Küllüoba'da Erken Tunç Çağı III Döneminde Kalınlaştırılmış Dudaklı (Bead-rim) Kâselerin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi

Orta Tunç Çağı'na Geçiş Dönemi'nin başlarında, kültürel gelişim bağlamında, adeta 'kırılma noktası' olarak nitelendirilebilecek önemli bir değişiklikten söz edilebilir: İç batı Anadolu'nun kuzey kesimi daha önce Batı Anadolu'nun bir parçasıyken, bu dönemde Orta Anadolu'nun kuzey kesiminde ortaya çıkan olası yeni bir kültürel/politik oluşumun ayrılmaz bir parçası olur. Bu yeni oluşum, özellikle yeni bir çanak çömlek grubu ile karakterize olur. İşte Orta Anadolu'da, ETÇ III ortalarından (MÖ 2200) Assur Ticaret Kolonileri Dönemi'nin başına kadar olan yaklaşık 300 yıllık bu süreç W. Orthmann tarafından (Übergangsperiode) olarak adlandırılmıştır. Küllüoba yerleşmesi, iç batı Anadolu'da Orta Tunç Çağı'na Geçiş Dönemi'nin en kapsamlı araştırıldığı tek yerleşim yeri konumundadır. Beş mimari evre içeren (IIE-IIA) OTÇ'ye Geçiş Dönemi, "Öncü Geçiş Dönemi" ve "Geçiş Dönemi" olarak iki aşamada incelenmiştir. OTÇ'ye Geçiş Dönemi'nin tanımlanmasında en belirleyici malzeme çanak çömlektir. Bu grup içindeki "Kalınlaştırılmış Dudaklı Kâseler" (Bead- rim bowl) dönem için en karakteristik ve en önemli formu oluşturur. Bütün bunlar bize Orta Tunç Çağı'na Geçiş Dönemi çanak çömleğinin ilk olarak "Öncü Geçiş Dönemi" olarak tanımladığımız aşamada, Frigya Kültür Bölgesi içinde şekillendiğini ve zamanla önce Kızılırmak Kavsi'nin içine ve daha sonra da kuzeyde Orta Karadeniz Bölgesi'ne ve güneyde de Kızılırmak Kavsi'nin dışına ve Konya Ovası'na kadar yayıldığı izlenimini vermektedir.

The beginnings of the Transitional Period into the MBA, we can speak of a discontinuity which can be defined as a "breaking point" in terms of cultural development: while inland western Anatolia was earlier an integral part of western Anatolia, the area appears to have become culturally and -most probably politically- aligned with Central Anatolia. This new period, called "Übergangsperiode" by W.Orthmann, is characterized particularly by a new type of pottery and spans 300 years from the middle of the EB III (ca. 2200 bc) up until the beginning of the Assyrian Colony Period. Küllüoba is the only excavation site in inland western Anatolia at which the Transitional Period into the MBA has been extensively investigated. This period, comprising 5 phases (IIE-IIA) at Küllüoba, has been treated in two stages: a Proto-Transitional Period and a Transitional Period. The most diagnostic material group of the Transitional Period is the pottery. The beadrim bowl is the most characteristic form for this period. All these findings lead to the conclusion that the Transitional Pottery appeared first in the Proto-Transitional Period in the Phyrigian Cultural Region, spreading from there into the Kızılırmak bend and eventually as far as the Central Black Sea Region in the North and the Konya Region in the South.

___

Bittel, K.

1942 Kleinasiatische Studien, Istanbuler Mitteilungen Heft 5, İstanbul.

Efe, T.

1988 Demircihöyük Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978. Vol III, 2. Die Keramik 2, C: Die Frühbronzezeitliche Keramik der Jüngeren Phasen (ab Phase H), Mainz.

1994 "Early Bronze Age III Pottery from Bahçehisar: The significance of the Pre-Hittite Sequence in the Eskişehir Plain, Northwestern Anatolian", AJA 98: 5-34.

2003a "Batı Anadolu Tunç Çağı Uygarlığının Doğuşu," ArkeoAtlas 2: 92-129.

2003b "Pottery Distribution Within the Bronze Age of Western Anatolia and its Implications upon Cultural, Political (and Ethnic?) Entities", M. Özbaşaran - O. Tanındı - A. Boratav (eds.), Archaeological Essays in Honour of Homo amatus: Güven Arsebük için Armağan Yazılar, İstanbul: 87-105.

