Sosyal Politika ile Klientalizm İlişkisi; Gıda Bankacılığı Üzerinden Bir Değerlendirme
Son dönemde devletin sosyal yükümlülüklerine ilişkin tartışmalar artmaktadır. Bugünün hakim ideolojisi neoliberalizmin devletlere dayattığı küçülme düsturuna paralel olarak devletin sosyoekonomik yüklerinden kurtulması gerektiği fikri bu tartışmaların odağında yer almaktadır. Bu dayatmaların sonucunda da sosyal politikaların sosyal yardımlara indirgendiğini ve devletin bu kapsamdaki görevlerini refah karması olarak adlandırılabilecek kurumlara aktarmaya çalıştığını gözlemek mümkündür. Gıda bankacılığı bu tutuma örnek bir üçüncü sektör uygulaması olarak karşımıza çıkmaktadır. Bağışlanan ve üretim fazlası gıdaları toplama, depolama ve dağıtma yoluyla ihtiyaç sahiplerine ulaştıran gıda bankaları, kar amacı gütmeyen kuruluşlardır. 1970’lerde Amerika’da doğup, Avrupa’ya hızlıca yayılan gıda bankalarının son dönemlerde hızlı artışı, sadece gıda güvenliği ve ona nasıl ulaşılacağı konusunda değil aynı zamanda sosyal politika açısından da bazı tartışmalara yol açmaktadır. Bu tartışmaların başında, öncelikle bu tarz uygulamalarla devletin sosyal devlet olması bakımından görevlerini üzerinden atmaya çalışması gelmektedir. Öte yandan yapılan yardımların, gerek vakıf ve dernekler gerekse belediyeler tarafından yapılabiliyor olmasından kaynaklı dağınıklığı ve denetimi ile klientalizme yol açabilmesi gibi pek çok başlık altında eleştirildiği görülmektedir. Bu bağlamda Türkiye’de henüz emekleme aşamasında olsa da, olgunun bu eleştiriler ışığında hak temelli sosyal politika açısından değerlendirilmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır
Anahtar Kelimeler:
Gıda bankacılığı, klientalizm, hak temelli sosyal politika, üçüncü sektör
The Relationship Between Social Policy and Clientelism; An Evalution Through Food Banking
Lately, discussions regarding the social obligations of the state are increasing. The idea that the state should get rid of its socioeconomic burden -in parallel with the impose of the downsizing principle of today’s dominant ideology neoliberalism on the states- is in the center of these discussions. As a result of these imperatives, it is possible to observe that social policies are reduced to social assistances and the state tries to transfer its tasks in this context to institutions which can be called as welfare mix. Food banking which is an example of this approach, emerges as a third sector application. Food banks are non-profit organizations which deliver the donated and surplus food to needy through collection, storage and distribution. Rapid increase of food banks born in America in the 1970s and spreading rapidly to Europe leads to debates not only on food safety and how to attain it, but also on social policy. The leading issue of these debates is the states’ getting rid of its duties as a social state with this kind of practices. On the other hand, it’s clearly seen that the aids are criticised to cause clientelism as they are executed both by the foundation/associations and by municipalities which leads to disarrangement and audit problems. In this context, considering these criticisms, it’s obvious that food banking should be evaluated in terms of rights-based social policy, even if this is in its early stages in Turkey
Keywords:
Food banking, clientalism, rights-based social policy, third sector,
___
- Akgül, A. (2004) Açlığın Önlenmesinde Gıda Bankacılığı, Türkiye İsrafı Önleme Vakfı Türkiye’nin Sorunlarına Çözüm Serisi:12, Ankara.
- Altan, Ö. Z. (2007) Sosyal Politika, TC. Anadolu Üniversitesi Yayın No:1744, Açıköğretim Fakültesi Yayın No: 900, Eskişehir.
- Altuntaş, B. (2010) “Yoksulluk, Sosyal Dışlanma ve Türkiye’nin Sosyal Yardım Sistemi”, 11. Çalışma İlişkileri ve Endüstri İlişkileri Kongresi, Antalya.
- Arpacı, A. Ö. (2014) Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Yapılacak Bağışlar, http://www.alomaliye.com/ekim_05/altar_omer_gida_bank.htm, (21.04.2014)
- Bora, T. (2010) Sol, Sinizm, Pragmatizm, 1. Baskı, Birikim Yayınlar, İstanbul.
- Brinkerhoff D. W. ve Goldsmith, A. A. (2002) “Clientelism, Patrimonialism and Democratic Governance: An Overview and Framework for Assessment and Programming”, Management Systems International.
- Buğra, A. (2008) Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika, İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
- Buğra, A. (2009) “AKP’nin Yardımları Şeffaf Değil”, Birgün Gazetesi, http://www.birgun.net/…75&year=2009&month=03&day=11 (11.03.2009)
- Buğra, A. ve Keyder, Ç (der) (2010) Sosyal Politika Yazıları, çev. Burcu Yakut Çakar-Utku Barış Balaban, İletişim Yayınları, 4 b., İstanbul
- Çelik, A (2008) AB Sosyal Politikası Uyum Sürecinin Uyumsuz Alanı, Kitap Yayınevi, 2. b., İstanbul
- Çelik, A. (2010) Muhafazakâr Sosyal Politika Yönelim: Hak Yerine Yardım- Yükümlülük Yerine Hayırseverlik, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 42
- Doğan, E. (2008) “Gelişmekte Olan Ülkelerde Yoksulluk Siyaseti: Türkiye Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Örneği”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Döndü, M. (2008) Gıda Bankacılığı, T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı Yeterlilik Tezi, Ankara.
