Türkiye’de İller Arası Göçlerde İkincil Göç Çekim Merkezleri ve Etki Sahalarının Tespiti

Bu çalışmada Türkiye’de iller arası göçler ele alınmış, net göç alan merkezler dışında göç alma potansiyeli bulunan ikincil göç merkezleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çoğunluğu göç veren toplam 47 il üzerine yürütülen çalışmada, bu merkezler arasından 9 ilin ikincil göç merkezi olarak yakın çevreden göç alma potansiyeline sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu ikincil göç merkezlerinin etki sahalarının belirlenmesine ilaveten, göç almalarında etkili olan faktörlerin tespiti de yapılmıştır. Merkezlerin aldıkları mevcut göçler üzerinde ise sosyo-ekonomik gelişmişlikten daha çok, çevresindeki illere göre daha fazla kentleşme göstermeleri, yakın konumda bulunmaları ile kurulan sosyal ağlarla alakalı olduğu verisine ulaşılmıştır. Çalışmada ikincil göç merkezlerinin tespitinde; SEGE değerleri ile illerin cazibe katsayıları veri setlerinden faydalanılmıştır. Bu merkezlerin aldıkları göçler üzerinde etkili olan faktörlerin tespitinde ise illerde yaşam endeksi verileri kullanılmıştır. Analizlerde SPSS 22 paket programı, haritaların hazırlanmasında ise ArcGIS 10.2 programı kullanılmıştır.

Determining Secondary Migration Attraction Centers in Interprovincial Migrations in Turkey and their Impact Areas

The study discusses interprovincial migrations in Turkey and determines secondary migration centers that have the potential to receive migration other than those that directly receive migration. The researcher focused on 47 provinces, most of which are emigration centers. It was determined that nine of them had the potential of receiving migration from their immediate vicinity as a secondary migration center. In addition to determining factors that affect these centers in terms of receiving migration, the researcher tried to identify their impact areas. Furthermore, results indicate that rather than socioeconomic development levels, higher levels of urbanization compared with neighboring provinces and social networks established because of proximity were main factors for the migrations that these secondary migration attraction centers received. Socioeconomic development index (SEDI) values and attraction coefficients of provinces data were used to determine the centers in the study. Further, life index in provinces data were used to determine effective factors that influence migrations received by these centers. The SPSS 22 package program was used for data analysis, whereas the ArcGIS 10.2 program was used for preparing maps.

Keywords:

