Birinci Dünya Harbi Çanakkale Savaşları’na Genel Bakış ve Az Bilinenler Çanakkale Savaşı Denizde mi Kazanıldı?

Türklerin Anadolu’ya ilk ayak basmalarını takiben bu coğrafyada varlıklarını idame ettirebilmek için Çanakkale Boğazını hedef alan bir strateji benimsemişlerdir. Bir noktada güvenlik stratejilerinin temel taşlarından biri olmuştur. Yüzyıllar boyunca savunmanın önemli unsuru olan Çanakkale Boğazı özellikle bahriye ve denizciler için vazgeçilmez bir yuva olmuştur. Çanakkale Savaşları’nda akla ilk gelen husus 18 Mart deniz zaferi ve 25 Nisan’dan itibaren Gelibolu yarım adasındaki kara muharebeleridir. Bu zafer stratejisi sahnesinin arkasında başta lojistik deniz nakliyatı olmak üzere birçok operatif ve taktik harekât bulunmaktadır. Bu operatif ve taktik seviyede yapılan harekâtı incelemeden bütündeki başarıyı değerlendirmek eksik kalacaktır. Anahtar Kelimeler: Çanakkale Boğazı, Donanma, Çanakkale Savaşları, 18 MartOverwiev to First World War Gallipoli Campaign and Less Known Facts Was The War Won at the Sea? Abstract The Turks first stepped into Anatolia. Following period, to maintain their presence in this region have adopted a strategy of targeting the Dardanelles. At one point the security strategy has been one of the cornerstones. For centuries an important element of the defense of the Dardanelles has been an indispensable especially for housing navy and sailors. Gallipoli campaign comes to mind first naval victory matters March 18 and from April 25 are land battles on the Gallipoli peninsula. There are lots of operative and tactical operations, including * Dr, Deniz Harp Akademisi Öğretim Üyesi, hatip@hacettepe.edu.tr. S. Murad Hatip 162 Çanakkale 2015 maritime transport logistics first victory strategy behind the scenes. This operative and tactical success in all the operations carried out investigations to assess the level will remain incomplete.Keywords: Dardanelles, Navy, Gallipoli Campaign, 18 March

Anahtar Kelimeler:

Çanakkale Boğazı, Donanma, Çanakkale Savaşları

The Turks first stepped into Anatolia. Following period, to maintain their presence in this region have adopted a strategy of targeting the Dardanelles. At one point the security strategy has been one of the cornerstones. For centuries an important element of the defense of the Dardanelles has been an indispensable especially for housing navy and sailors. Gallipoli campaign comes to mind first naval victory matters March 18 and from April 25 are land battles on the Gallipoli peninsula. There are lots of operative and tactical operations, including maritime transport logistics first victory strategy behind the scenes. This operative and tactical success in all the operations carried out investigations to assess the level will remain incomplete

Keywords:

Dardanelles Navy, Gallipoli Campaign, 18 March,

PDF

___

Arşiv Belgeleri

ATASE, İSH, K. 123, G.70, B.70-3.

AWMM Photo Collection Summary G1826

AWMM Photo Collection Summary G1939

AWMM Photo Collection Summary i.d:EL27817

BOA, Y. PRK. ASK, 115/6.

DMA MKT 733/12. (R. 8 Teşrinievvel 1308/M.20 Ekim 1892).

Mehmed Şükrü Paşa, Boğaz savunmasına Yönelik El Yazması Notları Aile Arşivi, 1895

UK National Archive ADM 1/8515/51 Report Loss of Submarine “E14”

UK National Archive ADM.231/14.NID.PR., 1889

UK National Archive ADM.NID.231-19 PR, 1891

UK National Archive IDC, 1915

UKNA MPHH 1/196 UKNA

UKNA WO 32-9636 Dardanelles Comitte Report

Tetkik Eserler

Akın, Himmet, Aydın Oğulları Tarihi Hakkında Bir Araştırma, Ankara 1968.

Akpınar, Nazmi, Binbaşı Nazmi Bey'in Günlüğüyle Çanakkale Deniz Savaşları, İstanbul 2010.

