Baha Tevfik’in Hayatı, Eserleri ve Felsefî Düşünce Yapısı

- 1884-1914 yılları arasında yaşamış olan Baha Tevfik, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş döneminde yetişmiş olan önemli düşünürlerden birisidir. Baha Tevfik'in dünya görüşü içerisinde pozitivizm, natüralizm ve materyalizm doktrinleri birbirlerini tamamlayıcı bir konumdadır. O'nun düşünce yapısını oluşturan bu öğretiler ile bencillik kavramı, dinsel inançlar hakkındaki görüşlerine de temel teşkil etmiştir. Baha Tevfik'în pozitivizm anlayışı; empirizm, determinizm ve atâlet (süredurum, eylemsizlik) kavramları üzerine kuruludur. Düşünüre göre ancak deney ve gözlem bizi gerçeğe ulaştırabilir. Deneysel olarak doğrulukları ya da yanlışlıkları test edilemeyen metafizik kavramları ve dinî inançları bilmemiz imkânsızdır. Bu yüzden bunların felsefenin kapsamı dışında tutulması gerekir. Baha Tevfik'in materyalizmi tarihî ve diyalektik değil, biyolojik evrimci bir materyalizmdir. O, bu konuda Batı'nın biyolojik ve evrimci materyalist filozofları olan Charles Darwin'den, Ludwig Büchner'den ve Ernest Haeckel'den etkilenmiştir. Baha Tevfik'in natüralist-materyalist anlayışına göre, her varlığın ilk nedeni, başlangıcı ve oluşturucusu tabiattır. Madde ve kuvvet ezelî ve ebedîdir. Bu sebeple mânevî olduğu söylenen varlıklar da hayâl ürünü varlıklardır.

Baha Tevfik’s Life, His Works and His Philosophical Mentality

- 1884-1914 yılları arasında yaşamış olan Baha Tevfik, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş döneminde yetişmiş olan önemli düşünürlerden birisidir. Baha Tevfik’in dünya görüşü içerisinde pozitivizm, natüralizm ve materyalizm doktrinleri birbirlerini tamamlayıcı bir konumdadır. O’nun düşünce yapısını oluşturan bu öğretiler ile bencillik kavramı, dinsel inançlar hakkındaki görüşlerine de temel teşkil etmiştir. Baha Tevfik’în pozitivizm anlayışı; empirizm, determinizm ve atâlet (süredurum, eylemsizlik) kavramları üzerine kuruludur. Düşünüre göre ancak deney ve gözlem bizi gerçeğe ulaştırabilir. Deneysel olarak doğrulukları ya da yanlışlıkları test edilemeyen metafizik kavramları ve dinî inançları bilmemiz imkânsızdır. Bu yüzden bunların felsefenin kapsamı dışında tutulması gerekir. Baha Tevfik’in materyalizmi tarihî ve diyalektik değil, biyolojik evrimci bir materyalizmdir. O, bu konuda Batı’nın biyolojik ve evrimci materyalist filozofları olan Charles Darwin’den, Ludwig Büchner’den ve Ernest Haeckel’den etkilenmiştir. Baha Tevfik’in natüralist-materyalist anlayışına göre, her varlığın ilk nedeni, başlangıcı ve oluşturucusu tabiattır. Madde ve kuvvet ezelî ve ebedîdir. Bu sebeple mânevî olduğu söylenen varlıklar da hayâl ürünü varlıklardır.

PDF

___

AKARSU, Bedia; Felsefe Terimleri Sözlüğü, İnkılâp Kitabevi Yay., İstanbul, tarihsiz.
AKGÜN, Mehmet; Materyalizmin Türkiye’ye Girişi ve İlk Etkileri, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1988.
ALKAN, Mehmet Ö.; Siyasal Düşüncenin Dünyevîleşmesi “İlim”den “Bilim” e Geçişin Kritik Evreleri Osmanlı Materyalizmi ve Baha Tevfik,
İ.Ü.S.B.E.’nde haz. basılmamış yüksek lisans tezi, İstanbul, 1988.
BAĞCI, Rıza; Baha Tevfik’in Hayatı, Edebî ve Felsefî Eserleri Üzerinde Bir Araştırma, Kaynak Yay., İzmir, 1996.
BAĞCI, Rıza; Baha Tevfik’in Hayatı, basılmamış yüksek lisans tezi, Ege Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 1987.
BAHA TEVFİK, “Ahlâk Meselesi”, Büyük Duygu, sayı XX.
BAHA TEVFİK, “Felsefe Kamusu”, Felsefe Mecmuası, sayı I;
BAHA TEVFİK, “Felsefe Kamusu”, Felsefe Mecmuası, sayı II.
BAHA TEVFİK, “Felsefe Kamusu”, Felsefe Mecmuası, sayı X.
BAHA TEVFİK, “Felsefe Kamusu”, Zekâ, sayı I.
BAHA TEVFİK, Felsefe-i Edebiyat ve Şair Celis, İstanbul, 1330.