Avrupa emek piyasası dinamikleri ve Avrupa İstihdam Stratejisi temelinde Türkiye’nin uyum

Avrupa Birliği (AB), emek piyasası göstergeleri açısından 1990’lı yıllarda olumsuz sonuçlarla karşı karşıya kalmıştır. Buna mukabil, emek piyasalarında 1990’lı yıllarda yaşanan sorunlarla mücadele amacıyla Avrupa İstihdam Stratejisi (AİS) oluşturulmuştur. Süreç içinde AİS’nin de etkisi ile AB, emek piyasası göstergelerinde zayıf da olsa bir iyileşme süreci yakalamıştır. Bu süreç tüm dünya ile birlikte AB’yi de etkileyen 2008 finansal krizine kadar devam etmiştir. Türkiye ise 1980’li yılların başından günümüze kadar devam eden dönüşüm sürecinde emek piyasası göstergelerinde istikrarlı bir iyileşme yakalayamamıştır. Bunda ekonomik gelişim dönemlerinin krizler ile sık sık kesintiye uğraması oldukça ekili olmuştur. Ekonomik tahribat açısından en ağır bunalımlardan biri olan 2001 krizinden sonra çeşitli önlemler alınarak büyüme, enflasyon, mali istikrar gibi makro göstergelerin bir kısmında önemli oranda düzelme sağlanmıştır. Ancak bu dönemde emek piyasası göstergelerinde olumlu sonuçlar elde edilememiştir. Ayrıca 2008 finansal krizinin emek piyasasındaki sorunları daha da derinleştirdiğini belirtmek yanlış olmayacaktır. Birçok ülkenin yanı sıra AB ve Türkiye’de neoliberal anlayış çerçevesinde yürütülen politikaların söz konusu olduğu dönemde meydana gelen 2008 krizi ve kamu müdahalesi gerekliliğinin ortaya çıkması, Birlik ve aday ülkelerin bütünleşme önceliklerini farklılaştırabilir. Bu noktada AB düzeyinde geniş bir biçimde uygulama alanı bulan ve aday ülkelerin de önüne konulan neoliberal politikaların Birlik ve aday ülkeler tarafından devam ettirilip ettirilmeyeceği önemli bir sorun olarak ortada durmaktadır. Bu çerçevede Türkiye’nin AB’ye tam üyeliğinin, emek piyasalarında entegrasyonun yaratacağı etkilerin değerlendirilmesi önemlidir. Tam üyeliğin Türkiye emek piyasasına etki edecek unsurları; doğrudan yabancı yatırımların ve ihracatın artışı, katılım öncesi ve sonrası fonlarla emek piyasalarının desteklenmesi, serbest dolaşımın sağlanması, AİS ekseninde planlı bir istihdam politikasının oluşturulması biçiminde sıralanabilir. Ancak Türkiye’de gelir dağılımı bozukluğu, sosyal güvencesizlik, yoksulluk, cinsiyet ayrımcılığı gibi sosyal alandaki sorunların aşılması ve sosyal politikalarda AB ile uyumun sağlanması yakın zamanda olası gözükmemektedir.

Some negative consequences were witnessed in terms of labour market indicators in the EU in 1990s. European Employment Strategy (EES), on the other hand, were designed to combat with the problems happened in that time. The EU reached a recovery period, even it was weak, thanks to the EES soon after. This trend continued until the financial crisis of 2008 which affected EU deeply just like the rest of the world. Turkey, on the other hand, couldn’t catch a stable improvement in labour market indicators since 1980s. This happened mainly due to the cuts in economic development periods by the crises. After the economic crisis of 2001 which was one of the deepest crises Turkey ever had in terms of economic destruction, some recoveries were reached in some macro indicators like growth, inflation, financial stabilization by taking various measures. However, the same recovery in labour market indicators could not be reached in this period. Moreover, it is not wrong to suggest that the financial crisis worsened the problems of labour market problems. The 2008 financial crisis which was happened in the period when some policies as appropriate to the neoliberal perception were implemented both in the EU and in Turkey and a new implementation based on the public intervention emerged as a necessity may differentiate the integration priorities. In this point, the question of whether the neoliberal policies which are followed intensely in the EU and are suggested to the candidate countries will be continued or not has recently been emerged. In this framework, it is important to assess the full membership of Turkey to the EU and its possible effects in labour market. The effects of full membership in the Turkish labour market are the rise in direct foreign investments and in export rates, supporting the labour market before and after the participation to the union, free movement, designing a planned employment policy in the context of the EES. However, overcoming the problems in social structure, such as unequal income distribution, social insecurity, poverty, gender discrimination, and harmonization with the EU in social policies are not seen possible in near future.

