İSMAİL BAYKARA, BERKAY DİNÇER, Serkan ŞAHİNKAYA

Gürgürbaba Tepesi (Erciş, Van) Paleolitik Çağ Araştırmaları

Gürgürbaba Tepesi Doğu Anadolu’da, Van ilinde yer alan bir obsidiyen kaynağıdır. Bu tepenin günü- müz deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 2200 metredir. Gerçekleştirilen araştırmalar Alt ve Orta Paleolitik ve ayrıca olasılıkla Kalkolitik Dönemlere ait çok sayıda buluntu yeri açığa çıkarmıştır. Bun- ların tamamı obsidiyen hammaddeler ile yakından ilişkilidir. Paleolitik buluntu yerleri kalın bir ya- maç molozu tarafından örtülmüş olduğu için sadece yeni aşınmış akaçlarda tespit edilmiştir. Paleolitik buluntuların çoğu iyi korunmuştur ve hem jeolojik hem arkeolojik olarak in situ’dur.

Gürgürbaba Hill is an obsidian source located in Van province in Eastern Anatolia. Its altitude is approximately 2200 m above the modern sea level. Research in this area has revealed many Lower and Middle Paleolithic and also possibly Chalcholithic findspots. All these are in close relationship with the obsidian raw material. The Paleolithic findspots were covered by a thick layer of slopewash for this reason they could only be found in the recently eroded drainages. Most of the Paleolithic finds are very well preserved and in situ both geologically and archaeologically.

PDF

___

Akköprü, E. – D. Mouralis – A. K. Robin – C. Kuzucuoğlu – M. K. Erturaç, 2017 “Doğu Anadolu’daki Obsidiyen Kaynak Alanlarının Belirlenmesinde Jeomorfolojik ve Volkanolojik Göstergelerin Önemi”, Türkiye Jeoloji Bülteni 60/1: 49-61.

Arsebük, G. , 1998 “Yarımburgaz ftağarası, Pleistosen arkeolojisi ile ilgili son çalışmalara 1997 gözüyle özet bir bakış”, TÜBA-Ar 1: 9-25.

Arslan M., 1994 Mineralogy, Geochemistry, Petrology and Petrogenesis of the Meydan-Zilan (Erciş-Van, Turkey) Area Volcanic Rocks, University of Glasgow, Department of Geology and Applied Geology, (Unpublished Phd thesis), Glasgow.

Bar-Yosef, O., 1998 “Early colonizations and cultural continuities in the Lower Paleolithic of western Asia”, ft. D. Petraglia – R. Korisettar, R. (eds.), Early Human Behaviour in Global Context: The rise and diversity of the Lower Paleolithic record, London: 221-279.

Bar-Yosef, O., 2000 “The ftiddle and Early Upper Paleolithic in Southwest Asia and Neighboring Regions”,

O. Bar-Yosef – D. Pilbeam (eds.), The Geography of Neanderthals and Modern Humans in Europe and The Greater Mediterranean, Cambridge: 130-156.

Bar-Yosef, O. – A. Belfer-Cohen – D. S. Adler, 2006 “The Implications of the ftiddle-Upper Paleolithic Chronological Boundary in the Caucasus to Eurasian Prehistory”, Anthropologie XLIV/1: 49-60.

Bar-Yosef, O. – L. Meignen, 1992 “Insights into Levantine ftiddle Paleolithic Cultural Variability”, H. L. Dibble – P. ftellars, (eds.), The Middle Paleolithic: Adaptation, Behavior and Variability, Philadelphia: 163-182.

Baumler, M. – J. D. Speth, 1993 “A ftiddle Paleolithic Assemblage from Kunji Cave, Iran”, H. L. Dibble – D. I. Olszewski (eds.), The Paleolithic Prehistory of The Zagros-Taurus, Philadelphia: 1-75.

Baykara İ. – S. M. Mentzer – M.C. Stiner – Y. Asmerom – E. Savaş Güleç – S. L. Kuhn, 2015 “The ftiddle Paleolithic Occupations Of Üçağızlı II Cave (Hatay, Turkey): Geoarcheological And Archeological Perspectives”, Journal Of Archaeological Science: Reports 4: 409–426.

Baykara, İ. – S. L. Kuhn – D. Silibolatlaz-Baykara, 2016a “ftousterien Lithic Assemblages of fterdivenli Cave”, Merditerrannean Archaeology and Archaeometry 16/1: 101-115.

