Nurhan BAŞ

12569

Görenler Sesli Betimlenmiş Bir Filmi Nasıl Anlar? Sesli Betimleme ile İlgili Bir Alımlama Çalışması Denemesi

Bu çalışmanın amacı, bir sesli betimlemeli filmin, sesli betimleme kullanıcıları gibi sadece işitsel düzgüden görüntüsüz olarak izlendiğinde alımlama sürecinde karşılaşılan zorluk ve ortaya çıkan sonuçları tartışmaktır. Sesli betimleme eğitimi için yöntem arayışından doğan bu araştırmanın verileri, Mütercim Tercümanlık öğrencilerinin bir çeviri atölyesi dersi kapsamında Değirmen (Yılmaz, 1986) başlıklı Türk filminin sesli betimlemeli ve kaynak sürümüyle ilgili ürettikleri metinlerden oluşmaktadır. Çalışma, bu iki metnin karşılaştırılmasıyla açığa çıkan alımlama farklarına yoğunlaşmıştır. Bu metinlerden alınan örnekler, ilgili oldukları film görselleri ve sesli betimleme örnekleriyle birlikte bir sesli betimleme kılavuzu ışığında irdelenmiştir. Bu irdelemede sesli betimleme yer yer dillerarası çeviri yöntemleriyle ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, betimlemede kılavuzdaki kimi kurallara kolaylıkla uyulabilirken kimilerinde güçlüklerin yaşandığı gözlemlenmiştir. Bu çalışma, bir filmin (görsel düzgüsü olmadan) sesli betimleme metniyle nasıl anlamlandırılabileceğini örnekleyerek betimleme metnini oluştururken, betimlenmiş bir filmin (görsel düzgüsü işitsel olarak iletilen bir filmin) kör ve görme engelli izleyiciler üzerinde yaratabileceği olası etkileri düşünmenin ve ifade seçiminde duyarlılık geliştirmenin ne denli önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bu yönüyle, bu araştırma sesli betimleme eğitimine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada bazı örnekler/bulgular ise örtük cinsiyet (Braun, 2000a, 2000b) ve/veya toplumsal cinsiyet bağlamında tartışılmıştır. Çalışma, sesli betimlemenin disiplinlerarası olarak araştırılmasını ve bu alanda alımlama çalışmalarının yapılmasını önererek sonuçlandırılmıştır.  
Anahtar Kelimeler:

sesli betimleme, Değirmen, alımlama çalışması, örtük cinsiyet, toplumsal cinsiyet

How is an Audio Described Movie Perceived by Sighted Receivers? A Case Study on the Reception of Audio Description

The aim of this study is to discuss the challenges encountered by sighted viewers during the reception of audio described audiovisual products when the product is received solely through the audio channel and without the visual channel. The results obtained from this process are discussed within this framework. The study entails the search for an alternative exercise in audio description training and the data includes texts about the audio described version and source audio-visual of the Turkish movie Değirmen (Yılmaz, 1986). The texts referred to were produced by students during the translation workshop course at the Department of Translation and Interpreting. The study focuses on the differences in the reception based on a comparison. The findings are then examined on the basis of audio description guidelines which also yields results pertaining to interlingual translation. Furthermore it has been noted that whereas some guidelines seem easier to follow others tends to be more challenging. The study underlines how an audio described movie is received and underlines the importance of targeting blind and visually impaired receivers and to improving translators’ sensitivity in making choices when composing the audio description text. Thus the study aims to contribute to the audio description training. Some of the examples and findings are discussed within the framework of covert gender (Braun, 2000a,2000b) and/or gender. In conclusion the study underlines the importance of conducting further especially interdisciplinary research on audio description.
Keywords:

