Görme Engelliler için Erişilebilir bir Etkinlik Alanı olarak Engelsiz Filmler Festivali

Ankara Engelsiz Filmler Festivali 2013 yılından itibaren engelli bireylerin kültürel ve sanatsal faaliyetlere katılmalarını sağlamak amacıyla düzenlenmeye başlamıştır. 2017 yılına kadar sadece Ankara’da yaşayan engelli olan ve olmayan sinemaseverleri biraraya getiren bu festival aynı yıl Puruli Kültür Sanat’ın İstanbul ve Eskişehir’i de gündemine almasıyla daha çok sayıda engelli seyirciye erişim fırsatını yakalamıştır. Bu çalışmanın amacı, Engelsiz Filmler Festivali’nin görme engelli hedef kitlesi açısından ne derece erişilebilir olduğunu ortaya koymaktır. Bu amaca uygun olarak, festivalin Ankara’da düzenlenen kısmı örneklem olarak seçilmiştir. Bunun sebebi, festivalin sürekli olarak Ankara’da düzenleniyor olması ve festival burada daha uzun sürdüğü için diğer şehirlere kıyasla Ankara’nın veri toplama açısından daha uygun olmasıdır. Araştırma üç basamaktan oluşur. İlk olarak, festivalin hedef kitleye nasıl ve hangi yollarla duyurulduğu araştırılmıştır. İkinci olarak, önce festival posteri, kılavuzu ve gösterim programının tanıtıldığı kitapçığın hedef kitleye nasıl ulaştırıldığı incelenmiş, ardından saha çalışması kapsamında izleyiciler, festivale katılım oranları ve gösterdikleri ilgi açısından gözlemlenmiştir. Üçüncü olarak, festivalin basında nasıl yankı bulduğu araştırılmış ve görme engelli hedef kitlenin festivaldeki sesli betimlemeler hakkında görüşlerinin alındığı ankete yer verilmiştir. Bu araştırma sonucunda festivalin basında, sosyal medyada, internet sitelerinde ve mail gruplarında paylaşıldığı görülmüştür. Festival posterinin, kılavuzunun ve gösterim programının tanıtıldığı kitapçığın görme engelliler için erişilebilir nitelikte olduğu gözlemlenmiştir. Saha araştırmasında ise, görme engelli katılımcıların sayısının az olduğu tespit edilmiştir. Öte yandan, engelli olmayan katılımcıların görme engellilerin de film izleyebileceklerini bilmediği gözlemlenmiştir. Festivalin basında “fark yaratanlar” olarak yer aldığı göze çarpmaktadır. Görme engellilere uygulanan ankette ise, festivalde yer alan sesli betimlemeli filmlerin görme engellilerin beklentilerini karşıladığı belirlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, festival görme engelli hedef kitlesi için erişilebilir niteliktedir. Bu çalışma hem görme engellilere yönelik hedef kitle odaklı bir çalışma olması hem de görme engellilerin görüşlerinin yanısıra gören izleyicilerin de sesli betimlemeye yaklaşımlarını ortaya koyması bakımından bir ilk olduğu için önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

görme engelli, erişilebilirlik, sesli betimleme, engelsiz filmler festivali

Accessible Film Festival as an Accessible Domain for the Blind and Partially Sighted People

Ankara Accessible Film Festival has been organized since 2013 to encourage the participation of individuals with disabilities in cultural and artistic activities. Until 2017 this festival has brought together the disabled and non-disabled cinema lovers living in Ankara, but after Puruli Culture & Arts had placed Istanbul and Eskişehir on its agenda in the same year it had the opportunity to reach more people with disabilities. The aim of this study is to determine the extent to which the Accessible Film Festival is accessible to the blind and the partially sighted target audience. For this purpose, the part of the festival organized in Ankara was chosen as a sample. This is due to the fact that the festival has been held in Ankara continuously since the beginning and that data collection is more suitable as the festival lasts longer in Ankara than in other cities. The research consists of three steps. Firstly, in what ways the festival has been announced to the target audience was investigated. Secondly, how the festival poster, the guide and the booklet which included the program have been introduced to the target audience was explored, and then, in the scope of the fieldwork, the audience was observed in terms of their participation rates and their interests. Thirdly, it was searched how the festival was reverberated in the press and a survey was given to the blind and the partially sighted target group to learn their opinions about the audio descriptions. According to the results obtained from these research steps, it was concluded that the festival was shared in the press, social media, and web sites and in the mail groups. It was observed that the festival poster, the guide and the booklet including the program were accessible to the blind and the partially sighted viewers. In the field study, it was found that the number of the blind and the partially sighted viewers was low. On the other hand, it was observed that non-disabled participants did not know that the blind and the partially sighted viewers could also watch movies. The festival was announced in the press as a “change maker”. In the survey, it was concluded that the films with audio descriptions in the festival fulfilled the expectations of the blind and the partially sighted viewers. According to the findings of the study, the festival is accessible enough for the blind and the partially sighted target group. This study is important because it is the first study which focuses on the blind and the partially sighted target audience, and reveals both the opinions of the blind and the partially sighted participants and the attitudes of the non-disabled audience towards audio description.

