Hades ve Kybele Arasında Hierapolis Ploutonion’unda Yeni Arkeolojik Buluntular

Hierapolis sit alanı, Pamukkale “pamuk kalesi” adının kaynağı olan beyaz traverten şelaleleri oluşturan olağanüstü doğal olaylarla şekillenmiştir. Bu doğal olaylar, sit alanını kateden aktif sismik fayın varlığından kaynaklanmaktadır; yeryüzündeki kırıktan zehirli gazlarla birlikte termal su kaynakları çıkmaktadır. Birinci yüzyılda Strabon, Ploutonion adını alan yeraltı tanrılarına adanmış mağara ile birlikte bir kutsal alandan söz etmiştir. 2012 yılında İtalyan Arkeoloji Heyeti tarafından yürütülen kazı çalışmaları, Plouton ve Kore ithaf yazıtını taşıyan mağara girişini gün ışığına çıkartarak Kutsal Alan’ın tanımlanmasını sağladı. 2013 yılı kazı çalışmalarında, mağaranın üstünde yer alan anakaya üzerindeki en eski tabakalarda Phryg Kybele kültünün tipik basamaklı sunağı tespit edildi. Yunan kolonisinin kurulmasından önce Hierapolis, Anadolu’nun büyük Ana Tanrıçası’na ithaf edilmiş kutsal bir yerdi.

Anahtar Kelimeler:

Jeoloji, Hierapolis, Yeraltı dünyasının kutsal alanı, Karbondioksit, Kybele

The site of Hierapolis is characterized by extraordinary natural processes that have produced the landscape of white travertine cascades from which the name Pamukkale “Castle of cotton” derives. These phenomena are caused by the presence of an active seismic fault running across the site; the cracks in the terrain produce thermal springs with intense emissions of noxious gases. In the first century BC, Strabo wrote of a cave with a sanctuary dedicated to the gods of the Underworld, from which it took the name Ploutonion. In 2012, the excavations conducted by the Italian Archaeological Mission made it possible to identify the Sanctuary, bringing to light the entrance to the cave, marked by a dedicatory inscription to Pluto and Kore. The 2013 campaign saw the excavation of the most ancient levels, characterized by the presence of a stepped altar typical of the phrygian cult of Cybele.

Keywords:

