Karaferye Kazası Kadı Sicilleri

Osmanlı Devleti’nin taşradaki temsilcisi, yargıç ve yerel yöneticisi olan kadıların kendilerine akseden konuları ve yaptıkları işlemleri kaydettikleri şer‘iye sicilleri Osmanlı arşiv evrakı arasında ayrıcalıklı ve önemli bir konuma sahiptir. İçerdikleri belge çeşitliliği bakımından çok farklı alanlara ışık tutan ve birinci dereceden kaynak durumundaki bu defterler özellikle Osmanlı taşrasının sosyo-ekonomik tarihine ilişkin paha biçilemez bilgiler içermektedir.Yunanistan Makedonyası’nın güneyinde, Selânik körfezine pek te uzak olmayan bir konumda yer alan Karaferye (Béroia/Véria) beş yüzyılı aşkın Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında bulunmuş, farklı dinî ve etnik grupların birlikte yaşadıkları, üretim ve ekonomik canlılık açısından kayda değer potansiyele sahip bir kazadır. Kazanın, Osmanlı geçmişinin aydınlatılması açısından mahallinde kaleme alınmış belgelerin varlığı ve verdikleri bilgilerin değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Karaferye kazasının Yunanistan’da 127, ülkemizde ise 13 adet olmak üzere toplam 140 adet kadı sicil defteri tespit edilebilmiştir. Defterler XVII. yüzyıla ait 43, XVIII. yüzyıla ait 67 ve XIX. yüzyıla ait 30 adet olmak üzere sayısal olarak dağılmışlardır. Söz konusu külliyat 1602-1891 yılları arası dönemi içermektedir. Karaferye Sicilleri toplam on iki binin üzerinde sayfada barındırdığı binlerce belgeyle büyük bir koleksiyon oluşturmuştur. Oldukça iyi durumda ve çoğu orijinal hallerini koruyan defterlere dayalı çalışmalar kaza ölçeğinde yerel tarih araştırmaları için kaynak teşkil ettiği gibi Osmanlı tarihinin sondaj ve örnekleme yöntemleriyle yürütülecek incelemeler için de önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada her iki ülkede bulunan siciller ile ilgili mevcut malumat derlenmiş, ülkemizdeki defterler ve yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiş, sicillerin durumu genel olarak değerlendirilmiş ve bir toplu katalog oluşturulmuştur.

The Karaferye Court Records

Court registers (şer‘iye sicilleri or şer‘iye defterleri) consist of records on various issues kept by the Ottoman kadis who functioned as the representatives of the state, local administrators and judges. Court registers thus occupy a very privileged and important position among the Ottoman archival materials. Shedding light upon various domains thanks to the diversity of the documents they contain and serving as the principal sources, these sicils encompass invaluable information as to the socio-economic history of the Ottoman provinces.Located to the east of present-day Greek Macedonia and in the vicinity of the Thermaic Gulf, Karaferye (Béroia/Véria) was a district (kaza) that lived under Ottoman rule for more than five centuries. Characterized by the coexistence of various ethnic and religious groups, the town enjoyed significant potential in terms of production and economic dynamism. Thus, it is extremely important to appraise the existence of locally-produced documents as well as their contents in order to shed further light upon the Ottoman past of the town. So far a total of 140 defters pertaining the court records of Karaferye district have been identified; 127 in Greece and 13 in Turkey. In terms of periodicity, the defters reflect an uneven distribution, with 43 belonging to the 17th century, 67 to the 18th century and 30 to the 19th century. The corpus in question dates from the year 1602 to 1891. With thousands of documents consisting of more than 12 thousand pages, the Karaferye court registers indeed amounts to a colossal collection. Further studies drawing upon these defters, which are largely in good state, with most of the documents keeping their original quality, will not only constitute a valuable source for local history research at the district level, but also contain substantial information for inquiries into Ottoman history based upon survey and sampling methods. The present study attempts to compile all available information about these registers found in the two countries, presents an overview and finally provides an overall catalogue.

___

  • Akgündüz, Ahmet, Şer’iye Sicilleri: Mahiyeti, Toplu Kataloğu ve Seçme Hükümler, I-II, İstanbul 1988, 1989.
  • Alioğlu, Saliha, H. 1133-1134 (M. 1721-1722) Tarihli Karaferye Kazası Şer‘iye Sicili (Transkripsiyon ve Değerlendirme), Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Yayımlanmamış Bitirme Tezi, Bornova 2002.
  • Anastasopoulos, Antonios, Imperial Institutions and Local Communities: Ottoman Karaferye, 1758-1774, University of Cambridge, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Cambridge 1998.