Baykara İ., – B. Dinçer – S. Şahin – E. Koç – D. Baykara – İ. Özer – M. Sağır, 2016b “2014 Yılı Van İli Neojen ve Pleistosen Dönemleri Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 33/2: 539-552.

Baykara İ., B. Dinçer – S. Şahin – D. Baykara – İ. H. Bolkan, 2017 “2015 Yılı Van İli Pleistosen Dönem Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 34/1: 295-314.

Baykara, İ., B. Dinçer – S. Şahin – E. Ünal – R. Kuvanç – B. Gülseven – Ö Birol, 2018 “Van İli Neojen ve Pleistosen Dönemleri Yüzey Araştırması – 2016”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 35/2: 27-41. Bigazzi G. – E. Dompnier – J. C. Hadler Neto – G. Poupeau – E. Vulliez, 1988 “A reactor intercalibration for fission track dating and uranium micromapping” International Journal of Radiation Applications and Instrumentation. Part D. Nuclear Tracks and Radiation Measurements, 15: 755-757.

Bigazzi G. – Z. Yeğingil – T. Ercan – M. Oddone – M. Özdoğan, 1997 “Doğu Anadolu’daki obsidiyen içeren volkaniklerin “Fizyon Track” yöntemiyle yaş tayini”, Türkiye Jeoloji Bülteni 40/2: 57-72.

Bordes F., 1961 Typologie du Paléolithique ancien et moyen, Paris.

Chataigner, C. – A. Akın – O. Aras, 2014 “Kuzeydoğu Anadolu Obsidiyen Kaynaklarının Tespitine Yönelik Yüzey Araştırmaları”, H. Kasapoğlu – ft. A. Yılmaz (eds.), Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, Ankara: 589-604.

Chevalier, T. – K. Özçelik – M.-A. de Lumley – B. Kosem – H. de Lumley – I. Yalçınkaya – H. Taşkıran, 2015 “The endostructural pattern of a ftiddle Pleistocene human femoral diaphysis from the Karain E site (Southern Anatolia, Turkey)”, American Journal of Physical Anthropology 157: 648-658.

Cohen, V. Y. – V. N. Stepanchuck, 1999 “Late ftiddle and early Upper Paleolithic evidence from the east European plain and Caucasus: a new look at variability, interactions, and transitions”, Journal of World Prehistory 13: 265-319.

Crew, H.L., 1976 “The ftousterien Site of Rosh Ein ftor”, A. E. ftarks (ed.), Prehistory and Paleoenviroments in the Central Negev, Israel. Volume I. The Advat/Aqev Area, part I, Dallas: 75- 112.

Dibble, H. L. – J. S. Holdaway, 1993 “The ftiddle Paleolithic Industries of Warwasi”, H. L. Dibble – D. I. Olszewski (eds.), The Paleolithic Prehistory of The Zagros-Taurus, Philadelphia: 75-101.

Dinçer, B., 2016 “The Lower Paleolithic in Turkey: Anatolia and hominin dispersals out of Africa”, K. Harvati – ft. Roksandic (eds.), Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human evolution and its context, Dordrecht: 213–228.

2017 Marmara Çevresinde Alt Paleolitik Çağ: İlk İnsan Hareketleri, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Bölümü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.

Doronichev, V., 2000 “Lower Paleolithic occupation of the Northern Caucasus, D. Lordkipanidze”, O. Bar-Yosef – ft. Otte (eds.), Early Humans at the Gates of Europe, Proceedings of the first international symposium, Dmanisi, Tbilisi (Georgia), September 1998, Liège: 67–77.

Doronichev, V., 2008 “The Lower Paleolithic in Eastern Europe and the Caucasus: A Reappraisal of the Data and New Approaches”, PaleoAnthropology 2008: 107-157.

Doronichev V. – L. Golovanova, 2010 “Beyond the Acheulian: A view on the Lower Paleolithic occupation of Western Eurasia”, Quaternary International 223-224: 327-344.

Doronichev, V., 2008 “The Lower Paleolithic in Eastern Europe and the Caucasus: A Reappraisal of the Data and New Approaches”, PaleoAnthropology 2008: 107-157.