Geology, Hierapolis, Sanctuary of Underworld, Carbon Dioxide, Cybele,

___

Altunel, E. 2000 “L’attività sismica a Hierapolis e nelle zone limitrofe”, F. D’Andria – F. Silvestrelli (eds.) Ricerche archeologiche turche nella valle del Lykos, Galatina: 299-314.
Altunel, E. – P. L. Hancock 1996 “Structural attributes of travertine-filled extensional fissures in the Pamukkale plateau, western Turkey”, International Geology Review 38: 768-777.
Atlante di Hierapolis 2008 F. D’Andria - G. Scardozzi – A. Spanò, Atlante di Hierapolis di Frigia, Hierapolis di Frigia II, Istanbul.
Bélis, A. 1986 “L’aulos phrygien”, Revue archéologique: 21-40.
Berndt-Ersöz, S. 2006 Phrygian Rock-Cut Shrines. Structure, Function and Cult Practice, Leiden.
Bozza, S. 2014-2015 Architettura ionica a Hierapolis di Frigia, Doktora Tezi, Università Cattolica di Milano.
Bruns-Özgan, Ch. 2002 Knidos. Ein Führer durch die Ruinen, Konya.
Carettoni, G. 1963-1964 “Scavo del tempio di Apollo a Hierapolis (rapporto preliminare)”, Annuario della Scuola archeologica di Atene e delle missioni italiane in Oriente 41-42, 1963-1964: 411-433.
Dakaris, S. I. 1993 The Nekyomanteion of the Acheron, Atene.
D’Andria, F. 2011 “Gods and Amazons in the nymphaea of Hierapolis”, F. D’Andria – I. Romeo (eds.) Roman sculpture in Asia Minor, Proceedings of the International Conference to celebrate the 50th anniversary of the Italian excavations at Hierapolis in Phrygia, Cavallino (Lecce), 24-26 May 2007, Journal of Roman Archaeology Supplement 80, Portsmouth: 150-172.
D’Andria, F. 2013 “Il Ploutonion a Hierapolis di Frigia”, Istanbuler Mitteilungen 63: 157-217.
D’Andria, F. 2014a Cehennem’den Cennet’e. Hierapolis (Pamukkale), İstanbul.
D’Andria, F. 2014b “Phrygia Hierapolis’i (Pamukkale) 2012 yılı kazı ve restorasyon çalışmaları” 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.1, Ankara: 361-375.
D’Andria, F. (Baskıda a) “Sculpture in the context of the Ploutonion in Hierapolis”, Sculpture in Roman Asia, Conference in Ephesos, 1-4 October 2013.
D’Andria, F. (Baskıda b) “The Cult of Cybele in Hierapolis of Phrygia”, The Phrygian lands over time, International Conference, Eskişehir 2015.
De Grossi Mazzorin, J. 2004 “I resti animali del mitreo della Crypta Balbi: testimonianze di pratiche cultuali”, M. Martens – G. De Boe (eds.) Roman Mithraism: the Evidence of the Small Finds, Brussels: 179-181.
Fiorentino, G. – C. D’Oronzo – F. Solinas, 2012 “Le ricerche archeobotaniche a Hierapolis di Frigia. Campagne 2002-2006”, F. D’Andria – M.P. Caggia – T. Ismaelli (eds.) Hierapolis di Frigia V. Le attività delle campagne di scavo e restauro 2004-2006, Istanbul: 39-59.
Giannico, V. 2013-2014 Il Ploutonion a Hierapolis di Frigia. I depositi votivi, Master Tezi, Università del Salento.
Grewe, K. – P. Kessener 2007 “A Stone Relief of a Water-Powered Stone Saw at Hierapolis, Phrygia. A first Consideration and Reconstruction Attempt”, J.P. Brun – J.-L. Fiches (eds.), Énergie hydraulique et machines élévatrices d’eau dans l’antiqué, Actes du colloque international, Vers-Pont-du-Gard 20-22 septembre 2006, Naples: 227-234.
Haspels, C. H. E. 1971 The Highlands of Phrygia. Sites and Monuments, Princeton.
Ismaelli, T. 2009 “Il monopteros del Santuario di Apollo a Hierapolis di Frigia. Ricerche sull’oracolo alfabetico”, Istanbuler Mitteilungen 59: 131-192.
Konakçı, E. 2014 “Laodikeia’nın İlk Yerleşimi: Asopos Tepesi”, C. Şimşek (ed.) 10. Yılında Laodikeia (2003-2013 Yılları), Istanbul: 87-122.
Kumsar, H. – Ö. Aydan – C. Șimșek – F. D’Andria 2016 “Historical earthquakes that damaged Hierapolis and Laodikeia antique cities and their implications for earthquake potential of Denizli basin in western Turkey”, Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 75.2: 519-536.
Love, I. C. 1971 “A Preliminary Report of the Excavations at Knidos, 1972”, American Journal of Archaeology 77: 413-424.
