Aile ve Dini Rehberlik Bürosu Görevlilerinin Karşılaştıkları Psikososyal Sorunlara Yaklaşımlarının Dini Danışmanlık ve Rehberlik Açısından Değerlendirilmesi

Bu araştırmada Diyanet İşleri Başkanlığı Aile ve Dini Rehberlik Bürolarına danışanlara yönelik yürütülen hizmetin içeriği, dini danışmanlık ve rehberlik zemininde ele alınmaktadır. Araştırmanın temel amacı, çeşitli boyutları olan sorunların getirildiği bu bürolarda gerçekleşen yardım ilişkilerini dini danışmanlık ve rehberlik açısından incelemektir. Bu araştırmada nitel araştırma modellerinden olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye genelinde bulunan ve Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı olan Aile ve Dini Rehberlik Bürolarına başvuran danışanlar ile onlara danışmanlık hizmeti sunan büro görevlileri oluşturmaktadır. Örneklem ise, konuşmaları yazılı materyale yansıyan büro personeli ve görüşme talebinde bulunan danışanlar arasından amaçsal örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Araştırmaya kaynaklık eden veriler, ülke genelinde bulunan Aile ve Dini Rehberlik Bürolarına, 2014 yılının ilk 10 ayındaki başvuruların kaydedildiği 6857 karteksten ve kaynak taramasıyla elde edilen dokümanlardan sağlanmıştır. Elde edilen veriler içeriğine göre analiz edilerek araştırmanın alt amaçları doğrultusunda kategorize edilmiştir. Bu verilerden seçilen bazı örnekler ise söz konusu yardım ilişkilerinin danışmanlık ilkelerine uygunluğu açısından yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucunda Aile ve Dini Rehberlik Bürolarına başvuran danışanların, bir konunun dini hükmünü bilmek istedikleri için yardım isteğinde bulundukları ancak, çoğu kez psikolojik ve sosyal problemlerini de üstü kapalı veya açık olarak dile getirdikleri tespit edilmiştir. Yaşanan bu problemlerin ise mutsuzluk, çaresizlik, kararsızlık, suçluluk, değersizlik, bitkinlik, sosyal ortamlardan kaçınma gibi çeşitli yansımalarının olduğu görülmüştür. Bunun yanında büro görevlilerinin, ideal bir danışma süreci için gereken bilimsel ve sistemli altyapıya sahip olma konusunda yetersiz kalabildiklerini gösteren bulgulara ulaşılmıştır. Bu bulgular; büro görevlilerinin doğru bir danışmanlık ilişkisi için gereken koşulları sağlamada ve danışmanlık becerilerini sergilemede yetersiz kalabilmeleri, danışanların sorunlarını içgörü kazanarak ve etkin kararlar alarak çözmelerini sağlamada eksik rehberlik yapmaları, patolojik düzeyde sorunları olan danışanlarla yardım ilişkisi kurabilmek için gereken eğitime sahip olmamaları, danışanların aile ve evlilikle ilgili sorunlarını çözme noktasında gereken donanıma sahip olmamaları, diğer yardım meslekleriyle işbirliği ve yönlendirme ekseninde koordineli çalışabilecek eğitim ve deneyime sahip olmamaları şeklindedir.

An Evaluation of Psychosocial Problems Faced by Employees in Family and Religious Guidance Bureau According to Pastoral Counseling and Guidance Terms

This study investigates the content of the services provided by the Family and Religious Guidance Bureau of Presidency of Religious Affairs according to pastoral counseling and guidance terms. For this aim, the consultancy services offered at this office were evaluated in respect of pastoral counseling and guidance terms. Document analysis method was used in this study. The research population consists of clients who consult and consultants who work in the Family and Religious Guidance Bureau across Turkey. The samples were determined by purposeful sampling method among the office staff, whose speeches/answers were reflected to written documents, and the clients requesting the interview. The sources of data used in this study were obtained from the literature and the questions asked, 6857 cards, to the Family and Religious Guidance Offices throughout the country in the first 10 months of 2014. The obtained data were analyzed according to the content and categorized according to the sub-objectives of the study. In this context, some of the approaches to clients of counseling practices were scrutinized and evaluated in terms of counseling desk attendant principles. Results obtained from this study have shown that the clients who consult to the Family and Religious Guidance Bureau are mainly searching for help because they want to know the religious judgment of the subject they asked; however, it is observed that they sometimes expressed their psychological and social problems explicitly or implicitly. These problems are seen to have various manifestations such as unhappiness, helplessness, indecision, guilt, worthlessness, exhaustion, avoidance from the social environment. Results obtained have also indicated that office staff are inadequate to give the scientific and systematic infrastructure required for an ideal consultation process. These findings can be listed as; the lack of adequate training to provide the necessary conditions for an accurate counseling relationship and inability to demonstrate counseling skills, making insufficient counselling by not gaining insight and taking effective decisions, not having the necessary education to solve the problems of pathologically challenged clients and problems of family and marriage, and the lack of training and experience that can be coordinated with the cooperation and guidance of other professions.