Güleç E. – F. C. Howell – T. White – M. Karabıyıkoğlu, 2002 “Anadolu’da İlk İnsan İzleri: Dursunlu”, Antropoloji 15: 79-90. Güleç, E. – T. White – S. L. Kuhn – İ. Özer – M. Sağır – H. Yılmaz – F. C. Howell, 2009 “The Lower Pleistocene lithic assemblage from Dursunlu (Konya), central Anatolia, Turkey”, Antiquity 83: 11-22.

Gilead D., 1970 “Handaxe industries in Israel and the Near East”, World Archaeology 2/1: 1-11.

Golovanova, L.V. – V. B. Doronichev, 2003 “The ftiddle Paleolithic of the Caucasus”, Journal of World Prehistory 17/1: 71-140.

Innocenti, F. – R. Mazzuoli – G. Pasquare – G. Serri – L. Villari, 1980 “Geology of the volcanic area north of Lake Van (Turkey)”, Geologische Rundschau 69/1: 292-323.

Kuhn S. L. – G. Arsebük – F. C. Howell, 1996 “The ftiddle Pleistocene Lithic Assemblage From Yarımburgaz Cave, Turkey”, Paléorient 22/1: 31-49.

Kuhn, S. L., 2002 “Paleolithic Archeology in Turkey”, Evolutionary Anthropology 11: 198-210.

Kuhn S. L. – B. Dinçer – N. Balkan Atlı – M. K. Erturaç, 2015 “Paleolithic occupations of Göllü Dağ, Central Anatolia, Turkey”, Journal of Field Archaeology 40/5: 581-602.

Kobayashi, K. – A. Sagona, 2008 “A Survey of Obsidian Sources in the Provinces of Erzurum, Erzincan, Rize and Bitlis, 2006”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 25/2: 185-196.

Koenigswald, W. – C. Lindenau – W. T. Santel, 2010 “Ecological significance of the small mammal fauna from Yarımburgaz cave (Turkish Thrace)”, F.

C. Howell – G. Arsebük – S. L. Kuhn, ft. Özbaşaran – ft. C. Stiner (Eds.), Culture and biology at the crossroads: The Middle Pleistocene record of Yarımburgaz cave (Thrace, Turkey), İstanbul: 73-92.

Kolpakov E. M., 2009 “The Late Acheulian Site of Dastadem-3 in Armenia”, Paleoanthropology 2009: 3-31.

Lebatard, A.-E. – M. C. Alçiçek – P. Rochette – S. Khatib – A. Vialet – N. Boulbes – D. L. Bourlès – F. Demory – G. Guipert – S. Mayda – V. V.Titov – L. Vidal – H. de Lumley, 2014 “Dating the Homo erectus bearing travertine from Kocabas (Denizli, Turkey) at at least 1.1 fta.” Earth and Planetary Science Letters 390, 8–18.

Meignen, L., 1998 “Hayonim cave lithic assemblages. in The context of the near eastern ftiddle Paleolithic A preliminary report”, T. Akazawa – K. Aoki – O. Bar-Yosef (eds.), Neanderthals and Modern Humans in Western Asia, New York: 165-180.

Minzoni-Déroche A. (ed.), 1987 Le Paléolithique du bassin du Nizip, İstanbul.

Minzoni-Déroche A. 1989 “Gaziantep’te Prehistorik Araştırma 1987 ftisyonunun Hazırlık Sonuçları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 6: 591–594.

Moncel M. H – M. Arzarello – E. Boëda – S. Bonilauri – B. Chevrier – C. Gaillard – H. Forestier – L. Yinghua – F. Sémah – V. Zeitoun, 2018 “The assemblages with bifacial tools in Eurasia (first part). What is going on in the West? Data on western and southern Europe and the Levant”, Comptes Rendus Palevol 17/1-2 : 45-60. Otte, M. – I. Yalçınkaya – H. Taşkıran – J. K. Kozlowski – O. Bar-Yosef – P. Noiret, 1995 “The Anatolian ftiddle Paleolithic: New Research at Karain Cave”, Journal of Anthropological Research 51/4: 287-299.

Otte, M. – I. Yalçınkaya – J. K. Kozlowski – O. Bar-Yosef – I. L. Bayon – H. Taşkıran, 1998 “Long-term technical evolution and human remains in the Anatolian Palaeolithic”, Journal of Human Evolution 34: 413-431.

Özer İ. – İ. Baykara, 2009 “Anadolu’da Bilinen En Eski Taş Aletler”, Bilim ve Teknik 42/497: 65-69.

