Bu çalışmada Çaybağı Çayı Havzası’nın nüfus gelişimi, günümüzdeki nüfus yapısı ve dağılışı incelenmiştir. Çaybağı Çayı Havzası ülkemizin doğusunda İran sınırında yer almaktadır. Araştırma sahası tamamıyla Van İli’ne bağlı Saray İlçesi’nin idari alanında yer almakta olup günümüzde bu havzada 21 köy ve 2 mahalle yerleşmesi bulunmaktadır. Araştırma sahasının 1935 yılında 1884 olan nüfusu 2007 yılına kadar sürekli artarak 16619’a yükselmiş, ancak son 8 yılda göçlerin etkisiyle yaklaşık 1000 kişi azalarak 15684’e düşmüştür. İnceleme alanında nüfusun cinsiyet oranı toplam nüfus baz alındığında yüksektir. Ancak bu değer yerleşme bazında incelendiğinde bazı yerleşmelerde yüksek bazılarında ise düşüktür. 2014 yıl verilerine göre Çaybağı Çayı Havzası’ndaki nüfusun yaş gruplarına dağılımına bakıldığı zaman 0-14, 15-64 ve 65+ yaş gruplarının toplam nüfus içindeki paylarının sırasıyla % 40,4; % 56,8 ve % 2,8 olduğu görülmektedir. Yörede nüfusun bağımlılık oranı Türkiye’deki ortalama değerden (% 46) oldukça fazla olup % 76’dır. Günümüzde inceleme alanında 6 yaş üstü nüfusun okuma-yazma oranı % 92’dir.2014 yılı Türkiye’de nüfus yoğunluğu yaklaşık 100 civarındayken bu değer Çaybağı Çayı Havzası’nda oldukça düşük olup 21’dir. Havzada yer alan Örenburç, Beyarslan ve Karahisar köyleri nüfus miktarlarının fazla olmasıyla diğer yerleşmelerden ayrılmaktadır.

In this study, we analyze population development in the Çaybağı (Kotur) basin, including current population status and distribution of population. Çaybağı basin is located in the eastern part of Turkey, next to the İranian border. The research field (basin) is completely located in the Saray District of Van Province. The study area includes 21 villages and two hamlets. The population of the research field (Çaybağı basin) in 1935 was 1884. The population increased steadily until 2007, when it reached 16619. From 2007 until today, the population has decreased to 15684. İn the field of study, the human sex ratio is high; however, in some settlements it is lower. In our analysis of age groups in the population of the Çaybağı basin, 40,4% of the population are younger than 14 years of age; 56,8% are of working age; and 2,8% are elderly. The dependency rate of 76% in the basin is much higher than the country’s average rate of 46%. Currently in the Saray District, the literacy rate for those over 6 years-of-age 92%. In 2014, the population density rate was 100 in Turkey. In the Çaybağı river basin, the density rate is 21, well below the rest of the country’s level. Örenburç, Beyarslan and Karahisar are differentiated from other rural settlements by having higher populations