2004 "Kültür Gruplarından Krallıklara: Batı Anadolu'nun Tarihöncesi Kültürel ve Siyasal Gelişim Profili", Colloquium Anatolicum III: 15-29.

2007 "The Theories of the 'Great Caravan Route' Between Cilicia and Troy: The Early Bronze Age III Period in İnland Western Anatolia", Anatolian Sutudies 57: 47-64.

Efe, T. - E.Fidan

2006 "Pre-Middle Bronze Age Metal Objects from Inland Western Anatolia", Anatolia Antiqua XIV: 15-43.

Efe, T. - D. Ş. M. Ay Efe

2001 " Küllüoba: İç Kuzeybatı Anadolu'da bir İlk Tunç Çağı Kenti.1996-2000 Yıları Arasında Yapılan Kazı Çalışmaların Genel Değerlendirmesi", TÜBA-AR 4: 43-78.

Efe, T. - M. Türkteki,

2005 "The Stratigraphy and Pottery oh the Period Transitional into the Middle Bronze Age at Küllüoba (Setitgazi-Eskişehir)" Anatolia Antiqua XIII: 119-144.

Emre, K.

1989 "Pottery of Levels III and IV at the Karum of Kanesh", K. Emre - M. Mellink - B. Hrouda - N. Özgüç (eds.), Anatolia and the Ancient Near East : Studies in Honor of Tahsin Özgüç, Ankara: 111-128.

Fidan, M. E.

2012 "Küllüoba İlk Tunç Çağı Mimarisi" MASROP/ E-Dergi  7: 1-44.

Forlanini, M. - M. Marazzi,

1986 Anatolia: L'impero Hittita, Atlantante Storico del Vicino Oriente 4.3, Roma.

French, H. D.

1969 Anatolia and the Aegean in the Third Millenium B.C., Vol 1-2, (Unpublished Phd. Thesis), Cambridge.

Gunter, A.C.

1991 Bronze Age Gordion Excavations Final Reports III, Philedelphia.

Kull, B.

1988 Demircihüyük. Die Ergebnisse der Ausgrabungen von 1975-1978, Mainz.

1998 "Middle Bronze Age Occupation at Demircihüyük", Uluslararası Assiriliyoloji Kongresi XXXIV, Ankara: 699-706.

Lloyd, S. - N. Gökçe

1951 "Excavations at Polatlı", Anatolian Sutudies I: 21-75.

Lloyd, Seton - J. Mellaart

1962 Beycesultan I: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels, Vol I, London. Mellaart, J.

1970 "The Second Millennium Chronology of Beycesultan", Anatolian Studies 20: 55-68.

Mellink, M. J.

1989 "Anatolian and Foreing Relations of Tarsus in the Early Bronze Age", Kutlu Emre - M. Melling (eds.), Tahsin Özgüç'e Armağan. Anatolia and the Ancient Near East. Studies in Honor of Tahsin Özgüç, Ankara: 319-331.

Müller-Karpe, M.

1994 Anatolisches Metallhandwerk, Neumunster.

Orthmann, W.

1963a Die Keramik der Frühen Bronzezeit aus Inneranatolien, Berlin.

1963b Frühe Keramik von Boğazköy; aus den Ausgrabungen am Nordwesthang von Büyükkale. Wissenschaftliche Veröffentlichungen der Deutschen Orient-Geselschaft 74, Berlin.

Özgüç, T.

1950 Kültepe Kazısı Raporu 1948, Ankara.

Özgüç, T. - N. Özgüç

1953 Kültepe Kazısı Raporu 1949, Ankara.

Sarı, D.

2012 ''İlk Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı'nda Batı Anadolu'nun Kültürel ve Siyasal Gelişimi'', MASROP/ E-Dergi  7: 112-249.

2013 Evolution Culturelle et Politique de L'anatolie de L'ouest au Bronze Ancient et au Bronze Moyen. ANRT, Villeneuve D'ascq. Şahin, F.

2013 Küllüoba Höyüğü Orta Tunç Çağı'na Geçiş Dönemi (Übergansperiode): Mimari ve Çanak Çömlek. İstanbul Üniversitesi, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi).

2014 "Küllüoba Orta Tunç Çağına Geçiş Dönemi: Mimarîsi ve Çanak Çömleği", AST 30: 39-54.

Türkteki, M.

2012 ''Batı ve Orta Anadolu'da Çark Yapımı Çanak Çömleğin Ortaya Çıkışı ve Yayılımı'', MASROP/ E-Dergi  7: 45-111.