Keywords:

the blind and the partially sighted, accessibility, audio description, accessible film festival,

PDF

___

Baş, N. (2016). Görsel-İşitsel Çeviri, Dublaj ve Sesli Betimleme. Ankara: Grafiker Yayınları.
Foss, B. (2016). Sinema ve Televizyonda Anlatım Teknikleri ve Dramaturji (M.K. Gerçeker, Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Fryer, L. (2016). An Introduction to Audio Description: A Practical Guide. Londra ve New York: Routledge Taylor&Francis Group.
Gonant, F.,& Morisset, L. (2008). La Charte de l’Audio Description. Paris: Ministère des Affaires Sociales.
Hupp, G. S. (2003). Cognitive Differences between Congenitally and Adventitiously Blind Individuals. Kuzey Teksas Üniversitesi’nde Basılmış Olan Doktora Tezi. Erişim Adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.905.1055&rep=rep1&type=pdf
Jakobson, R. (1959). On Linguistic Aspects of Translation. On Translation, (23), 232-239. Boston: Harvard University Press.
Kruger, J-L. (2010). Audio Narration: Re-narrativising Film. Perspectives, 231-249. doi: 10.1080/0907676X.2010.485686
Remael, A.,Reviers, N., &Vercauteren, G. (2015). Pictures painted in words: ADLAB Audio Description Guidelines. Trieste: EUT Edizioni Università di Trieste.
Snyder, J. (2010). Audio Description Guidelines and Best Practices. Erişim Tarihi:22 Eylül 2018, http://docenti.unimc.it/catia.giaconi/teaching/2017/17069/files/corso-sostegno/audiodescrizioni
Tanış Polat, N. (2009). Çeviribilim ve Dilbilim Bağlamında Türkiye’de Sesli Betimlemenin Yeri ve Önemi. Dilbilim Araştırmaları, 1-10. Erişim Tarihi: 1 Eylül 2016, http://dad.boun.edu.tr/issue/24369/258312
Vercauteren, G.,&Orero, P. (2013). Describing Facial Expressions: Much More than Meets the Eye. Quaderns: revista de traducció, (20), 187-199.
Resim 1. [Engelsiz Filmler Festivali 2018]. (2018). Erişim Tarihi: 20 Şubat 2019. Erişim Adresi: http://www.engelsizfestival.com/upload/Node/33614/pics/afis_.300px.jpg Resim 2. [2018 Engelsiz Filmler Festivali Basılı Gösterim Programı]. (2018). Erişim Tarihi: 11 Ekim 2018. Erişim Adresi: http://www.engelsizfestival.com/tr/37283/FILM-PROGRAMI
Resim 3. [2018 Engelsiz Filmler Festivali Word Formatında Gösterim Programı]. (2018). Erişim Tarihi: 11 Ekim 2018. Erişim Adresi: http://www.engelsizfestival.com/tr/37283/FILM-PROGRAMI
Engelsiz Filmler Festivali. (26 Ekim 2018). Erişim Tarihi: 20 Şubat 2019. Erişim Adresi: http://www.farkyaratanlar.org/site/tr/fark_yaratanlar/176/Engelsiz-Filmler-Festivali.html
Nedir. (t.y.). Erişim Tarihi: 22 Ocak 2019. Erişim Adresi:http://www.puruli.co/tr/36128/NEDIR
Hakkında. (t.y.). Erişim Tarihi: 1 Şubat 2019. Erişim Adresi: http://www.engelsizfestival.com/tr/33599/HAKKINDA
Halka. (t.y.). Erişim Tarihi: 5 Şubat 2019. Erişim Adresi: http://engelsiztrt.tv/video.aspx?LIST_ID=PL_VIYA-L9VnIWvmpPKKcYjCfm99_vN0dX&VIDEO_ID=A5y3x3bTMBw
engelsizfestival. “Engelsiz Filmler Festivali”. Instagram, 28 Eylül 2018, https://www.instagram.com/p/BoQ7lBUB9yn/