Armaoğlu, Fahir, Siyasi Tarih 1789-1960.

Bemis, Samuel Flagg, ADiplomaticHistory of the United States, Newyork 1946.

Besbelli, Saim, “Çanakkale’de Türk Bahriyesi”Donanma Dergisi Eki. İstanbul 1959.

Beşirli, Mehmet, II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Ordusunda Kullanılan Alman Silahları (Cilt 3- Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid), (M. M. Hülagü, Ş. Batmaz, & G. Alan, Dü) Kayseri 2011.

Broadbent, Harvey, Gallipoli: The Fatal Shore. Camberwell.

Burt, Ray, British Battleships 1889–1904 Naval Institute Press, 1988.

Chambers, Stephen, Arıburnu Çıkarma, (Çev. İsmail Hakkı Yılmaz), İstanbul 2012.

Churchill, Winston S., The World Crisis 1911-1914, Londra, 1923.

Çağlar, Haluk, “Denizaltı Harbi” Çanakkale Deniz Savaşları 1915, İstanbul 2008.

Çamoğlu, Şemsettin, Çanakkale Boğazı ve Savaşları, İstanbul 1962.

Çanakkale Barbaros Deniz Şehitliği Giriş Kitabesi.

Dan Van Der Vat, The Dardanelles Disaster, Winston Churchill’sGreatestFailure, Londra 2009 ss. 108-112.

Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi kronolojisi M. 1258-1512/ (Cilt 1)

Demirköy, Kerim, “Çanakkale Bölgesindeki Türk ve Yabancı Şehitlik, Mezarlık ve Anıtlar”, Çanakkale Deniz Savaşları 1915, İstanbul 2008.

Dönmez, Cengiz, “I. Dünya Savaşıyla İlgili Yurt Dışındaki Türk Şehitlikleri” Akademik Bakış Cilt 7 Sayı 14 Yaz 2014.

Erickson, Edward J., Gelibolu Osmanlı Harekâtı(Çev. Orhan Düz) İstanbul 2012.

Gardiner, “Conway's AlltheWorld'sFightingShips: 1906–1922”.

Gardiner, Robert, “Conway's AlltheWorld'sFightingShips: 1906–1922”, (Gray, Randal, eds.) Naval Institute Press, 1984.

Gnkur. Bşk. lığı, Türk Silahlı Kuvvetleri TarihiBalkan Harbi 7’nci Cilt Osmanlı Deniz Harekâtı 1912-1913, Ankara, 1993.

Gnkur. Bşk.lığı. Birinci Dünya Harbi Hava Harekâtı (Cilt IX). Ankara 1969, Fevzi Kurtoğlu, Çanakkale ve 18 Mart 1915, İstanbul, 1935.

Gnkur. Bşk.lığı. Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Deniz Harekâtı (Cilt VIII). Ankara 1976.

Gnkur.Bşk.lığı. Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Çanakkale Cephesi Harekatı 1.,2.,3. kitapların özetlenmiş tarihi (Haziran 1914 9 Ocak 1916 ) (Cilt V). Ankara 1997.

Hall, Richard, Submarines at War, 1914–18. Penzance 1991.

Hatip, S. Murad, “Çanakkale Cephesinin Lojistik Desteklenmesi ve Zorlukları ile Barbaros Zırhlısının Batırılışı, Türk Komutanların Şimdiye Kadar Yayınlanmamış Beyanları” Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi tarafından “Çanakkale Muharebelerinin Komuta Kademesi ve İdaresi” konulu çalıştayı bildirisi. 5 Mayıs 2014 Pazartesi günü Troya Kültür Merkezi.

Hatip, S. Murad, “Muavenet-i Milliye’nin Harekâtı Çanakkale Muharebeleri” ATASE 75.yıl Armağanı, ” 1990.

Hatip, S. Murad, Çanakkale Boğaz Komutanlığındaki Tarihi Eserler, İstanbul 2005.

Hough, Richard, Former Naval Person: Churchill andtheWars at Sea Londra,, 1985.

http://www.thyssenkrupp.com/en/konzern/geschichte_konzern_k5.html#Krupp, 24.2.

