MEMNUNE ÇİĞDEM APAYDIN KAYA, A. Sami YAZAR, Gülçin ALDIRMAZ, Mehmet BOZOK, Pemra C. ÜNALAN

Birinci basamaktan okullara ergen sağlık eğitimi

Amaç: Bu çalışmada, birinci basamak sağlık kurumları için örnek oluşturabilmek amacıyla, ilköğretim 2. kademe öğrencileri için, ergen sağlığı ile ilgili en çok merak edilen konular belirlenerek hazırlanan eğitim programının içeriği ve sonuçları sunulmuştur. Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte olan bu araştırma İstanbul Alemdar beldesindeki iki ilköğretim okulunun 6., 7. ve 8. sınıflarında gerçekleştirilmiştir. Öğrenciler ergenlik hakkında genel olarak bilgilendirildikten sonra, yapılacak eğitimin ana başlıkları açıklanmıştır. Daha sonra, her sınıfa konulan kapalı sandıklara öğrencilerin bu eğitimde en çok öğrenmek istedikleri konuları, kâğıtlara isim yazmadan belirtip atmaları istenmiştir. Ardından, kızlar ve erkeklerin ayrı sınıflarda olduğu 50-60 kişilik gruplara haftada bir, 1 saat süren toplam 6 haftalık bir eğitim planlanmıştır. Kızlar kadın, erkekler de erkek hekim tarafından eğitilmişlerdir. Eğitimlerde, etkileşimli yöntemler kullanılmıştır. Eğitimlerin ardından hekimler tarafından, 208 veli ile öğretmenler, yapılan eğitim ve ergen sağlığı konusunda bilgilendirilmişlerdir. On üç soruluk bir test ile eğitim değerlendirilmiştir. Bulgular “ki-kare” ve “student’s t” testleri ile analiz edilmiştir. Bulgular: Çalışmada 517 öğrenci, toplam 673 soru yöneltmiştir. En fazla sorulan 5 konu fiziksel değişiklikler (% 24), mensturasyon (% 17), genel olarak ergenlik (% 12), cinsellik (% 11), gebelik ve doğum (% 6) ile ilgiliydi. Okullar ve sınıflar arasında sorular açısından herhangi bir fark yoktu. Yapılan eğitim değerlendirildiğinde öğrencilerin % 54’ü ortalama bilgili bulundu, kızların erkeklerden daha bilgili oldukları gözlendi (p

Anahtar Kelimeler:

Ergen sağlık hizmetleri, Sağlık bakımı araştırmaları, Okullar, Anketler, Sağlık eğitimi, Ergen

Adolescent health education from primary care to schools

Aim: In order to establish a sample for the primary care organizations, this study presents the content and the assessment of an education program for secondary school students which had been prepared by identifying the most sought for subjects concerning adolescent health. Methods: This descriptive study was hold in Alemdar, a county of Istanbul, among 6th, 7th and 8th grade students of two secondary schools. After the students were informed about adolescence in general, main topics of the next education were explained. Then, the students were requested to write down the subjects that they would most like to learn without stating their names and to put the papers in the locked boxes placed in each classroom. One hour lectures were held in groups of 50-60 students. Each group was composed of either girls or boys. Female students were taught by a female physician and male students were taught by a male physician, employing interactive methods. Following the education program, 208 parents and teachers were informed by the physicians with the program content and adolescent health. The education was evaluated by a 13-question survey. Data were analyzed by chi-square and student’s t tests. Results: In the study, a total of 673 questions were raised by 517 students. The most frequently questioned subjects were physical changes (24 %), menstruation (17 %), puberty in general terms (12 %), sexuality (11 %) and pregnancy and delivery (6 %). No difference was observed between the grades and the schools in terms of the questions raised. Asessment results of the presented education showed that, 54 % of the students had an average knowledge of adolescent health and there was a gender related knowledge difference on behalf of girls (p<0.05). 93.8 % of the students mentioned that they benefited and learned a lot from the education. Conclusion: Although participants mentioned that they were satisfied with the given education, their basic knowledge about adolescent health found to be unsatisfactory. Providing adolescent health education programs continuously, with the collaboration of physicians, teachers and parents, may improve the effectiveness of the programs.

Keywords:

Adolescent Health Services, Health Care Surveys, Schools, Questionnaires, Health Education, Adolescent,