Interprovincial migration, Secondary migration centers Migration impact area,

PDF

___

Abar, H. (2011). Türkiye’de iller arası göçün belirleyicileri: Mekânsal ekonometrik model yaklaşımı. (YL Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. google scholar
Albayrak, N. ve Abdioğlu, Z. (2017). Türkiye’de iç göçü etkileyen faktörlerin analizi, Researcher: Social Science Studies, 5(10), 293-309. google scholar
Arınç, K. (2016). Doğal Beşeri, İktisadi ve Siyasi Yönleriyle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri. Erzurum: Eser Ofset. google scholar
Aydoğdu, M. ve Bakırcı, M. (2020). Şehirden kırsal alanlara ziyarette köyün çekici faktörlerinin analizi: Bağlıca köyü örneği (Sinop/ Boyabat), Coğrafya Dergisi, 40, 13-24 . google scholar
Bindak, R. (2015). İller arası göç tahmini için bir çekim (cazibe) modeli önerisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 4(2), 111-120. google scholar
Bostan, H. (2017). Türkiye’de iç göçlerin toplumsal yapıda neden olduğu değişimler, meydana getirdiği sorunlar ve çözüm önerileri. Coğrafya Dergisi, 35, 1-16. google scholar
Bülbül, S. ve Köse, A. (2010). Türkiye’de bölgelerarası iç göç hareketlerinin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 75-94. google scholar
Castles, S. and Miller, M. J. (1998). The age of migration: international population movements in the modern world, (second edition), London: Macmillan Press. google scholar
Çağlayan, S. (2006). Göç kuramlari, göç ve göçmen ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 67-91. google scholar
Çağlayan, S. (2013). Göç kavramı ve kuramları, F. Güneş (Ed.) Kent sosyolojisi içinde (s.84-115), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset. google scholar
Çelik, F. (2006). İç göçlerin itici ve çekici güçler yaklaşımı ile analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27, 149-170. google scholar
Çelik, F. (2007). Türkiye’de iç göçler: 1980-2000. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 87-109. google scholar
DPT (1989). 6. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994), Yayın no: DPT:2174, Ankara. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ google scholar
DPT (2000). 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT:2502-ÖİK:523,Ankara. https://www.sbb. gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/08_BolgeselGelisme.pdf google scholar
DPT (1982). Türkiye’de Yerleşme merkezlerinin kademelenmesi -ülke yerleşme merkezleri sistemi- Cilt-I, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Kalkınmada Öncelikli Yöreler Başkanlığı, DPT:1806, Ankara. google scholar
Dücan, E. (2016). Türkiye’de iç göçün sosyo-ekonomik nedenlerinin bölgesel analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 167-183. google scholar
Ela Özcan, E. D. (2017). Çağdaş göç teorileri üzerine bir değerlendirme. İş ve Hayat, 2(4), 183-215. google scholar
Erdoğan, T. (2019). Kavramsal ve kuramsal açıdan göç olgusu, A. Akgöz, D. Yörük ve H. Karpuz (Ed.) Konya Ticaret Odası Konya kitabı XVII geçmişten günümüze göçler içinde (s.17-43), Konya: Anadolu Ofset. google scholar
Ghatak, S., Levine, P., and Price, S. W. (1996). Migration theories and evidence: an assessment. Journal of Economic Surveys, 10(2), 159198. https://doi.org/10.1111/j.1467-6419.1996.tb00008.x google scholar
Görgün, M. (2017). Küreselleşme sürecinde göçmen ilişkileri ağının önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 1317-1327. google scholar
Gurak, D. T. and Caces, M. F. (1992). Migration networks and the shaping of migration systems, In Kritz, M.M., L.L. Lim and H. Zlotnik (Eds.) International Migration Systems: A Global Approach (pp. 150-176). Oxford: Clarendon Press. google scholar
Güllüpınar, F. (2012). Göç olgusunun ekonomi-politiği ve uluslararası göç kuramları üzerine bir değerlendirme. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 53-85. google scholar
Gürbüz, M. ve Karabulut, M. (2007). Türkiye’de iller arası göçler ile sosyo-ekonomik özellikler arasındaki ilişkilerin analizi, 38. ICANAS (10-15 Eylül 2007), Çevre, kentleşme sorunları ve çözümleri içinde (s. 455-469), Ankara. Türkiye. google scholar
İçduygu, A. ve Sirkeci, İ. (1999). Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde göç hareketleri. O. Baydar, (Ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere içinde (s. 249-268), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. google scholar
Işık, Ş. (2005). Türkiye’de kentleşme ve kentleşme modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71. google scholar
Kalkınma Bakanlığı, (2013). 10. Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ google scholar