- Esping Andersen, G. (1990) Three Worlds of Welfare Capitalism, Cambirdge Polity Press.
- Esping Andersen, G. (2006) “Altın Çağ Sonrası? Küresel Bir Ekonomide Refah Devleti İkilemleri”, Ayşe Buğra ve Çağlar Keyder (der), Sosyal Politika Yazıları, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Feeding America, http://feedingamerica.org/about-us.aspx erişim tarihi: 21.04.2014
- Fisher, A. (2005) Building the Bridge, Community Food Security Coalition Food Banks Canada, Hunger Count 2013, http://www.foodbankscanada.ca/FoodBanks/MediaLibrary/HungerCount/ HungerCount20 13.pdf (08.02.2016)
- Friedman, M. (1998) Kapitalizm ve Özgürlük (çev. Doğan Erberk ve Nilgün Himmetoğlu), İstanbul: Altın Kitaplar.
- Goldberg, M. And Green D. A. (2009) Understanding the Link Between Welfare Policy and the Use of Food Banks, An Economic Security Project Report.
- Groves,K. (2003) “Food Bank use Increasing a Year after B.C. Welfare Cutbacks”, The Link.
- Gülmez, M. (2001) Uluslararası Sosyal Politika, TODAEİ, Ankara
- Güven, İ. (2014) Yoksullukla Mücadelede Yeni Bir Adım: Gıda Bankacılığı, http://derneklerdergisi.com/tr/index.php?option=com_content&task=vie w&id=385&Item id=272 (21.04.2014)
- Hablemitoğlu, Ş. (2009) Medyatik Hayırseverlik ve Muhafazakâr Popülizm Kıskacında Sosyal Haklar”, Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu, 22–23 Ekim, Antalya.
- Işıklı, A. (1987), “Türkiye’de İşçi Hareketinin Batı İşçi Hareketi karşısında Özgünlüğü”, II. Tez Kitap Dizisi 5, Uluslararası Yayıncılık, İstanbul, 1987.
- Jawad, R., (2011) “Food Banks: The Best Kept Secret of British Social Policy?”, (der) Spending Review. Social Policy Association.
- Karatay, A. (2010) Türkiye’de Yoksulluk, Yoksullukta Değişmeler ve Sosyal Hizmetlerin Artan Önemi, İnsan Hakları İhlali Olarak Yoksulluk, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Koray, M. (2007a) “Sosyal Politikanın Anlamını ve İşlevini Tartışmak”, Çalışma ve Toplum, 19-56.
- Koray, M (2007b) “Sosyal Politika: Nereye Doğru?”, Cahit Talas Anısına Güncel Sosyal Politika Tartışmaları, Ankara
- Koray, M. (2008) Sosyal Politika, İmge Yayınları, Ankara.
- Koray, M. (2015) “AKP Dönemi: Neo-Liberalizm, Neo-Muhafazakarlık, Neo- Popülizm Beşiğinde Sallanan Sosyal Devlet ve Sosyal Politika”, Koray M. ve Çelik, A. (der), Himmet, Fıtrat, Piyasa AKP Döneminde Sosyal Politika, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Metin, O. (2011), Sosyal Politika Açısından AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşananlar, Çalışma ve Toplum, sayı 28, s.179-200.
- Öke, M. K. (2009) “Yuvarlak Masa Toplantısı: Sosyal Politikanın Neresindeyiz?”, Mülkiye, Cilt: XXXIII.
- Özbek, N. (2007) "Refah Devletinin Krizi, Yeni Sosyal Politika Önerileri ve 'Temel Gelir' Üzerine Düşünceler" Mesele Kitap Dergisi, No. 11 (2007)
- Özdemir, S. (2004) Sosyal Refah’ın Sağlanmasında Yeni Bir Anlayış: “Refah Karması” ve Sosyal Refah Sağlayıcı Kurumlar, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı 48.
- Özuğurlu, M. (2003) “Sosyal Politikanın Dönüşümü ya da Sıfatın Suretten Kopuşu”, Mülkiye, Cilt XXVII, Sayı 239
- Polanyi, K. (2008) Büyük Dönüşüm, Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri, (çev. Ayşe Buğra), 7. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Riches, G (2002) Food Banks and Food Security: Welfare Reform, Human Rights and Social Policy. Lessons from Canada?, Social Policy&Administration, Vol. 36
- Roniger, L. (2004) Political Clientelism, Democracy and Market Economy, Comparative Politics, Vol. 36, No:3.
- Saymaz, İ. (2008) “Denetim Dışı Banka: Gıda Bank”, Radikal, http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=249821 (25.02.2016)
- Sürmen, Y. ve Aygün,, D. (2009), Türkiye’de Gıda Bankacılığı ve Muhasebe İşlemleri, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt XXVI, Sayı 1
- Şeni,N. (2009), Oryantalizm ve Hayırseverliğin İttifakı, çev. Elif Ertan, 1. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Şenses, F. (1999), “Yoksullukla Mücadele ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 26 (3-4)
- Talas, C. (1992), Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, 1. Baskı, Bilgi Yayınevi.
- The European Federation of Food Banks http://www.eurofoodbank.eu/about- us/governance, (08.02.2016)
- Tireli, M. (2010) Sadaka Kültürü, Yardım ve Dayanışma Dergisi, Yıl:1, Cilt:1, Sayı:2.
- Tuna, O. (tarihsiz), Sosyal Siyaset-Giriş-Ders Notları, İstanbul.
- Weinfiled vd, (2014), Hunger in America 2014, National Report Prepared for Feeding America.
- ISSN: 1305-2837
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: DİSK Birleşik Metal-İş