzeb, thk. Mahmud Marahî, Dârü’l-Fikr, Beyrut 2004.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyîddîn Yahyâ b. Şeref b. Murrî, Ravdatu’t-Tâlibîn ve ‘Umdetu’l- Muftîn, thk. Zuheyr eş-Şâvîş, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut, 1991,
  • Ömerî, Eşref Yahya Raşid el-Ömeri, Nazariyetu’Tefrîki’l-Kazai (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Ürdün Üniversitesi, 2005.) Beyne’z-Zevceyn,
  • Umrânî, Yahya b. Ebi’l-Hayr b. Salim el-Umrânî (v. 558/1163), el-Beyân fi Mezhebi’l-İmami’ş- Şafiî, Dâru’l-Minhâc, Cidde 2000.
  • Râfiî, Abdulkerîm b. Muhammed er-Râfiî el-Kazvînî (v. 623/1226), Fethu’l-Azîz bi Şerhi’l-Vecîz, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
  • Sâvî, Ahmed, Bulğatu’s-Sâlik li Ekrabi’l-Mesâlik, Dârü’l-Kütübi’l-İlmîyyye, Beyrut 1995.
  • Semerkandî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Ahmed Ebû Bekir Alaeddin es-Semerkandî (v. 540/1145), Tuhfetu’l-Fukahâ, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1994.
  • Serahsî, Ebû Bekir Muhammed b. Ahmet b. Ebî Sehl (v. 483/1090), el-Mebsût, Birinci Baskı, thk. Muhyuddîn Halil, Dârü’l-Fikr, Beyrut 2000.
  • Şakir, Ahmed Muhammed, Nizâmu’t-Talâk fi’l-İslâm, Mektebetu’s-Sünne, y.y. t.y..
  • Şâfiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris eş-Şâfiî (v. 204/820), el-‘Umm, Dârü’l-Ma‛rîfe, Beyrut 1990.
  • Şeybânî, Ebû Abdillah Muhammed b. el-Hasan (v. 620/1223), el-Asl, thk. Muhammed Baynukaln, Dârü İbn Hazm, Beyrut, 2012.
  • www.haberturk.com, 8, Şubat, 2017.
  • Yılmaz, İbrahim, Türk Medenî Kanuna (Tmk) Göre Gerçekleştirilen Boşanmaların İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, islam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy.14, 2009.
  • Za’bî, Ebû’l-Hasan Ahmed b. Muhammed b. Ahmed ez-Zabî (v. 415/1025), el-Lubâb fî’l-fıkhî’ş- Şâfiî, thk. Abdulkerim b. Suneytân el-‛Umerî, Dârü’l-Buhârâ, Medîne 1416.
  • Zeylâî, Fahrudddîn Osmân b. Ali el-Hanefî (v. 743/1342), Tebyînu’l-Hakâ’ik Şerhu Kenzi’d- Dakâ’ik, Matbaatu’l-Emiriyeti’l-Kübra, Kâhire 1313.
  • Zühaylî, Vehbe, Fıkhu’l-İslamî ve Edilletuhû, Dârü’l-Fikr, Dımaşk 2004.