___

Ansal, Hacer & Suat Küçükçifçi & Özlem Onaran & Benan Zeki Orbay. Türkiye Emek Piyasasının Yapısı ve İşsizlik, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, Kasım 2000.

Avrupa Konseyi. İstihdam, Ekonomik Reformlar ve Toplumsal Uzlaşma, Lizbon Avrupa Konseyi AB Başkanlar Konseyi Belgesi 23-24 Mart 2000, TÜSİAD Yayını (Yayın No. TÜSİAD-T/2003/1-346), Ocak 2003.

Bakır, Erdoğan & Ali C. Taşıran & Erol Taymaz. Quality of Work and Employment, Industrial Relations and Restructuring in Turkey, EUROFOUND (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions), Research Project: Network of European Observatories, 2009.

Ball, Sally. “The European Employment Strategy: The Will but not the Way”, Industrial Law Journal, Vol. 30, No: 4, December 2001, ss.353-374.

Baybora, Dilek. “Avrupa Birliği Müzakere Sürecinde Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadın Erkek Eşitliği”, Çimento İşveren Dergisi, Mart 2007, ss.38-57.

Belke, Ansgar. “Turkey and the EU: On the Costs and Benefits of Integrating a Small but Dynamic Economy”, Hohenheimer Diskussionsbeitrage, Universitat Hohenheim, Nr. 247/2004.

Bhaduri, Amit. “Macroeconomic Policies for Higher Employment in the Era of Globalization”, ILO Employment Strategy Papers, 2005/11.

Bieling, Hans-Jürgen. “European employment policy between neoliberal rationalism and communitarianism” The RIPE Series in Global Political Economy: The Political Economy of European Employment / European integration and the transnationalization of the (un)employment question, Edited by Henk Overbeek, Routledge, 2003, ss.51-73.

Buddelmeyer, Hielke & Gilles Mourre & Melanie Ward-Warmedinger. “Part-Time Work in EU Countries / Labour Market, Mobility, Entry and Exit”, European Central Bank Working Paper Series, No. 460, March 2005.

Commission of the European Communities. Turkey 2008 Progress Report, Commission Staff Working Document, Brussels, 06 November 2008.

Commission of the European Communities. Turkey 2007 Progress Report, Commission Staff Working Document, Brussels, 06 November 2007.

Çelik, Aziz. “Avrupa Birliği Sosyal Politikası: Gelişimi, Kapsamı ve Türkiye’nin Uyum Süreci-1”, Sendikal Notlar, Sayı: 24, Kasım 2004, ss.1-22.

Çelik, Aziz. “Avrupa Birliği Sosyal Politikası: Gelişimi, Kapsamı ve Türkiye’nin Uyum Süreci-2”, Sendikal Notlar, Sayı: 25, Mart 2005, ss.1-19.

Çelik, Aziz & Kuvvet Lordoğlu. “Türkiye’de Resmi Sendikalaşma İstatistiklerinin Sorunları Üstüne”, Çalışma ve Toplum – Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 2006 / 2, ss.11-30.

ÇSGB (TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı). “Avrupa Birliği Asgari Ücret Araştırması”, AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı Bülteni, Sayı: 14, Temmuz 2006.

EC (European Commission). Employment in Europe 2005 – Recent Trends and Prospects, Employment & Social Affairs (This report was produced by DG Employment, Social Affairs and Equal Opportunities in close collaboration with Eurostat), September 2005.

EC. Employment in Europe 2010, Prepared by Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities; Employment Analysis Unit, Brussels, 2010.

EC. Employment in Europe 2008, Prepared by Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities; Employment Analysis Unit, Brussels, October 2008.

EC. Employment in Europe 2007, Prepared by Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities; Employment Analysis Unit, Brussels, October 2007.

