Risk değerlendirme'de yeni bir boyut: Psikososyal tehlikeler ve riskler

Psikososyal riskler; diğer risk gruplar ıyla kar ş ıla ş tırıldığında iş sa ğlığı ve güvenliği alanının az bilinen bir boyutudur. Son yıllarda artan iş yükü, çalış ma saatleri, çalış ma temposu gibi unsurlar çalış anlar ın üzerinde stres ba ş ta olmak üzere olumsuz pek çok etkiye yol açmaktadır. Bu olumsuz etkiler aynı zamanda iş yerine ba ğlılığın azalmas ı, devams ızlıklar ın artmas ı gibi istenmeyen sonuçlar ı doğurmaktadır. 6631 sayılı iş sa ğlığı ve güvenliği kanunu, önleyici tedbirlerin alınmas ı amac ıyla iş letmelerde risk de ğerlendirme yap ılmas ını zorunlu kılmış tır. Risk de ğerlendirme ile ilgili doküman ve rehberlerde psikososyal risklerin nas ıl belirlenece ğine iliş kin aç ıklamalar kıs ıtlı ve oldukça yetersizdir. Bu inceleme, psikososyal risklerin tam olarak de ğerlendirilebilmesini engelleyen unsurlar ı tanımlamayı ve çözüm önerilerini tartış mayı hedeflemektedir.

A new dimension in risk management: Psychosocial hazards and risks

Psychosocial risks, compared to other risk groups, the lesser-known area of occupational health and safety. Increasing workload, working hours and the pace of work, cause many negative effects on employees in todays worklife. These negative effects also results some unintended consequences such as low organizational commitment and absenteeism. The new Turkish occupational health and safety law (6631), has made it mandatory to carry out risk assessment in enterprises for the purpose of taking preventive measures. Documentation and guidelines on psychosocial risk assessment is quite limited. This paper aims to identify the factors that prevents the full evaluation of pscyhosocial risks and discuss possible solutions.

PDF

___

AB 89/391 Çerçeve Yönergesi. Directive 89/391 - OSH "Framework Directive", https://osha.europa.eu/en/legislation/directives/the-osh-framework- directive/the-osh-framework-directive-introduction Eriş im tarihi: 20.02.2013

Aİ SGA Avrupa İş Sa ğlığı ve Güvenliği Ajans ı (2007) İş Sa ğlığı ve Güvenliği Alanında Yeni Ortaya Ç ıkan Psikososyal Riskler. İ SG Bülteni 74/TR ISSN 1681-2123 Türkiyede bas ılmış tır.

Baillien E, Neyens I, De Witte H (2011) Organizational correlates of workplace bullying in SMEs. International Small Business Journal, 29, 6, 610-625.

Binbay, T. (2006a) İş Stresi ve Akıl Sa ğlığı Sorunlar ı. TTB Mesleki Sa ğlık ve Güvenlik Dergisi S: 43.

Binbay, T. (2006b) Kent, İş Stresi ve Akıl Sa ğlığı. Kent ve Sağlı k Sempozyumu Bildiriler Kitabı (7-9.6.2006, Bursa) .http://tr.scribd.com/doc/117723151/KENT-VE-SA%C4%9ELIK, Eriş im tarihi : 18.02.2013.

Bongers P.M., de Winter C.R., Kompier M.A, Hildebrandt V.H. (1993). Psychosocial factors at work and musculoskeletal disease. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health, 19(5):297-312 alıntı Karasek R, Brisson C, Kawakami N, Houtman I, Bongers P, Amick B.(1998) The Job Content Questionnaire (JCQ): an instrument for internationally comparative assessments of psychosocial job characteristics. Journal of Occupational Health Psychology 3(4):322-55.

Briner, R.B. (1997) Improving Stress Assessment: Toward an Evidence-Based Approach to Organizational Stress Interventions. Journal of Psychosomatic Research, 43, 61-71 alınt ı Rick, J. ve Briner, R.B. (2000) Psychosocial Risk Assessment: Problems and Prospects. Occupational Medicine, 50, (5), 310-314

Brun, E. ve Milczarek, M. (2007) E xpert forecast on emerging psychosocial risks related to occupational safety and health. European Agency for Safety and Health at Work, Belgium.

Çakmak, A.F, Ofluoğlu, G. ve Büyükyılmaz, O. (2012) İ nsan kaynaklar ı Yöneticisinin Kar ş ı Kar ş ıya Olduğu Yeni Psikososyal Riskler: Psikolojik Sözle ş menin İ hlali, Yaş lanan İş gücü, İş ve Özel Ya ş am Dengesizliği ve Mobbing (Psikolojik Taciz). Kamu- İş , 12 (3), 53-77.

EASHW- European Agency for Safety and Health At Work (2007) Risk Değerlendirme Esasları. Nurnberg, Almanya (Türkçe bas ılmış t ır).

EASHW - European Agency for Safety and Health At Work (2009) OSH in Figures: Stress at Work - Facts and Figures European Risk Observatory Report. Luxemburg ETUC- European Trade Union Confederation (2005) Framework Agreement on Work Related Stress . http://www.etuc .org/a/529 Eriş im tarihi : 18.02.2013 ETUC - Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (2005) İş hayat ında stres ile ilgili Çerçeve Anlaş mas ı Yorumlama Rehberi (Türkçe) http://resourcecentre.etuc.org/linked_files/documents/Work%20related% 20stress%20- %20ETUC%20interpretation%20guide%20TR.pdf?PHPSESSID=8dd9c57 13335127a2c39e51476851d99 Eriş im tarihi : 18.02.2013

ESENER- European Survey of Enterprises on New and Emerging Risks (2011) Yeni Ortaya Ç ıkan ve Acil Önlem Gerektiren Riskler Hakkında Avrupa İş letmeler Ara ş t ırmas ı. İş Sağlı ğı ve Güvenliği Dergisi, (11) 49, 38-50.

