Osmanlı İmparatorluğunun ve Rusya İmparatorluğunun Ordu Sistemlerinin Farklılıkları Askeri Terminolojinin Çevirisine Engel midir? Osmanlı Terimleri asker, ser-asker, ser-kerde, ser-dâr örneği

Farklı sistemlere ait terimleri tercüme etmek çoğunlukla zordur. Lakin tercüme sorunları her za- man karmaşık değildir. Bahsettiğimiz türden tercümeleri yapan tercümanlar terminolojik engel- lerle karşı karşıya kalırlar. Askerî terminoloji, ordu sistemlerindeki farklılıklar nedeniyle bu sorunlu alanlar arasında yer alır. Bu makalede, 1774 yılında Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya İmparatorluğu arasında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşmasının İtalyanca kaleme alınan metnindeki mevcut askeri terimler için Osmanlı heyetinin tercümanları tarafından önerilen dört Osmanlı terimini (asker, ser- asker, ser-kerde, ser-dâr) inceleyeceğiz. Bu kelimeleri, Osmanlı tercümanlarının askeri terminolojinin zorluklarını nasıl aştıklarını veya bu zorlukları nasıl görmezden geldiklerini anlamak amacı ile analiz edeceğiz. Bununla birlikte, Rus delegasyonu tercümanlarının İtalyanca kaleme alınan metindeki askerî terimleri tercüme etmek için kullandıkları stratejileri de irdeleyeceğiz. 

___

Bejoint, H., & Maniez, F. (dir.). (2005). De la mesure dans les termes. Lyon : PUL.

Beltran-Vidal, D. (2007). Les difficultés de traduction des mots de la santé dans l’espace européen. Hermès, La Revue, 49(3), 83-87.

Bianchi, T. X. (1831). Vocabulaire français-turc à l’usage des interprètes, des commerçants, des navigateurs et autres voyageurs dans le Levant. Paris : Everat, Imprimeur de la Société de Géographie.

Boissel, J.-P., & Dürr, F. (2005). Acception et acceptation : les professionnels de la santé devant les mots et syntagmes véhiculant de nouveaux concepts. In D. Beltran-Vidal & F. Maniez (dir.), Les Mots de la santé : influence des sociétés et des cultures sur la formation des mots de la santé (pp. 11-21). Lyon: PUL.

Caussin de Perceval, A.P. (1832). Vocabulaire français-turc, à l’usage des interprètes et autres voyageurs dans le Levant de Thomas Xavier Bianchi. Journal asiatique ou recueil de mémoires, d’extraits et de notices relatifs à l’histoire, à la philosophie, aux langues et à la littérature des peuples orientaux, IX, 61-75.

Contente, M., & Malgalhães, J. (2005). L’équivalence interlinguistique dans la terminologie médicale. In H. Bejoint & F. Maniez (dir.), De la mesure dans les termes (pp. 424-445). Lyon : PUL.

Çelik, Y. (2009). Serasker . In İslam Ansiklopedisi. (Vol. 36, pp. 547-549). Ankara: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.

Davison, R.H. (1976). Russian Skill and Turkish Imbecility: The Treaty of Kuchuk Kainardji Reconsidered. Slavic Review, 35(3), 463-483.

Devellioğlu, F. (2010). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara : Aydın Kitabevi Yayınları.

Dürr, F. (2005). De la mesure dans les termes en pharmacologie. In H. Bejoint & F. Maniez (dir.), De la mesure dans les termes (pp. 371-381). Lyon : PUL.

Kieffer, J.-D. & Bianchi, T.-X. (1835). Dictionnaire turc-français à l’usage des agents diplomatiques et consulaires, des commerçants, des navigateurs et autres voyageurs dans le Levant (2 Vol), Paris : Imprimerie royale.

Lewis, B. (1960). Bāb-i Serʿaskerī. In Encyclopédie de l’Islam. (2e éd., p. 861). Paris : Maisonneuve et Larose.

Meyahi, H. (2013). Les difficultés de passage de la terminologie linguistique du français vers l’arabe. Synergies Algérie, 20, 93-107.

Noradounghian, G (1897). Recueil d’actes internationaux de l’Empire ottoman, Traités, conventions, arrangements, déclarations, protocoles, procès-verbaux, firmans, lettres patentes et autres documents relatifs au droit public extérieur de la Turquie (4 Vol), Paris : Cotillon.

Özcan, A. (2009). Serdar. In İslam Ansiklopedisi. (Vol. 36, 551-552). Ankara: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.

Redhouse, J.W. (1884). A lexicon, English and Turkish. Shewing in Turkish, the literal, incidental, figurative, colloquial and technical significations of the English terms, indicating their pronunciation in a new and systematic manner and preceded by a Sketch of English etymology, to facilitate to Turkish students the acquisition of the English language (3d ed.). Constantinople: A.H. Boyajian.

Redhouse, J. W. & Wells, Ch. (1880). Redhouse’s Turkish Dictionary. In two parts: English and Turkish, and Turkish and English (2d ed.). London : Bernard Quaritch.

Sâmi, Ş. (1883). Kamûs-ı fransevî. Constantinople : Mihran Matbaası.

Словарь русского языка XI - XVII вв (28 том.). (1975). Москва : Издательство "Наука"

Фасмер, М, & Трубачев, O. H. (1986). Этимологический словарь русского языка (4 том.). Москва: Прогресс

Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1991
  • Yayıncı: Hacettepe Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler

Çeviribilimde Ortak Zemin Arayışları: Disiplinin Gidişatına Özdüşünümsel Bir Bakış

Murat ERBEK

Osmanlı İmparatorluğunun ve Rusya İmparatorluğunun Ordu Sistemlerinin Farklılıkları Askeri Terminolojinin Çevirisine Engel midir? Osmanlı Terimleri asker, ser-asker, ser-kerde, ser-dâr örneği

Elvin ABBASBEYLI

Tristram Shandy Beyefendi’nin Hayatı ve Görüşleri Adlı Eserin İngilizceden Türkçeye Çevirisine Bourdieu’nün Sosyolojik Kuramsal Çerçevesinden Bakış

Mehmet ERGUVAN

Çeviride Kayıplar Sorunu: Necîb Mahfûz’un Yevme Kutile’z-Za‘îm Adlı Eserinin Arapça ve İngilizceden Türkçeye Çevirisi ile Arapça Kaynak Metninin Karşılaştırmalı Bir İncelemesi

Musa YILDIZ, Gülfem KURT

Bir Kültürel Değişim Öznesi Olarak Tüccarzade İbrahim Hilmi Çığıraçan ve 1896-1963 Yılları Arasındaki Yayıncılık Faaliyetlerinde Tercüme Üzerine Söylemi

Sema ÜSTÜN KÜLÜNK

Türkiye’de İşaret Dili Tercümanlığının Normları: Alan Üzerine Bir Ön İnceleme

İmren GÖKCE

Çevrimiçi Çeviri Eğitimi: Bir Sertifika Programı Önerisi

Volga YILMAZ GÜMÜŞ

Bir Fransız Yazını Çevirisinde Dil ve Söylem Çözümlemesi (Emile Zola’yı Anlamak ve Çevirmek)

Selim YILMAZ, Sultan Arzu AY

Yeni Medyada Çeviri Aracılığıyla Popülerleştirme: Düşünbil Örneği

Duygu TEKGÜL

William Faulkner’ın The Sound and The Fury Eserinde Düşünce Biçeminin Türkçeye Aktarılması

Hilal ERKAZANCI DURMUŞ