Birinci Dünya Savaşı’nın Seyrini Değiştiren Goeben ve Breslau Gerçeği

Öz Birinci Dünya Savaşı’na dâhil olma sürecinde Osmanlı Devleti’ne enönemli katkıyı kendisine ait olmayan zırhlı gemiler yapmıştı. Bu zırhlılar,Alman Akdeniz Filo Komutanlığı’na bağlı Goeben Dretnotu ile BreslauKruvazörü idi. Alman zırhlıları, İngiliz ve Fransız donanmalarının takibindeCezayir-İtalya-Türkiye rotasında seyrederek Çanakkale Boğazı önlerinekadar gelmişti. Savaşın seyrine doğrudan etki edecek gelişmeler de bugemilerin Osmanlı Devleti karasularına girişi ile başlamıştı. Türk-Almanittifak antlaşmasının hemen sonrasında meydana gelen bu olay, uluslararasıbir krize neden olmuştu. Osmanlı Devleti’ne ait olmayan savaş gemilerineboğazların kapalılığı ilkesi, 1878 tarihli Berlin Antlaşması ile uluslararasıhukuk normlarına göre düzenlenmişti. Osmanlı Devleti tarafından Almanzırhlılarının Çanakkale Boğazı’ndan içeri alınması, ilgili antlaşmanınihlali anlamına gelmekteydi. Uluslararası hukuk kurallarına göre, yabancısavaş gemileri ya 24 saat içinde tarafsız devletin karasularını terk edecekya da mürettebatı gözaltına alınarak gemilerin silahları söküldükten sonrasavaş süresince güvenilir bir limanda alıkonulacaktı. Avrupa Devletlerinindiplomatik baskısına maruz kalan Osmanlı devlet adamları, mevcut krizifarklı bir yolla çözüme kavuşturacaklardı. İngiltere’ye sipariş edilip paralarıpeşin ödenmesine rağmen Osmanlıya teslim edilmeyen Sultan Osman-ı Evvelve Reşadiye zırhlılarının yerine Alman savaş gemilerinin 80 milyon Markkarşılığında satın alındığı aldatmacası dünya kamuoyuna duyurulacaktı.Gerçekte ise savaşın sonuna kadar bir satış söz konusu olmayacaktı. Ayrıcasavaş süresince zırhlı gemilerin kontrolü ve icraatları ile ilgili inisiyatifAlman İmparatorluğu’nda bulunacaktı. Dolayısıyla bu satış aldatmacasınınneticesinde Avrupalı Devletlerin itirazları son bulacak, devam eden BirinciDünya Savaşı’nın seyri önemli ölçüde değişecekti.Birinci Dünya Savaşı’nın Seyrini Değiştiren Goeben ve BreslauGerçeği isimli bu çalışmada, dünya kamuoyunun sahte bir satış beyanıylanasıl aldatıldığı arşiv belgeleri ve hatıratlarla desteklenen çalışmalarışığında ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Goeben ve Breslau, Cemal Paşa, Almanya, Osmanlı Devleti, Donanma, Yavuz ve Midilli