Esin, A. (2000) Yeni Mevzuatın I ş ığında İş Sağlığı ve Güvenli ği . TMMOB Makina Mühendisleri Odas ı Yayınlar ı. MMO/363/2, Ankara.

EUROFOUND - European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions / Avrupa Çalış ma Ko ş ullar ını İ yile ş tirme Vakfı (2009) 5th European Working Conditions Survey http://www.eurofound.europa.eu/pubdocs/2011/82/en/1/EF1182EN.pd f Eriş im tarihi: 30.06.2013

Graversgaard, J. (2004) Key role of labour inspection: How to inspect psycho- social problems in the workplace? In: Iavicoli, S., ed. Stress at work in enlarging Europe. National Institute for Occupational Safety and Prevention, 6576, Rome.

HSE Health and Safety Executive . (2010). What Are Psychosocial Risk Factors? http://www.hse.gov.uk/msd/mac/psychosocial Eriş im tarihi : 20.02.2013

IAPA Industrial Accident Prevention Assocition (2007) Psychosocial Risk Management What Every Business Manager Should Know. http://www.iapa.ca/pdf/2006_hwp_psychosocial_risk.pdf Eriş im tarihi : 18.02.2013

ILO -International Labour Organization (2010) ILO List of Occupational Diseases (revised 2010) Cenevre.

ILO -International Labour Organization (2011) ILO Introductory Report: Global trends and challenges , Turin, Italya.

Johnstone, R., Quinlan, M. ve McNamara,M. (2011) OHS inspectors and psychosocial risk factors: Evidence from Australia. Safety Science. 49, 547-557.

ISSA International Social Security Association (2010) Tehlike Değerlendirmesi Genel Kılavuz. Almanya(Türkçe bas ılmış tır).

Karasek R, Brisson C, Kawakami N, Houtman I, Bongers P, Amick B.(1998) The Job Content Questionnaire (JCQ): an instrument for internationally comparative assessments of psychosocial job characteristics . Journal of Occupational Health Psychology 3(4):322-55.

Köse,S., Oral, L. ve Türesin, H.(2011) Duygusal Emek Davranış larının İş görenlerin Tükenmiş lik Düzeyleri İ le İ liş kisi Üzerine Sa ğlık Sektöründe Bir Ara ş tırma, İş letme Fakültesi Dergisi, 12(2),165-185

Leka, S. ve Cox, T. (2008) PRIMA-EF Guidance on the European Framework for Psychosocial Risk Management: A Resource for Employers and Worker Representatives. WHO Protecting Workers Health Series.

Levi, L. (1984). Stress in industry: Causes, effects and prevention, International Labour Office, Geneva alıntı van Stolk, C., Staetsky, L., Hassan, E. ve Kim, C.W. (2012) Management of Psychosocial Risks At Work. European Agency for Safety and Health at Work, Luxemburg.

NRCWE National Research Centre for the Working Environment (2013) http://www.arbejdsmiljoforskning.dk/en/publikationer/spoergeskemaer/psykisk- arbejdsmiljoe Eriş im tarihi : 20.02.2013

Oppenheim, A.N. (1968) Questionnaire Design and Attitude Measurement . Heinemann Educational Books Ltd, London.

Resmi Gazete(2012a) ,

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm Eriş im tarihi : 20.02.2013

Resmi Gazete (2012b)

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121229-13.htm Eriş im tarihi : 26.06.2013

Rick, J. ve Briner, R.B. (2000) Psychosocial Risk Assessment: Problems and Prospects. Occupational Medicine, 50, (5), 310-314

Sadullah, Ö. (2013) İ nsan Kaynaklar ı Yönetiminde Koruma İş levi: İş Güvenliği ve İş gören Sa ğlığı. (Der.) Uyargil, C. İ nsan Kaynakları Yönetimi, Beta Yayınlar ı, İ stanbul van Stolk, C., Staetsky, L., Hassan, E. ve Kim, C.W. (2012) Management of Psychosocial Risks At Work. European Agency for Safety and Health at Work, Luxemburg.

Tınaz, Pınar, Bayram, F. ve Ergin,H. (2008) İş yerinde Psikolojik Taciz. Beta Yayınlar ı, İ stanbul.

Türetgen, İ .Ö., Berk, Ö.S., Basbuğ, G. ve Unsal, P. (2012) The Development of the Job Stressor Appraisal Scale as Part of the Job Stress Battery. European Journal of Psychological Assessment. 28(2):147153.

Vatansever, Ç. (2010). İ nsan Kaynaklar ı Yönetimi Aç ıs ından Çalış an Sa ğlığı, Güvenliği ve Esenliği. (Der.) Yelbo ğa, A. Yönetimde İ nsan Kaynakları Çalış maları. Turhan Kitabevi. Ankar a.

Vatansever, Ç. (2011) Yıldırma ve çalış ma ortamı iliş kisi: Mutlu iş yerleri var mıdır? PERYÖN İ nsan Kaynakları Kongresi, Ankara. Sözlü bildiri

Van Stolk, C., Staetsky, L., Hassan, E. ve Kim, C.W.(2012) Management of Psychosocial Risks At Work. EU-OSHA, Luxemburg.

Yıldız, A.N., Kaya, M. Ve Bilir, N.(2011) İş yerinde Ş iddet. Türk- İş , Türkiye İş çi Sendikalar ı Konfederasyonu Yayını, Ankara.