___

1. Sezgin B, Akın A. Adolesan dönemi üreme sağlığı. Sağlık ve Toplum Dergisi 1998; 8:27-32.
2. Sağlık Bakanlığı. Herkese Sağlık Türkiye'nin hedef ve stratejileri. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları, 2001.
3. World Health Organization (WHO) Regional Office for Europe. Health 21. The health for all policy for the WHO European Region. Copenhagen: European Health for All Series No 6, 1999.
4. United States Department of Health and Human Services. Healthy People 2010. Understanding and Improving Health. 2nd ed. Washington, DC: US. Government Printing Office, 2000.
5. World Health Organization (WHO). Counselling Skills Training in Adolescent Sexuality and Reproductive Health. A Facilitators Guide. Geneva: WHO, 1993.
6. Erbaydar T, Lawrence S, Dagli E, Hayran O, Collishaw NE. Influence of social environment in smoking among adolescents in Turkey. Eur J Public Health 2005; 15:404-10.
7. Sayil I, Devrimci-Ozguven H. WHO/EURO Multicentre Study of Suicidal Behaviour. Suicide and suicide attempts in Ankara in 1998: Results of the WHO/EURO Multicentre Study of Suicidal Behaviour. Crisis 2002; 23:11-6.
8. Payci SO, Ergin A, Saatçi E, Bozdemir N, Akpinar E, Ergun G. Suicidal thought and behavior in high school students in Adana, Turkey. Coll Antropol 2005; 29:527-3,
9. Ercan O, Alikaşifoğlu M, Erginöz E, ve ark. İstanbul lise gençlerinde riskli davranışların sıklığı ve cinsiyete göre dağılımı (Cerrahpaşa Gençlik Sağlığı Araştırması 2000). Türk Pediatri Arşivi 2001; 36:199-211.
10. Şaşmaz T, Buğdaycı, R, Toros F ve ark. Ergenlerde alkol içme prevalansı ve olası risk faktörleri: Okul tabanlı kesitsel bir çalışma. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2006; 5:94-104.
11. Vicdan K, Kükner S, Dabakoğlu T, Ergin T, Keleş G, Gökmen O. Demographic and epidemiologic features of female adolescents in Turkey, Journal of Adolescent Health 1996; 18:54-58.137.
12. TC. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Türk Ailesinde Adolesanların Sorunları, AAK Yayınları No 100. Ankara: Takav Matbaacılık, 1997.
13. Fetro JV, Coyle KK, Pham P. Health-risk behaviors among middle school students in a large majority-minority school district. Journal of School Health 2001; 71:30-7.
14.. Westrom L. Incidence, prevalence and trends of acute pelvic inflammatory disease and its consequences in industrialized countries. Am J of Obstet Gynecol 1980; 138:960-4.
15. World Health Organization (WHO). Venereal Diseases and Treponematoses (Technical Report Series No. 736). Geneva: WHO, 1986:7-40.
16. Wasserheit JN, Aral SO. The dynamic topology of sexually transmitted disease epidemics: implications for'prevention strategies. Journal of Infections Diseases. 1996, 174:201-13.
17. UNAIDS. Report on the global HIV/AIDS epidemic. Geneva: UNAIDS,2000.
18. Canbaz S, Sunter AT, Cetinoglu CE, Peksen Y. Obstetric outcomes of adolescent pregnancies in Turkey. Adv Ther 2005; 22:636-41.
19. Yildirim Y, inal M, Tinar S. Reproductive and obstetric characteristic of adolescent pregnancies in Turkish Women. J Pediatr Adolesc Gynecol 2005; 18:249-53.
20. Di Censo A, Guyatt G, Willan A, Griffith L. Interventions to reduce unintended pregnancies among adolescents: systematic review of randomised controlled trials. BMJ 2002; 324:1426-30.
21. Kirby D. Effective approaches to reducing adolescent unprotected sex, pregnancy and childbearing. J Sex Res 2002;39:51-7.
22. Kasule J, et al. Effects of a randomized health education ıntervetion on aspects of reprotuctive health knowledge and reported behaviour among adolescents in Zimbabwe. Soc Sci Med 1997; 44:573-7.
23. Mitchell-DiCenso A, Thomas BH, Devlin MC, et al. Evaluation of an educational program to prevent adolescent pregnancy. Health Education&Behavior 1997; 24:300-12.
24. Tiezzi L, Lipshutz J, Wrobleski N, Vaughan RD, McCarthy JF. Pregnancy prevention among urban adolescents younger than 15: Results of the "In Your Face" program. Family Planning Prespectives 1997; 29:173-6.
25. Main DS, Iverson DC, McGIoin J, et al. Preventing HIV infection among adolescents: evaluation of a school-based education program. Prev Med 1994; 23:409-17.
26. Basen-Enqquist K, Coyle KK, Parcel GS, et al. E. Schoolwide effects of a multicomponent HIV, STD, and pregnency prevention program for high school students. Health Educ Behav. 2001; 28:166-85.
27. Coyle K, Basen-Enqquist K, Kirby D, et al. Safer choices: reducing teen pregnancy, HIV and STDs. Public Health Rep. 2001; 116:82-93.
28. World Health Organization Global Programme on AIDS. Sex education leads to safer behaviour. Glob AIDS news prevention program for high school students. Health Educ Behav. 2001; 28:66-85.
29. TNSA (Türkiye Nüfus Sağlık Araştırmaları) 2003. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, 2004.
30. Aunola K, Staffin H, Nurmi JN. Parenting styles and adolescents' achievement strategies. Journal of Adolescence 2000; 23:205-22.
31. Özcebe H, Sönmez R, Akıncı Ö, et al. Adolesanlar ve anneleri arasındaki iletişim. Toplum Hekimliği Bülteni 2002: 23.
32. Alikaşifoğlu M. Adolesana yaklaşım. Türk Pediatri Arşivi 2005; 40:191-8.
33. World Health Organization (WHO). Global Programme on AIDS. Sex education leads to safer behaviour. Glob AIDS news 1993; 4:1-2.
34. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Daire Başkanlığı. Ergenlik Dönemi Değişim Projesi/ERDEP), 2000.
35. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Daire Başkanlığı. Sağlık Eğitimi ve Yönetimi, MEB yayınları, Ankara: 2001.
36. Vicdan K. Gençlik Cinsel Eğitim ve Üreme Sağlığı. İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı, İstanbul: 1995.
37. Kutlu Ö, Babadoğan C. İlköğretim programlarında ve ders kitaplarında HIV/AIDS konularının yeri ve ele alınış biçimi. Türk HIV AIDS Dergisi 2003; 6:3.