Kent Uzamında Arkeoloji

Kentlerin birçoğu kuruluşundan itibaren oluşmuş katmanlar ve bunlar arasındaki farklılıklardan meydana gelirler. Tarihsellik boyunca mimari süreklilik gösteren kentlerde yer altında ve yer üstünde kültür izlerine rastlanır. Bu izler, kentin geçirdiği farklı dönemlerin anlaşılmasına araç olurlar. Uzak dönemleri temsil eden, modern kent ile birlikte yaşayan ve toplumsal hafızayı oluşturan arkeolojik alanlar günümüz kültürü ile ilişkilendirilip, toplumun kültürel yaşamına katılmalıdır. Diğer taraftan Türkiye gibi hızla kentleşen ülkelerde kentin artan ihtiyacını karşılayan ulaşım, yapılaşma gibi çeşitli çalışmalara yönelik projeler hızla çoğalmaktadır. Bu projeler belirli bir plan dâhilinde uygulanmalı, arkeolojik varlıklara zarar verir nitelikte olmamalıdır. Planlama ve projelerin her aşamasında disiplinlerarası çalışma sisteminin uygulanması, arkeologların çalışmalara dâhil edilmesi önemlidir. Konu hakkında ulusal ve uluslararası düzeyde belirleyici ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkeler hayata geçirilerek, gelişme ile koruma arasında; arkeolojinin lehinde çözümler bulunmalıdır

Anahtar Kelimeler:

Kentsel arkeoloji, arkeolojik miras, planlama, koruma, çok katmanlı kent

Many cities embody layers formed since their foundation and the differences among them. Both submerged and exposed cultural traces are encountered in cities that show architectural continuity throughout history. These traces serve as tools for understanding the different periods of the city. Archaeological sites that represent ancient periods, live with the modern city and form social memory, should be associated with contemporary culture and participate in the cultural life of the society. Moreover, an increasing number of projects for transportation and construction emerge to meet the increasing needs of cities in rapidly urbanizing countries including Turkey. These projects must be implemented within a specific plan and refrain from damaging archaeological elements. An interdisciplinary study system implemented at all stages of planning and projects including archaeologists within the work are important. There are critical principles at national and international levels. Solutions in favour of archaeology should be implemented considering these principles.

Keywords:

Urban archaeology, archaeological heritage, planning, protection, multi-layered city,

___

Adam-Veleni, P. 2011 “Thessalonike”, R.J.L. Fox (ed.), Brill’s Companion to Ancient Macedon: Studies in the Archaeology and History, Leiden: 545-563.
Ahunbay, Z. 2009 Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul.
Ahunbay, Z. 2010 “Arkeolojik Alanlarda Koruma Sorunları Kuramsal ve Yasal Açılardan Değerlendirme”, TÜBAKED 8:103-118.
Aydeniz, N.E. 2009 “Kent Arkeolojisi Kavramının Dünyadaki Gelişimi ve Türkiye’deki Yansımaları”, Journal of Yaşar University 4 (16): 2501-2524.
Aygen, Z. 1996 “Kentlerin Tarihi Dokusu Korunmalı mıdır?”, Cogito 8: 43-63.
Başgelen, N. 2014 İstanbul’da Marmaray-Metro Kurtarma Kazılarının Kent Arkeolojisine Katkıları, İstanbul.
Diez, E. 1940 Entschleiertes Asien, Wien.
Erder, C. 1977 “Venedik Tüzüğü Tarihi Bir Anıt Gibi Korunmalıdır”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi,cilt 3, sayı 2: 167-190.
Karabağ, N.E. 2010 “Korumanın 20. Yüzyılda Değişen Kapsamı ve Kent Arkeolojisi Kavramının Gelişimi”, Ege Mimarlık, Nisan 2010: 28-31.
Kızıltan, Z. 2010 “Marmaray-Metro Projeleri Kapsamında Yapılan, Yenikapı, Sirkeci ve Üsküda Kazıları/ Excavation at Yenikapı, Sirkeci and Üsküdar within Marmaray and Metro Project”, U. Kocabaş (ed.), İstanbul Arkeoloji Müzeleri 1. Marmaray-Metro Kurtarma Kazıları Sempozyumu Bildiriler Kitabı 5-6 Mayıs 2008/Istanbul Archaeological Museums Proceedings of the 1st Symposium on Marmaray-Metro Salvage Excavations 5th-6th May 2008, İstanbul:1-16.
Kültür ve Turizm Bakanlığı 2009 Kültür ve Tabiat Varlıkları Yüksek Kurulu İlke Kararları, Ankara.
Madran, E. – N. Özgönül 2003 “Arkeoloji/Planlama ve Uluslararası Yaklaşımlar”, Planlama Dergisi, 2003/2: 21-25.
Madran, E. – N. Özgönül 2005 Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, Ankara.
Mumford, L. 2007 Tarih Boyunca Kent. Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği, çev. G. Koca– T. Tosun, İstanbul.

ISSN: 1303-8486
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 2002
Yayıncı: Türk Eskiçağ Bilimleri Enst.

Arşiv