Afganistan’da Milli Uyanış Dönemi ve Tarafsızlık Politikası (1901-1919): Emir Habibullah Han Devri
Dünyada meydana gelen siyasî ve askerî olaylara paralel olarak Afganistan’da meydana gelen millî uyanış ve tarafsızlık politikası dönemi 1901 yılında taht kavgası yaşanmadan tahta çıkan Emir Habibullah ile başlamıştır. Emir Habibullah, ülke genelinde Afganistan’ın Osmanlı Devleti yanında savaşa girmesi konusunda oluşan bütün ısrarlara rağmen savaş boyunca İngilizler ile ilişkisini bozmadan tarafsız kalmayı tercih etmiştir. Kendinden önceki emirlerden farklı olarak yeniliklere açık olan Emir Habibullah, ülke içinde oluşan akımlarla birlikte geleneksel yaşamı terk etmeden modern devlet olma konusunda idarî, askerî, eğitim, sağlık alanlarında adımlar atmıştır. Ancak bu adımlar çok başarılı sonuçlar doğurmamıştır. Emir Habibullah Birinci Dünya Savaşı bittiğinde de bir suikasta uğrayarak öldürülmüştür. Çalışmada, Emir Habibullah dönemi işlenmeye çalışılacaktır.
National Awakening Period and Neutrality Policy in Afghanistan (1901-1919): Emir Habibullah Han Period
The period of national awakening and neutrality policy in Afghanistan parallel to political and military events that took place in the world is the period of Emir Habibullah who ascended to the throne without a fight for the throne in 1901. Despite all the insistence that Afghanistan should join the war alongside the Ottoman Empire, Afganistan preferred to remain neutral without disturbing its relationship with the British throughout the war. Unlike the previous emirs, Emir Habibullah, who is open to innovations, has taken steps in the field of administration, military, education and health with the aim of becoming a modern state without abandoning traditional life together with the movements in the country. However, these steps did not produce very successful results. Emir Habibullah was killed by an assassin when the First World War was over. In the study, Emir Habibullah period will be tried to be discussed.
Keywords:
Emir Habibullah, Afghanistan Sirâcü’l-Ekber, Mahmud Tarzi,
___
- Adamec, L. W. (1967). Afghanistan 1900-1923 A Diplomatic History. Los Angeles California: University of California Press.
- Ahmad, N. D. (1990). The Survival of Afghanistan 1747-1979: A Diplomatic History. Lahore: Institute of Islamic Culture.
- Anonim (1992). Atatürk’ün Milli Dış Politikası (Milli Mücadele Dönemine Ait 100 Belge) 1919-1923 Cilt I. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Armaoğlu, F. (1984). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, Dosya No: 5, Gömlek No: 14, Tarih: 1905.
- Bayur, Y. H. (1987). Hindistan Tarihi, 3. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Bayur, Y. H. (1989). XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Bayur, Y. H. (1995). Türkiye Devleti’nin Dış Siyasası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Bellew, H. W. (1982). Afghanistan and the Afghans. Delhi: Shree Publishing House.
- Black, C. E. (1986). Çağdaşlaşmanın İtici Güçleri. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Börklü, M. Y. (1999). Tarihsel Boyutu İçinde Afganistan’daki Gelişmeler ve Türk-Afgan İlişkileri. Avrasya Dosyası, Cilt 4, Sayı 3-4, s. 79-93.
- Cevat, M. (1934). Afganistan. Ankara.
- Dağpınar, M. A. F. (1976). Afganistan’da Mülkiye. Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Cilt 6, Sayı 10, s. 10-15.
- Dağpınar, M. A. F. (1982). Türk-Afgan Kültür İşbirliği. Meydan Dergisi, s. 39-43.
- Dupree, L. (1997). Afghanistan. Oxford: Oxford University Press.
- Ewans, M. (2002). Afghanistan: A Short History of Its People and Politics. New York: Harper Collins Publishers.
- Fedoseyev, P.N. (Chairman) (1981). Afghanistan: Past and Present, Institute of Oriental Studies. Moscow: USSR Academy of Sciences.
- Fraser-Tytler, W. K. (1953). Afghanistan: A Study of Political Developments in Central and Southern Asia. London: Oxford University Press.
- Gankovsky, Y. V. (et.al) (1982). A History of Afghanistan. Moscow: Progres Publishers.
- Gregorian, V. (1969). The Emergence of Modern Afghanistan: Politics of Reform and Modernization 1880-1946. Stanford CA: Stanford University Press.
- Hamşioğlu, O. (2006). Afgan Modernleşmesi ve Türkiye (1880-1933). Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
- Newell, N. P. & Newell, R. S. (1981). The Struggle for Afghanistan. Ithaca and London: Cornell University Press.
- Newell, R. S. (1972). The Politics of Afghanistan. Ithaca N.Y: Cornell University Press.
- Olesen, A. (1995). Islam and Politics in Afghanistan. Curzon Press.
- Poullada, L. B. (1973). Reform and Rebellion in Afghanistan, 1919-1929; King Amanullah's Failure to Modernize A Tribal Society. Ithaca N.Y: Cornell University Press.
- Rubin, B. R. (1995). The Fragmentation of Afghanistan. New Haven: Yale University Press.
- Saikal, A. & Maley, W. (1991). Regime Change in Afghanistan. Colorado: Westview Press.
- Saikal, A. (2004). Modern Afghanistan: A History of Struggle and Survival. London: I.B. Tauris&Co Ltd.
- Saray, M. (1981). Dünden Bugüne Afganistan. İstanbul.
- Shahrani, M. N. (1986). State Building and Social Fragmentation in Afghanistan, İçinde A. Banuazizi & M. Weiner (Editors); The State, Religion, and Ethnic Politics: Afghanistan, Iran, and Pakistan, Syracuse N.Y: Syracuse University Press.
- Stewart, R. T. (1973). Fire in Afghanistan, 1914-1929. Garden City: Doubleday Co.
- Tarzi, M. (2002). What Is To Be Done? İçinde C. Kurzman (Editör); Modernist Islam 1840-1940; New York: Oxford University Press.
- ISSN: 1309-3738
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2010
- Yayıncı: Prof. Dr. Coşkun POLAT
Sayıdaki Diğer Makaleler
Afganistan’da Milli Uyanış Dönemi ve Tarafsızlık Politikası (1901-1919): Emir Habibullah Han Devri
Oğuz HAMŞİOĞLU, Sibel KAVAKLI KUNDAKÇI
Eski Medeniyetlerden Bugüne Arşivin Önemi ve Günümüzde Arşivcilik Hizmeti Veren Türk Arşivleri
Porsuk Çayı Havzasında Havza Sınır Sorunu
Tevfik ERKAL, İlyas Sadık TEKKANAT
Ayşe Belgin AKSOY, Sümeyya TATLI