Karadeniz Bölgesi, arkeolojik kazı çalışmalarının ve araştırmaların yetersizliği sebebiyle Anadolu tarihi içerisinde her zaman daha az bilinen bir bölge olmuştur. Karadeniz’deki göreceli bilinmezliğin, yazılı kaynaklar yoluyla en fazla aralandığı dönem ise kuşkusuz Helenistik Çağ’da Pontos Krallığı dönemidir. Kurul Kalesi, Doğu Karadeniz’de bugüne kadar yürütülen en uzun süreli kazı çalışması olmasının yanı sıra VI. Mithradates Eupator Dionysos Dönemine tarihlenen kaleler içerisinde kazı çalışmalarının yapıldığı ilk örnektir. Kurul Kalesi’nde açığa çıkarılan kale yerleşiminde, farklı buluntu grupları altında değerlendirilen çok sayıda arkeolojik veri tespit edilmiştir. Çeşitli tiplerdeki çanak çömlek buluntuları sayısal anlamda en yoğun grubu oluşturmakla birlikte, sikke buluntuları ve savaş aletlerinin sayıları azımsanamayacak ölçüdedir. Bu çalışmanın konusunu temel olarak, Kurul Kalesi’nin Pontik Doğu Karadeniz bölgesi içindeki tarihi coğrafyası, kazısı yapılan sektörler, tespit edilen yerleşim evreleri ve ana giriş kapısında in-situ olarak tespit edilen mermer heykelin Tanrıların Anası’nın kent koruyucu rolüne katkısı oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Doğu Karadeniz, Pontos, Helenistik Dönem, Kibele, VI. Mithradates

The Kurul Fortress and the Cult of Kybele as a City Protector

The Black Sea region has always been a less known region due to a few archaeological research in comparison to the rest of Anatolia. The main era that uncovered the aforementioned darkness of the Black Sea through written sources was obviously the period of Hellenistic Pontic Kingdom. The Kurul Fortress, is the first example of the excavated fortresses dating back to the reign of Mithradates VI Eupator Dionysos. In the fortress, numerous archaeological data have been revealed under different groups of finds. This paper mainly focuses on the location of Kurul Fortress in the historical geography of the Pontic-eastern Black Sea region, as well as its excavated areas and settlement levels, and the city protectress role of the Mother Goddess through the marble statue unearthed in-situ at the main gate.

Keywords:

Eastern Black Sea, Pontos, Hellenistic Period, Kybele, Mithradates VI,

___

Akçay, A. 2015 “Ovaören-Yassıhöyük’den Bir Yarı İkonik İdol”, Arkeoloji ve Sanat 149: 47-54.
Alpagut, A. 2017 “Kaunos Demeter Kutsal Alanı’ndan Ele Geçen Domuz Kemikleri Hakkında İlk Gözlemler”, M. Doyran – B. Ö. Kleine – U. Çörtük – S. Özene (eds.), Uluslararası “Anadolu’da Demeter ve Diğer Ana Tanrıça Kültleri” Sempozyumu, Ankara: 15-18.
Albright, W. F. 1928-29 “The Anatolian Goddess Kubaba”, Archiv für Orientforschung 5: 229-231.
Arslan, M. 2007 Mithradates VI, Eupator Romanın Büyük Düşmanı, İstanbul.
Atasoy, S. 1997 Amisos. Karadeniz Kıyısında Antik Bir Kent. Samsun.
Bittel, K. 1983 Hattuscha Hauptstadt der Hethiter, Geschitte und Kultur einer altorientalischen Grobmacht, Köln.
Bѳgh, B. 2007 “The Phrygian Background of Kybele”, Numen 54: 304-339.
Bѳgh, B. 2012 “Mother of the Gods: Goddes of Power and Protector of Cities”, Numen 59: 32-67.
Callataÿ, F. de. 2007 “La révision de la chronologie des bronzes de Mithridate Eupator et ses conséquences sur la datation des monnayages et des sites du Bosphore Cimmérien”, A. Bresso – A. Ivantchik – J. L. Ferray (eds.),Une Koıné Pontiqoe Cities Grecques, Sociétés Indigénés et Empires Mondiaux sur le Littoral Nord de la mer Noire, Bordeaux: 271-308.
Dexter, M. R. 2009 “Ancient Felines and the Great-Goddes in Anatolia: Kubaba and Cybele”, S.W. Jamison – H. C. Melchert – B. Vine (eds.), Proceedings of the 20th Annual UCLA Indo-European Conference, Los Angeles, October 31-November 1, 2008, Bremen: 53-68.
Diler, A. 2017 “Kaunos/Kbid Tanrı Kültleri ve Kült Alanları Üzerine Bazı Notlar”, M. Doyran – B. Ö. Kleine – U. Çörtük – S. Özene (eds.), Uluslararası “Anadolu’da Demeter ve Diğer Ana Tanrıça Kültleri” Sempozyumu, Ankara: 165-194.
Doksanaltı, E. – A. Aslan 2012 “Karadeniz’de Antik Bir Ada Yerleşimi: Aretias-Khalkeritis Adası”, B. Söğüt (ed.), Stratonikeia’dan Lagina’ya Ahmet Adil Tırpan Armağanı, , İstanbul: 219-239.
Doyran, M. 2017 “Kaunos Demeter Kutsal Alanı’nda Thesmopharia Bayramının İzleri”, M. Doyran – B. Ö. Kleine – U. Çörtük – S. Özene (eds.), Uluslararası “Anadolu’da Demeter ve Diğer Ana Tanrıça Kültleri” Sempozyumu, Ankara: 1-14.

ISSN: 1303-8486
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 2002
Yayıncı: Türk Eskiçağ Bilimleri Enst.

Arşiv