Pinhasi, R. – M. Nioradze – N. Tushabramishvilli – D. Lordkipanidze – D. Pleurdeu – D. S. Adler – C. Stringer – T. F. G. Higham, 2012 “New chronology for the ftiddle Palaeolithic of the southern Caucasus suggests early demise of Neanderthals in this region”, Journal of Human Evolution 63: 770-780.

Shea, J., 2003 “The ftiddle Paleolithic of the east ftediterranean Levant”, Journal of World Prehistory 17/4: 313-394.

Slimak, L. – S. L. Kuhn – H. Roche – D. Mouralis – H. Buitenhuis – N. Balkan-Atlı – D. Binder – C. Kuzucuoğlu – H. Guillou, 2008 “Kaletepe Deresi 3 (Turkey): Archaeological evidence for early human settlement in Central Anatolia”, Journal of Human Evolution 54: 99-111.

Söyler, Ş. – H. Taşkıran – R. M. Czichon – K. Özçelik – S. Polat – M. A. Yılmaz – E. Erbil – M. Türker – D.Dağcı, 2018 “Uşak Banaz Sürmecik Paleolitik Kazısı – 2016”, Kazı Sonuçları Toplantısı 39/2: 381-391.

Şaroğlu F., Y. Yılmaz, 1991 “Geology of the Karliova region; intersection of the North Anatolian and East Anatolian transform faults”, Bulletin Technical University Istanbul 44: 475-493.

Şengör A. M. C., 1979 “The north Anatolian transform fault: its age, offset and tectonic significance”, Journal of the Geological Society 136: 269-282.

Şengör A. M. C. – W. S. F. Kidd, 1979 “Post collisional tecto- nics of the Turkish-Iranian plateau and a comparison with Tibet”, Tectonophysics 55: 361-376.

Şengör A. M. C. – Y. Yılmaz, 1981 “Tethyan evolution of Turkey; a plate tectonic approach”, Tectonophysics 75: 181-241.

Taşkıran, H., 2008 “Réflexions sur l’acheuléen d’Anatolie”, L’anthropologie 112:140-158.

Taşkıran, H., 2017 Ege Prehistoryasında Uşak. R. ft. Czichon, Ş. Söyler, B. Can, İ. Çavuş (eds.), Yüzey Araştırması ve Kazılar Işığında Uşak, İstanbul: 19-24.

Taşkıran, H., 2018 “The distribution of Acheulean culture and its possible routes in Turkey”, Comptes Rendus Palevol 17/1–2: 99-106.

Taşkıran H. – K. Özçelik – G. Kartal – Y. Aydın – B. Fındık – H. Bulut – E. Erbil – M. B. Kösem, 2016 “2015 Yılı Karain ftağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 38/1: 521-539.

Tillier A. – B. Arensburg – B. Vandermeersch – M. Chech, 2003 “New human remains from Kebara Cave (ftount Carmel). The place of the Kebara hominids in the Levantine ftousterien fossil record”, Paléorient 29/2: 35-62

Tryon C.A. – M. Amelia – V. Logan – D. Mouralis – S. Kuhn – L. Slimak – N. Balkan-Atlı, 2009 “Building a tephrostratigraphic framework for the Paleolithic of Central Anatolia, Turkey”, Journal of Archaeological Science 36/3: 637-652.

Yalçınkaya, I. – M. Otte – O. Bar-Yosef – J. Kozlowski – J. M. Leotard – H. Taşkıran, 1992 “Karain 1991, Recherches paléolithique en Turquie du sud: rapport provisoire”, Paléorient 18: 109-122.

Yalçınkaya, I. – M. Otte – O. Bar-Yosef – J. Kozlowski – J. M. Leotard – H. Taşkıran, 1993 “The excavations at Karain Cave, southwestern Turkey: an interim report”, H. L. Dibble – D. I. Olszewski (eds.), The Paleolithic Prehistory of The Zagros-Taurus, Philadelphia: 101-118.

Yalçınkaya I. – H. Taşkıran – K. Özçelik – M.B. Kösem, 2011 “2009 Yılı Karain ftağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 32/3: 22-36.

Yılmaz Y. – F. Şaroğlu – Y. Güner, 1987 “Doğu Anadolu’da Solhan (ftuş) Volkanitlerinin Petrojenetik İncelenmesi”, Yerbilimleri 14: 133-163.