Işın, İ. Bülent, Osmanlı bahriyesi kronolojisi: XIV-XX yüzyıl: 1299-1922 Ankara: DZ.K.K. Mrk. D. Bşk. Basımevi, 2004.

James, Robert Rhodes, Gelibolu Harekatı, (çev. Halûk V. Saltıkgil), İstanbul 1965.

Jonathan, King, ve Michael Bowers. Gallipoli: UntoldStories. Hong Kong 2005.

Joseph Marguerite Jean Vassal, UncensoredLettersFromThe Dardanelles writtento his English wifeby a French medicalofficer of Le Corpsexpéditionnaired'Orient, Londra, 1916.

Karan, Kaya, Robert Rhodes James, Türk İstihbarat tarih, İstanbul 2008, s.47.

Karpat, H. Kemal, Osmanlı’dan Günümüze Asker ve Siyaset İstanbul 2010.

Kuran, Ercüment, “Avrupa'da Osmanlı İkamet Elçiliklerinin Kuruluşu ve İlk Elçilerin Siyasi Faaliyetleri 1793-1821” Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1988.

Kurat, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya , DTCF Ankara 1990.

Kutlu, Cemil, I. Dünya Savaşında Rusya’daki Türk Savaş Esirleri ve Bunların Yurda Döndürülme Faaliyetleri , , Atatürk Üniversitesi, AİİT Enstitüsü (yayınlanmamış Doktora tezi)1997.

Muhlman, Carl, Çanakkale Savaşı Bir Alman Subayının Anıları, İstanbul 2003.

O'Connell, John, Submarine Operational Effectiveness in the 20th Century: Part One (1900–1939), New York.

Oglander C. F., Aspinall, History of the Great WarMilitary Operations Gallipoli: Vol. I Londra 1929.

Öner, Özer, Yavuz ve Midilli Osmanlı’nın Son Savaşı, İstanbul 2012.

Özalp, Yalçın,“Yurt Dışındaki Türk Şehitlikleri” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara 1987.

Özdil, Ahmet, “Mayın Harbi”, Çanakkale Deniz Savaşları 1915, İstanbul 2008,

Rathman, Lothar, Alman Emperyalizminin Türkiye'ye Girişi, İstanbul 2001.

Rudenno,Victor, Gelibolu Denizden Saldırı (çev., Dilek Cenkçiler), İstanbul 2009.

Runciman, Steven, Kostantiniye Düştü, İstanbul 1972.

Sanders, Liman Von, Türkiye'de 5 Yıl, İstanbul 1968.

Selahattin Adil, Çanakkale Hatıralarım (Cilt 1), İstanbul 2001.

Shaw, Stanford J., –Ezel Kural Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye (Cilt I). İstanbul 1982.

Sönmez, Bingür, “Sarıkamış Harekâtında Donanma Hareketleri 1913-1917” Donanma Komutanlığı 3ncü Deniz Harp tarihi semineri 19-21 Nisan 2006 Gölcük/Kocaeli, 2006. ss.4/5-4/20.

Steel, Nigel - Peter Hart, Gelibolu. Yenilginin destanı (çev. Mehmet Harmancı) İstanbul 1997.

Şahin, Mustafa, Hasan Tahsin Uzer’in Mülki İdareciliği ve Siyasetçiliği Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi) 2010.

Taşkıran, Cemalettin, 1.Dünya Savaşı’ında Türk Esirleri.Ana Ben Ölmedim, İstanbul 2001.

Tezel, Hayati, Anadolu Türklerinin Deniz Tarihi, İstanbul 1973.

Th. Kraus - Karl Dönitz Yavuz Geliyor Yavuz ! * Goeben ve Breslau' nun ( Yavuz ve Midilli ) Deniz Seferleri (Çev. Mustafa Haydar Cümbüş), Ankara 2007.

Tunççapa, Şakir, Çanakkale Hatıralarım, (Salih Murad Hatip, Dü.) Ankara 2009.

Ural, Selçuk, “Mütareke Döneminde İngilizlerin Elindeki Türk Esirlerinin İadesi ve Ortaya Çıkan Sorunlar” AU Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sayı: 37-38, 2006.