audio description, Değirmen, reception study, covert gender, gender,

PDF

___

  • ACB (2018). The Audio Description Project http://www.acb.org/adp/guidelines.html(06.02.2018)
  • Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, 4. Baskı, İstanbul: Kubbealtı Lugatı Yayınları.
  • Baş, N. (2016). Görsel-İşitsel Çeviri, Dublaj ve Sesli Betimleme. Ankara: Grafiker Yayınları.
  • Benecke, B. (2004). Audio-Description, Meta: Translators’ Journal, 49, 1, 78-80. http://id.erudit.org/iderudit/009022ar
  • Benecke, B. (2014). Audiodeskription als partielle Translation. Modelle und Methode. Berlin: Lit.
  • Benecke, B. (2014). Der Ton macht die Audiodeskription, Sprache barrierefrei gestalten. Perspektiven aus der Angewandten Linguistik. Berlin: Frank & Timme, 109-125.
  • Braun, F. (2000a). Gender in the Turkish language system. Turkic Languages 4, 3-21.
  • Braun, F. (2000b). Geschlecht im Türkischen. Untersuchungen zum sprachlichen Umgang mit einer sozialen Kategorie. Wiesbaden: Harrassowitz.
  • Butler, J. (2014). Cinsiyet Belası. (Çev. B. Ertür), 4. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
  • Chmiel, A. ve Mazur, I. (2012). AD reception research: Some methodological considerations, (Ed: E. Perego) Emerging Topics in Translation: Audio description, EUT, Trieste, 57-80. https://www.openstarts.units.it/bitstream/10077/6361/1/Chmiel_Mazur_EmergingTopics.pdf
  • Çarpışma (2005). Umut Aral, kısa metrajlı film. https://www.imdb.com/title/tt0759905/ (Son erişim tarihi: 14.08.2018)
  • Değirmen (1986). Atıf Yılmaz, Odak Film, DVD.
  • Fine, C. (2011). Toplumsal Cinsiyet Yanılsaması. Zihnimiz, Toplum ve Nörocinsiyetçilik Nasıl Fark Yaratıyor? (Çev. K. Tanrıyar), İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Gümüşoğlu, Firdevs (2016). Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet, 1928’den Günümüze, 4. Baskı, İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
  • Holland, A. (2009). Audio Description in the Theater and the Visual Arts: Images into Words. J. Diaz Cintas ve G. Anderman (ed.). Audiovisual Translation: Language Transfer on Screen. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 170-185.
  • https://www.ofcom.org.uk/__data/assets/pdf_file/0023/19391/guidelines.pdf
  • ITC (2000). ITC Guidelines on Standards for Audio Description. http://audiodescription.co.uk/uploads/general/itcguide_sds_audio_desc_word3.pdf (son erişim tarihi 15 Temmuz 2018)
  • Kerimoğlu, C. ve Doğan, G. (2015). Türkçede Cinsiyet Görünümleri ve Çağrışımsal Zihniyet, Türklük Bilimi Araştırmaları, 38, 143-178 http://dergipark.gov.tr/download/article-file/157239
  • Nöth, W. (2000). Der Zusammenhang von Text und Bild, (Ed: K. Brinker, G. Antos, W. Heinemann, S. F. Sager), Text- und Gesprächslinguistik. Ein internationales Handbuch zeitgenössischer Forschung, 1. cilt, Berlin/New York: de Gruyter, 489-496.
  • Ofcom (2017) https://www.ofcom.org.uk/__data/assets/pdf_file/0020/97040/Access-service-code-Jan-2017.pdf (son erişim tarihi 12.07.2018)
  • Okyayuz, A. Ş. (2017). Sesli Betimlemenin Çeviribilim Sınıflarında Tanıtımı için Bir Eğitim Bileşeni Önerisi. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12/22, 559-586.
  • Öyle Bir Geçer Zaman Ki (2010- 2013). Zeynep Günay, D Productions. http://www.imdb.com/title/tt1784141/
  • Peçenek, D. ve Gökmen, S. (2018). Türkçede Çağrışımsal Cinsiyet Görünümleri. 32. Ulusal Dilbilim Kurultayı, 3-4 Mayıs 2018, İzmir, Bildiri Özetleri, İzmir, 34-35.
  • Sesli Betimleme Derneği - Betimleme Kumbarası (t.y.) http://www.sebeder.org/betimleme-kumbarasi.php (son erişim tarihi 06.07.2018)
  • Sesli Betimleme Derneği - Hakkımızda (t.y.) http://www.sebeder.org/hakkimizda.php (son erişim tarihi 06.07.2018)
  • Snyder, J. (2014). The Visual made verbal, A Comprehensive Training Manual and Guide to the History and Applications of Audio Description, Arlington: ACB.
  • Tan, B. (13.02.2013). Bir Devrin Sonu: Değirmen, https://filmhafizasi.com/bir-devrin-sonu-degirmen/ (Son erişim tarihi 09.08.2018)
  • Tanış Polat, N. (2009). Çeviribilim ve Dilbilim Bağlamında Türkiye’de Sesli Betimlemenin Yeri ve Önemi, Dilbilim Araştırmaları, 2009/1, 1-10, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/np_betimleme/np_betimleme.htm
Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1991
  • Yayıncı: Hacettepe Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Hikâye Odaklı Video Oyunlarda Çevirinin Rolü: The Last of Us Video Oyunu Üzerine Bir Değerlendirme

Tutku ÖNCÜ YILMAZ, Emre CANBAZ

İlk Hemşince Kitap Çevirisi: Bidzig Pirens

Füsun BİLİR ATASEVEN, Anıl YENİGÜL

İngilizceden Türkçeye Çevrilmiş TSE Standartlarının Çeviri Kalitesinin Değerlendirilmesi: Skopos Kuramı Işığı Altında Komisyonun Etkisinin İncelenmesi

Betül KOÇER GÜLDAL, Elena ANTONOVA ÜNLÜ

Görenler Sesli Betimlenmiş Bir Filmi Nasıl Anlar? Sesli Betimleme ile İlgili Bir Alımlama Çalışması Denemesi

Nurhan BAŞ

İşitme Engelliler İçin Dil İçi Ayrıntılı Altyazı Uygulamaları

Şerife DALBUDAK