Mangartz, F. 2007 “The Byzantine Hydraulic Stone Cutting Machine of Ephesos (Turkey). A Preliminary Report”, J.P. Brun – J.L. Fiches (eds.) Énergie hydraulique et machines élévatrices d’eau dans l’antiquité, Actes du colloque international, Vers-Pont-du-Gard 20-22 septembre 2006, Naples: 235-242.
Marabini, S. 2015 “Note illustrative della carta geologica di Hierapolis”, Nuovo Atlante di Hierapolis, Istanbul: 7-12.
Mele, A. 2008 Il culto della dea Mefite e la valle d’Ansanto: ricerche su un giacimento archeologico e culturale dei Samnites Hirpini, Avellino.
Mighetto, P. – F. Galvagno 2012 Le Terme-Chiesa e la sfida della conservazione dei segni dell’attività sismica: i primi interventi di messa in sicurezza e di consolidamento del complesso monumentale”, F. D’Andria –M.P. Caggia – T. Ismaelli (eds.) Hierapolis di Frigia V. Le attività delle campagne di scavo e restauro 2004-2006, Istanbul: 469-493.
Moretti, J. – Ch. – N. Bresch – I. Bonora – D. Laroche – O. Riss 2014 “Le temple d’Apollon et le fonctionnement de l’Oracle”, J.Ch. Moretti (ed.) Le Sanctuaire de Claros et son Oracle, Lyon: 33-50.
Nielsen, I. 2002 Cultic theatres and ritual drama. A study in regional development and religious interchange between East and West in antiquity, Aarhus.
Nuovo Atlante di Hierapolis 2015 G. Scardozzi (ed.), Cartografia archeologica della città e delle necropoli, Hierapolis di Frigia VII, Istanbul.
Panarelli, P. 2016 Il cosiddetto “Santuario delle Sorgenti” (Ploutonion): le attività di scavo 2008-2011, F. D’Andria – M.P. Caggia – T. Ismaelli (eds.) Hierapolis di Frigia VIII. Le attività delle campagne di scavo e restauro 2007-2011, Istanbul: 293-320.
Pavolini, C. 2015 “La musica e il culto di Cibele nell’Occidente Romano”, Archeologia Classica, 66: 345-375.
Pfanz, H. – G. Yüce – F. D’Andria – W. D’Alessandro – B. Pfanz – Y. Manetas – G. Papatheodorou 2014 “The Ancient Gates to Hell and their Relevance to Geogenic CO2”, P. Wexler (ed.), History of Toxicology and Environmental Health. Toxicology in Antiquity I , London: 92- 117.
Ritti, T. 1985 Fonti letterarie ed epigrafiche, Hierapolis scavi e ricerche 1, Roma.
Ritti, T. 2006 Phrygia Hierapolis’i (Pamukkale) Eski Yazıtlar Rehberi, Istanbul.
Roller, L. E. 1999 In Search of God the Mother: the Cult of Anatolian Cybele, Berkeley.
Scardozzi, G. 2013 “I santuari del territorio di Hierapolis di Frigia: nuovi dati dalle ricognizioni archeologiche”, L. Giardino – G. Tagliamonte (ed.) Archeologia dei luoghi e delle pratiche di culto, Atti del convegno, Cavallino 26-27 January 2012, Bari: 69-88.
Schipporeit, S. Th. 2013 Kulte und Heiligtümer der Demeter und Kore in Ionien, Byzas 16, Istanbul.
Seigne, J. – Th. Morin 2007 “Une scierie hydraulique du VIe siècle à Gerasa ( Jerash, Jordanie). Remarques sur les prémices de la mécanisation du travail”, J.P. Brun – J.L. Fiches (eds.) Énergie hydraulique et machines élévatrices d’eau dans l’antiqué, Actes du colloque international, Vers-Pont-du-Gard 20-22 septembre 2006, Naples: 243-257.
Semeraro, G. 2012 “Ricerche nel Santuario di Apollo”, F. D’Andria – M.P. Caggia – T. Ismaelli (eds.) Hierapolis di Frigia V. Le attività delle campagne di scavo e restauro 2004-2006, Istanbul: 293-324.
Şimşek, C. 2009 “Regional Cults in the Lycos Valley and its Neighourhood”, H. Sağlamtimur – E. Abay – Z. Derin – A. Ü. Erdem – A. Batmaz – F. Dedeoğlu – M. Erdalkıran - M. B. Baștürk – E. Konakçı (eds.) Studies in Honour of Altan Çilingiroğlu. A Life dedicated to Urartu on the Shores of the Upper Sea, Istanbul: 673-690.
Söğüt, B. 2011 Eumeneia, Şeyhlü-Işıklı, Istanbul.
Ustinova, Y. 2009 Caves and the Ancient Greek Mind. Descending Underground in the Search for Ultimate Truth, Oxford.
Vermaseren, M. J. 1977 Corpus cultus Cybelae Attidisque, 3. Italia, Latium, Études préliminaires aux religions orientales dans l’empire romain 50, Leiden.
Zwingmann, N. 2012 Antiker Tourismus in Kleinasien und auf den vorgelagerten Inseln, Antiquitas 59, Bonn.

ISSN: 1303-8486
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 2002
Yayıncı: Türk Eskiçağ Bilimleri Enst.

Arşiv