Kandemir, O. (2017). Refah göstergeleri bağlamında Türkiye’de iller arası iç göç hareketlerinin analizi, İnsani ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 275-288. google scholar
Kocaman, T. (2008). Türkiye’de iç göçler ve göç edenlerin nitelikleri (1965-2000). TC Başbakanlık, Devlet Planlama Teşkilatı, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Ankara. google scholar
Koday, S., Koday, Z., ve Akbaş, F. (2018). Gördes büyükşehir ilçesinde nüfus hareketleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı), 523-556. google scholar
Kundu, A. and Gupta, S. (1996). Migration, urbanisation and regional inequality. Economic and Political Weekly, 31(52), 3391-3398. https://www.jstor.org/stable/4404940 google scholar
Lee, E. S. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), 47-57. https://www.springer.com/journal/ google scholar
Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A., & Taylor, J. E. (1993). Theories of international migration: A review and appraisal. Population and development review, 19(3), 431-466. https://www.jstor.org/stable/2938462 google scholar
Mutluer, M. (2003). Uluslararası göçler ve Türkiye: Kuramsal ve ampirik bir alan aAraştırması-Denizli, İstanbul: Çantay. google scholar
Öz, İ. ve Çelebioğlu, F. (2015). The impacts of socio-economic factors on migration across Turkish regions: A spatial data analysis, Emc Review, 10(2), 194-210. https://doi.org/10.7251/EMC1502194O google scholar
Özgür, E. M. (2001). Türkiye Coğrafyası, Ankara: Hilmi Usta Matbaacılık. google scholar
Öztürk, M., Topaloğlu, B., Hilton A., & Jongerden J. (2017). Rural-urban mobilities in Turkey: socio-spatial perspectives on migration and return movements, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 20(5), 513530, https://doi.org/10.1080/19448953.2018.1406696 google scholar
Ryan, L. (2011). Migrants’ social networks and weak ties: accessing resources and constructing relationships post-migration. The Sociological Review, 59(4), 707-724. https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.2011.02030.x google scholar
Sarı, V. İ. ve Kındap, A. (2018). Türkiye’de kentsel yaşam kalitesi göstergelerinin analizi. Journal of Turkish Court of Accounts/ Sayistay Dergisi, 108, 39-72. google scholar
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2019). İllerin ve bölgelerin sosyoekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2017), Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, Ankara. google scholar
Stouffer, S. A. (1940). Intervening opportunities: a theory relating mobility and distance, American sociological review, 5(6), 845867. https://www.jstor.org/stable/2084520 google scholar
Tandoğan, A. (1998). Demografik temel kavramlar ve Türkiye nüfusu. Trabzon: Eser Ofset. google scholar
Timor, A. (1997). Orta büyüklükteki şehirler ve taşıdıkları önem. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, 5, 83-101. google scholar
Turut, H. ve Özgür, E. M. (2018). Bir kente göçün hikâyesi: süreçler, bütünleşme ve aidiyet, Coğrafi Bilimler Dergisi, 16(1), 153-180. google scholar
TÜİK, İller arası göç verileri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn =95&locale=tr google scholar
TÜİK, İllerde yaşam endeksi, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_ id=1106 google scholar
TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, http://www.tuik.gov.tr/PreHaber Bultenleri.do?id=15843 google scholar
Tümertekin, E. ve Özgüç N. (2015). Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür, Mekân, İstanbul: Çantay Kitapevi. google scholar
Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (1997). İstanbul’da nüfusun doğum yerlerine göre dağılışı, İstanbul İnsan ve Mekân içinde (s. 237-269), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. google scholar
Ünal, Ç. (2020). İzmir’in göç analizi, Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 195-208. google scholar
Walters, W. H. (2000). Assessing the impact of place characteristics on human migration: the importance of migrants’ intentions and enabling attributes. Area, 32(1), 119-123. https://www.jstor.org/ stable/20004043 google scholar
Yakar, M. (2013). Türkiye’de iller arası net göçlerle sosyo-ekonomik gelişmişlik arasındaki ilişkinin coğrafi ağırlıklı regresyon ile analizi. Ege Coğrafya Dergisi, 22(1), 27-44. google scholar
Yakar, M. ve Sert Eteman, F. (2017). Türkiye’de iller arası göçlerin nodexl ile sosyal ağ analizi. Göç Dergisi, 4(1), 82-109. google scholar
Yakar, M., Saraçlı, S. ve Yazıcı, H. (2010). Afyonkarahisar ilinde iller arası göçlerin gelişmişlik endeksleriyle analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 15(24), 255-271. google scholar