PDF

___

https://en.wikipedia.org/wiki/Eduard_von_Capelle/20.02.2017
Ziya Şakir, 1914-1918 Cihan Harbini Nasıl İdare Ettik?, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1944.
TÜRKGELDİ, Ali Fuat, Görüp İşittiklerim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1984.
TUNABOYLU, İskender, “Tarihin Son Dretnotu: Yavuz (Goeben)”, Turkish Studies, C. X, S.1, Ankara 2015, s.771-802.
TUNA, Ozan, “Amiral Souchon’un Donanma Komutanı Olması ve Rus Limanlarının Bombalanması (29 Ekim 1914)”, OTAM, S.36, Ankara 2014, s.201-227.
Talat Paşa, Talat Paşa’nın Anıları, Yay. haz. Alpay Kabacalı, İş Bankası Kültür yayınları, İstanbul 2003.
SHAW, Standford J., Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun Savaşa Girişi, çev. Beyza Sümer Aydaş, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
SERTOĞLU, Mithat, “Birinci Cihan Savaşına Girişimizin Gerçek Sebepleri”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S.15, Ankara 1968, s.10-12.
SANDERS, Liman Von, Türkiye’de Beş Yıl, çev. M. Şevki Yazman, Burçak Yayınevi, İstanbul 1968.
SABİS, Ali İhsan, Birinci Dünya Harbi, C.I, Nehir Yayınları, İstanbul 1991.
ÖZGÜLDÜR, Yavuz, “Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Girişi Goeben ve Breslau Olayı”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, S.4, Ankara 2004, s.111-117.
ÖRENÇ, Ali Fuat, “Deniz Kuvvetleri ve Deniz Harp Sanayii”, Osmanlı Askeri Tarihi, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918, ed. Gültekin Yıldız, Timaş Yayınları, İstanbul 2013, s.121-161.
ÖĞÜN, Tuncay-Alifna Sibgatulina, “Türklerin ve Rusların Gözüyle 100’üncü Yılına Girerken Karadeniz Baskını ve Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na Girişi”, History Studies, C.V, S.6, Ankara 2013, s.90-111.
ORBAY, Rauf, Cehennem Değirmeni, Emre Yayınları, İstanbul 1993.
NOYAN, Bahri S., “Birinci Dünya Harbi’ne Nasıl Girdik?”, Hayat Tarih Mecmuası, S.7, İstanbul 1997, s.47-55.
NOPPEN, Ryan K., Osmanlı Deniz Harekâtı 1911-1918, çev. Emir Yener, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2016.
MÜTERCİMLER, Erol, Destanlaşan Gemiler: Hamidiye, Yavuz, Nusret, Alemdar, Kastaş Yayınları, İstanbul 1987.
MÜLHMAN, Carl, İmparatorluğun Sonu 1914: Osmanlı Savaşa Neden ve Nasıl Girdi?, çev. Kadir Kon, Timaş Yayınları, İstanbul 2009.
MENTEŞE, Halil, Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe’nin Anıları, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul 1986.
Mehmed Selahaddin Bey, İttihad ve Terakki’nin Kuruluşu ve Osmanlı Devleti’nin Yıkılışı Hakkında Bildiklerim, İnkılab Yayınları, İstanbul 1989.
KURTOĞLU, Fevzi, Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale’de Türk Donanması, Gezegen Basım, İstanbul 2015.
KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya: XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşı’na Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919), Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1970.
KRAUS, Th.-Karl Dönitz, Goeben ve Breslau’nun Deniz Seferleri, çev. Mustafa Haydar Cümbüş, Orient Yayınları, Ankara 2013
KELEŞYILMAZ, Vahdet, “Belgelerle Türkiye’nin Birinci Dünya Savaşı’na Giriş Süreci”, Erdem, C.X, S.31, Ankara 1998, s.139-153.
KAŞIYUĞUN, Ali, Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Devleti’nin İttifak Arayışları ve I. Dünya Savaşı’na Girişi (1911-1914), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Kahramanmaraş 2014.
KARABEKİR, Kazım, Birinci Cihan Harbine Neden Girdik? C.I, Emre Yayınları, İstanbul 1995.
GÜVENÇ, Serhat, I. Dünya Harbine Giden Yolda Osmanlıların Dretnot Düşleri, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
GÜLERYÜZ, Ahmet-Bernd Langensiegen, Osmanlı Donanması, Denizler Kitabevi, İstanbul 2007.
ERICKSON, Edward J., Size Ölmeyi Emrediyorum! Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu, çev. Tanju Akad, Kitap Yayınevi, İstanbul 2003.
Cemal Paşa, Hatıralar, haz. Alpay Kabacalı, İş Bankası Kültür yayınları, İstanbul 2006.
BÜYÜKTUĞRUL, Afif, “Osmanlı Devleti’nin Yapmayı Tasarladığı Son Donanma”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, İstanbul 1968, S.2, s.67-72.
BLEDA, Mithat Şükrü, İmparatorluğun Çöküşü, Remzi Kitabevi, İstanbul 1973.
BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, C. III, Kısım I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1983.
BLACK, Jeremy, Savaş ve Dünya, Askeri Güç ve Dünyanın Kaderi 1450-2000, çev. Yeliz Özkan, Dost Kitabevi, Ankara 2009.
AYDEMİR, Şevket Süreyya, Makedonya’dan Ortaasya’ya Enver Paşa, C. II-III, Remzi Kitabevi, İstanbul 1971.
ATABAY, Mithat, “Osmanlı İmparatorluğu Hizmetinde Breslau (Midilli) Kruvazörü”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, S.18, Çanakkale 2015, s.117-129.
ASLAN, Esat, “Goben ve Breslau’ın Alınmasının Perde Arkası, ABD’nin Yunanistan’a Verdiği İki Savaş Gemisi”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, S.16, Ankara 2010, s.67-88.
Amiral Lorey, Türk Sularında Deniz Hareketleri, çev. H. Sami Tekirdağlı, Genelkurmay Basımevi, İstanbul 1936.
ALKAN, Necmettin, “Alman Kaynaklarına Göre Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Girmesi”, Uluslararası 1914’ten 2014’e 100’üncü Yılında Birinci Dünya Savaşı’nı Anlamak, 20-21 Kasım 2014 İstanbul, s.157-178.
AKSAKAL, Mustafa, Harb-i Umumi Eşiğinde Osmanlı Devleti Son Savaşına Nasıl Girdi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2010.
AKBAY, Cemal, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Osmanlı İmparatorluğunun Siyasi ve Askeri Hazırlıkları ve Harbe Girişi, C.I, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1970.
Tercüman-ı Hakikat
Tasvir-i Efkâr
İkdam
Gemiler Bölümü (GB)
Bahriye Nezareti (BN)
Meclis-i Vükela (MV)
Hariciye Nezareti Siyasi Kısım (HR.SYS)
Dahiliye Nezareti Emniyeti Umumiye Müdüriyeti Emniyet Şubesi (DH. EUM. EMN)
Bâbıâli Evrak Odası (BEO)