Celâleddin Ezine’nin Hayatı ve Eserleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme

Öz Baba tarafından Ezine/Çanakkaleli olan Celâleddin Ezine babasının görev yeri olan Sakız adasında 1899’da doğmuş ve 1972’de İstanbul’da vefât etmiştir. Yükseköğrenimini Almanya ve Fransa’da gören Ezine, 1930’lu ve 1940’lı yıllarda yoğun bir yazı ve yayın faaliyeti içinde olmuştur. Hamle dergisini yayımlayan Ezine, Cumhuriyet ve Tasvir-i Efkâr gibi gazetelerde günlük ve edebî konular üzerine yazmış; kitap olarak iki piyes ve iki gezi yazısı neşretmiştir. 1940’lardan sonra edebiyat ortamındaki görünürlüğünü kaybeden Celâleddin Ezine, bugün için Türk edebiyatının unutulmuş isimlerinden birisidir. Bunda eserlerinin yeni baskılarının yapılmamış olması da büyük ölçüde etkilidir. Bunun yanı sıra Ezine’den bahseden eserlerde doğum yeri ve tarihi başta olmak hatalı bilgiler görülmektedir. Celâleddin Ezine’yi hayatı ve kitap olarak yayımlanmış eserleriyle bir bütün olarak değerlendirmeye çalıştığımız bu makalemizde yazarın biyografisini ulaşabildiğimiz kaynakların ışığında daha doğru ve geniş bir şekilde vermeye çalıştık. Ayrıca piyeslerini ve gezi yazılarını içerikleri bağlamında değerlendirdik.

Anahtar Kelimeler:

Celâleddin Ezine, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı, tiyatro, gezi yazısı

PDF

___

AYVAZOĞLU, Beşir (2019), Fikret, İstanbul: Everest Yayınları.

BİRSEL, Salâh (2013), Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu, İstanbul: Sel Yayıncılık.

BÖER, Ingeborg vd. (2012), Berlin’den Türkler Geçti 1871-1945, Çeviren: Can Uralcan, İstanbul: İleri Yayınları.

DEVELLİOĞLU, Ferit (2004), Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.

DİNAMO, Hasan İzzettin (1984), İkinci Dünya Savaşı’ndan Edebiyat Anıları, İstanbul: De Yayınevi.

DOĞAN, Mehmet Can (2013), Hümanist Bir Kültür Projesi: İnsan Dergisi, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.

DOĞAN, Mehmet Can (2017), “Türk Hümanizmi İçin Kaynak Arayan ve ‘Yeni’nin Peşinde Olan Bir Dergi: Hamle” Türk Dili, sayı: 783, s. 19-27.

EZİNE, Celâleddin (1938), Yakub ve Ötekiler, Yayım yeri belirtilmemiş: Kenan Basımevi ve Klişe Fabrikası.

EZİNE, Celâleddin (1939), Bir Misafir Geldi, Yayım yeri belirtilmemiş: Kenan Basımevi ve Klişe Fabrikası.

EZİNE, Celâleddin (1940), Amerika Mektupları, Yayım yeri belirtilmemiş: Kenan Basımevi ve Klişe Fabrikası.

EZİNE, Celâleddin (1941), “Türk Politikası”, Gün, sayı: 1, s. 1, 6.

EZİNE, Celâleddin (1943-44?), Harp İçinde Avrupa, Yayım yeri belirtilmemiş: Tasvir Neşriyatı.

EZİNE, Celâleddin (1945), “Tevfik Fikret ile Bir Mülâkat”, Cumhuriyet, no: 7545, s. 2.

EZİNE, Memduh (2011), Aile Günlüğü, Hazırlayan: Ziver Öktem, İstanbul: YKY.

GOETHE, Johann Wolfgang von (2015), Faust, Çeviren: İclal Cankorel, Ankara: Doğu Batı Yayınları.

IŞIK, İhsan (2002), Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, Ankara: Elvan Yayınları.

İmzasız (1945), “Tüh, Tüh, Mâşallah”, Yücel, sayı: 108, s. 48.

KOÇU, Reşad Ekrem (1971), “Ezine (Mehmed Celâleddin)”, İstanbul Ansiklopedisi, cilt: 10, İstanbul: Koçu Yayınları.

LEE, Nan-A (1991), 1928’den 1960’a Kadar Cumhuriyet Gazetesinde Edebiyat, Tarih, Kültür ve Sanatla İlgili Yazıların Sistematik Bibliyografyası, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Milliyet Gazete Arşivi, http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ (e.t. 31/08/2019).

NECATİGİL, Behçet (1978), Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yayınevi.

ORAL, Haluk (2019), Nâzım Hikmet’in Yolculuğu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

ÖNER, Haluk - ŞEN, Can (2017), “Türk Edebiyatında Yarım Kalan Bir Hamle: Celâleddin Ezine’nin Hamle Dergisi Üzerine Bir İnceleme”, Ulakbilge, cilt: 5, sayı: 12, s. 767-779.

ÖZAKMAN, Turgut (2014), Oyun ve Senaryo Yazma Tekniği, Ankara: Bilgi Yayınevi.

ÖZCAN, Mustafa (2008), “İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda 1941 Yılında Oynanan Hamlet Piyesinin Sebep Olduğu Tartışma ve Davalar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı: 24, s. 7-101.

Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2003), cilt: 1, İstanbul: YKY.

Tarih Çevirme Kılavuzu, Türk Tarih Kurumu, http://www.ttk.gov.tr/genel/tarih-cevirmekilavuzu/ (e.t. 24/07/2019).

TINAL, Melih - OCAK, Başak (2011), “Demokrasiye Geçiş Sürecinde Cumhuriyet Halk Partisi Muhalifi Bir Gazete: Yeni Türkiye”,

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt: 4, sayı: 17, s. 378-404.

TÖRE, Enver (2016), Modern Türk Tiyatrosu (Temalar), İstanbul: Kesit Yayınları.

TURAN, Buse (2019), “Ezine, Celâleddin”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü II, http://teis.yesevi.edu.tr/index.php?sayfa=madde_ detay&md=c5cc17e395d3049b03e0f1ccebb02b4d.fb7c575f6905ef37 (e.t. 24/07/2019).

ÜLKEN, Hilmi Ziya (2016), Bilgi ve Değer, Hazırlayan: Gülseren Ülken, Ankara: Doğu Batı Yayınları.

VARLIK, M. Bülent (2016), “Sol’a Açık Bir Edebiyat Dergisi: Hamle (1940)”, Kebikeç, sayı: 42, s. 181-195.

YILDIRIM, Tahsin (2009), “Türk Gazetecilik Tarihi Üzerine Bir İnceleme-I”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, sayı: 1, s. 285-324.

YÜCEL, Hasan Âli (1938), “Berzahın Izdırabı”, Akşam, no: 7067, s. 6.