PDF

___

Altaş, N. (2000). Dini danışmanlığın teorik temelleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41, 327-350.
Altaş, N. (2012). Din hizmetleri ve dini danışmanlık ilişkisi. Nurullah Altaş ve Mustafa Köylü (Ed.). Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri içinde (s. 11-35). Ankara: Günüz Yayınları.
Aşıkoğlu, N. Y. (2012). Yüksek Öğretimde Din Eğitim ve Öğretimi.
Recai Doğan ve Remziye Ege (Ed.). Din Eğitimi El Kitabı içinde (s. 215-228). Ankara: Grafiker Yayınları.
Cebeci, S. (2010). Bir din öğretimi yaklaşımı olarak dini danışma ve rehberlik. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19),53-69.
Cebeci, S. (2012). Dini Danışma ve Rehberlik. Ankara: Aydoğdu Ofset.
Corey, G. (2008). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları. (Çev. T. Ergene). Ankara: Mentis Yayıncılık. (Eserin orijinali 2005 yılında yayımlandı).
DİB, (2009). Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu Görevlileri İçin Notlar (11-22 Mayıs 2009 Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu Görevlileri Semineri). Din Hizmetleri Dairesi Başkanlığı İrşat Hizmetleri Şubesi Müdürlüğü. Diyanet İşleri Başkanlığı: Ankara.
DİB, (2015a). Diyanet İşleri Başkanlığı: Ankara. http://www2.diyanet.gov.tr/DinHizmetleriGenelMudurlugu/Sayfalar/Gor evler.aspx erişim tarihi: 07.10.2015
DİB, (2015b). Diyanet İşleri Başkanlığı: Ankara. http://www2.diyanet.gov.tr/DinHizmetleriGenelMudurlugu/Sayfalar/Isbi rligiProtokolleri.aspx erişim tarihi: 08.10.2015
Ege, R. (2011). “Dini danışmanlık ve rehberlik” in bir bilim dalı olarak gelişmesinin gerekliliği üzerine bazı düşünceler. Dini Araştırmalar Dergisi, 14(39), 104-114.
Ege, R. (2015). Dini Rehberlik. İstanbul: Şule Yayınları.
Ergül, H. (2008). “Müzakere (problem çözme) ve arabuluculuk” eğitim programının ortaöğretim 9. Sınıf öğrencilerinin çatışma çözüm becerileri ile saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Eker, F., Öner, Ö. ve Şahin, S. (2010). Din görevlilerinin şizofreniye ilişkin bilgi ve tutumları (Düzce örneği). Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(2), 63-70.
Göka, E. (2012). Mehdilik iddiası ve psikopatoloji.
http://www.aktuelpsikoloji.com/artikel.php?artikel_id=1412 erişim tarihi:30.12.2014
Hackney, H., Cormier,S. (2008). Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı. (Çev. T. Ergene ve S. Aydemir Sevim). Ankara: Mentis Yayıncılık. (Eserin orijinali 2005 yılında yayımlandı).
Karacoşkun, M.D. (3-4 Kasım 2007). Din görevlilerinin bireylerin dini görünüşlü kişisel ve sosyopsikolojik problemlerine katkı sağlayabilme yolları. I. Din Hizmetleri Sempozyumunda sunulmuş bildiri, Ankara.
Karagül, A. (24 Mayıs 2012). Manevi bakım ve Hollanda örneği. I.
Ulusal Din Psikolojisi ve Manevi Bakım Çalıştayında sunulmuş bildiri, Ankara.
Koç, M. (2014). Manevi-(Psikolojik) Danışmanlık Müslüman Türk Diasporası Örneği. Bursa: Emin Yayınları.
Ok, Ü. (2012). Dini danışmanlık: tanımı ve tarihi. Nurullah Altaş ve Mustafa Köylü (Ed.). Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri içinde (s. 38-58). Ankara: Günüz Yayınları.
Özdemir, Ş. (2007). Müftülerin Gözüyle Din Hizmetleri. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
Peker, H. (2012). Aile İrşat ve Rehberlik Bürolarında dini danışmanlık ve din hizmetleri. Nurullah Altaş ve Mustafa Köylü (Ed.). Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri içinde (s. 341-356). Ankara: Günüz Yayınları.
Sayar, K. (2014). Terapi. (5. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
Söylev, Ö. F. (2015). Psikolojik yardım hizmetleri bağlamında Türkiye’de dini danışma ve rehberlik. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 1(2), 78-99.
Şirin, T. (2014). Dini danışma ve Rehberlik. İstanbul: Erkam Matbaası.
Tan, H. (1992). Psikolojik Yardım İlişkileri. İstanbul: MEB yayınları.
Tümer, G. (1994). Genel Olarak Din. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 9). İstanbul: DİVANTAŞ.
Voltan Acar, N. (2012). Birey Merkezli Grupla Psikolojik Danışma Süpervizyonlu Oturum Örnekleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Voltan Acar, N. (2014). Yeniden Terapötik İletişim Kişiler Arası İlişkiler (Tamamı Bizim Toplumdan Örnekler). (10. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.