XV. Yüzyılda Vulçıtrın Nahiyesi

Öz Bugün Kosova’nın önemli şehirlerinden biri olan Vulçıtrın, Kosova’nın başşehri Priştine’nin 27 km kuzeybatısında ve Mitriviça’nın 10 km güneydoğusunda yer almaktadır. Vulçıtrın, Kosova ovasının kuzey bölümünde, Çiçavitsa Dağı’nın eteklerinde, Sitnitsa nehrinin kıyısında konumlanmıştır. Vulçıtrın adı Arnavutlar’da Vushtrri, Slav kökenli kaynaklarda Vucitrn, Türkler’de Vıçıtırın/Vuçıtırın olarak, Osmanlı kaynaklarında ise Vulçıtrın/Vılçıtrın şeklinde geçmektedir. Vulçıtrın, 1455 yılında II. Mehmed zamanında kesin olarak Osmanlı hâkimiyetine geçmiş ve 1462 yılında Rumeli Eyaleti’ne bağlı olarak kurulan ilk sancak olmuştur. Vulçıtrın’da 1455 yılında Müslüman nüfus bulunmaz iken 1477 yılından itibaren Vulçıtrın’da Müslüman nüfusa rastlanmaktadır. 15 yüzyılın sonlarına doğru, 1486 yılında Vulçıtrın’da 43 Müslüman yaşamaktadır. Bu da yüzyıl içerisinde bölgenin demografik ve dinsel yapısının değiştiğini göstermektedir. Bu çalışmanın konusu XV. asırda Osmanlı hâkimiyetine geçmiş olan Vulçıtrın nahiyesinin idarî, iktisadî ve demografik yapısıdır. Araştırmanın temel kaynaklarını Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan 1455, 1477, 1485, 1486 yılına ait tahrir defterleri oluşturmaktadır. Bilindiği üzere Tahrir defterleri 15. yüzyıl Osmanlı şehir tarihi açısından son derece önemli bilgiler ihtiva etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Balkanlar, Vılçıtrın, Tahrir Defterleri

PDF

___

KAYNAKÇAA- Arşiv Belgeleri- BOA, TT.d 02M- BOA, TT.d 1048- BOA, MAD.d 16- BOA, TT 22- BOA, MAD.d 97- BOA, TT.d 1081/1
B- Araştırma EserlerARIKAN, Z. (1996), “Tahrir Defterlerinde Geçen Deyimler”, Osmanlı Araştırmaları, c. XVI, s.1-13.ARUÇİ, M. (2013), “Vulçıtrın”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay, c.43,s.132-134.BARKAN, Ö. L. (1950), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, c. XIII, s. 56-79.ÇALIK, S. (2005), Çirmen Sancağı Örneğinde Balkanlar’da Osmanlı Düzeni (15.-16. Yüzyıllar), Bosna-Hersek Dostları Vakfı Yay. Ankara.TUNCER, T. (1991), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun İdari Taksimatı, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay., Ankara.
EMECEN, F. (1992), “Baştina”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., c.5, İstanbul, s.135-136ERCAN, Y. (1991), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Gayri Müslümlerin Ödedikleri Vergiler ve Bu Vergilerin Doğurduğu Sosyal Sonuçlar”, Belleten, c.LV, s.212-214, TTK, Ankara, s.371-391.GÖYÜNÇ, N. (1997), “Hane”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay.,c.15, s.552-553.HOCA SADETTİN EFENDİ (1979), Tacü’t-Tevarih, Haz. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yay.,c.3, İstanbul .İNALCIK, H (1995), “Eyalet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay c. 11, Türkiye Diyanet Vakfı Yay s.549-550.………………….(2001), “İspence”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay c.23, İstanbul, s.177.…………………. Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar-I, TTK, Ankara-2014.………………….(1987), Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, TTK, Ankara.KIEL, M. (2000), “İskeçe”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., c.22, İstanbul, s.553-555.KÜÇÜKAŞÇI, M. S. (2010), “Şehir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., c.38, İstanbul, s.441-446.ÖNAL, M. A. (2013), Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Fakülte Kitabevi, Isparta.ŞAHİN, İ. (2009), “Sancak”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., c.36, s.97-99..……………………(2006), “Nâhiye”, DİA,c.32,Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, s.306-308.ÜNAL, M. A. (2018), Osmanlı Dönemi Balkan Ekonomisi, “Rumeli Sancaklarında Ölçüler ve Tartılar”, Gece Kitaplığı, Ankara, s.1-73.
VIRMIÇA, R. (1999), Kosova’da Osmanlı Mimari Eserleri-I, Kültür Bakanlığı yayınları, Ankara.