EC. EU Employment Situation and Social Outlook, Monthly Monitoring, Employment, Social Affairs & Equal Oppurtunities, May 2009.

EC. The European Employment Strategy: Investing in people / Investing in more and better jobs, Employment & Social Affairs, Belgium, 1999.

EC Employment and Social Affairs DG. Study on the Social Protection Systems in the 13 Applicant Countries – Turkey Country Study, Author: Fikret Adaman, Studies carried out for the Commission by GVG (Gesellschaft für Versicherungswissenschaft und -gestaltung e.V.), January 2003.

Ercan, Hakan. “AB Sosyal Politikası Çerçevesinde Türkiye’nin İstihdam Stratejisi”, TİSK Akademi, Cilt: 1, Sayı: 2, 2006, ss.50-63.

Erdut, Zeki. “Dönüşüm Sürecinde İşgücü Piyasaları”, İkinci Ulusal Sosyal Politika Kongresi – Sosyal Adalet İçin Ekonomi Politikaları, Ankara, 23-24 Kasım 2006.

Erzan, Refik & Umut Kuzubaş & Nilüfer Yıldız. “Büyüme ve Göç Senaryoları: Türkiye ve AB”, AB-Türkiye İlişkilerinde Göç Konuları: Dış Göç Dinamikleri ve Göçmenlerin Uyumu Konferansı, Boğaziçi Üniversitesi, 8-9 Ekim 2004.

EurActiv. Commission Issues Jobs Plan Ahead of Election, (Internet Adresi: http://www.euractiv.com/en/enterprise-jobs/commission-issues-jobsplan- ahead-election/article-182833, Erişim Tarihi: 26/07/2009).

Freeman, Richard B. “Are European Labor Markets as Awful as All That?”, CEP (Centre for Economic Performance) Discussion Paper, No: 644, August 2004.

Gençkol, Metin. Avrupa Birliği Mali İşbirliği Politikaları ve Türkiye, DPT (T.C. Devlet Planlama Teşkilatı) Uzmanlık Tezi, Yayın No: 2679, Eylül 2003.

Gülmez, Mesut. “Toplu Sözleşmesiz Sendika Hakkı, Özünden Yoksundur”, Radikal İki, 23/11/2008.

Gündoğan, Naci. “Avrupa Birliği’nde Yeni Bir Yönetişim Biçimi Olarak Açık Koordinasyon Yöntemi ve Avrupa İstihdam Stratejisi”, Çimento İşveren Dergisi, Ocak 2006, ss.12-26.

Gürsel, Seyfettin ve diğerleri. Türkiye’de İşgücü Piyasasının Kurumsal Yapısı ve İşsizlik, TÜSİAD Yayını (Yayın No. TÜSİAD-T/2004-11/381), Aralık 2004.

Gürsel, Seyfettin ve diğerleri. Türkiye’de İşgücü Piyasası ve İşsizlik, TÜSİAD Yayını (Yayın No. TÜSİAD-T/2002/12-354), Aralık 2002.

Güzel, Ali. “4447 Sayılı Kanuna Göre İşsizlik Sigortası” Prof. Dr. Nusret Ekin’e Armağan, TÜHİS (Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası) Yayını, Yayın No: 38, Ankara, 2000, ss.817-844.

Heise, Arne. “Boosting Employment through Coordinated Macro Policies: A Viable Option for the EU”, Work and Welfare in the Enlarging Euroland, Michael Dauderstadt/Lothar Witte (Eds.), Friedrich Ebert Foundation- International Policy Analysis Unit, 2002, ss.63-74.

İpek Köstekli, Şeyma. İstihdam Stratejileri ve Türkiye İçin Bir Model Önerisi, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yayını, I. Baskı, İstanbul, Temmuz 2006.

İŞKUR (Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü). İş Kaybı Tazminatı, (http://www.iskur.gov.tr/mydocu/tazminat.html, Erişim Tarihi: 18 Aralık 2007).

İŞKUR. İşsizlik Sigortası Fonu Aylık Basın Bülteni, İŞKUR Yayını, Aralık 2007.

Karaağaç, Barış. “Avrupa İstihdam Politikası ve ‘Emeğin Avrupa’sı’”, İktisat Dergisi, Sayı: 454, 2004, ss.64-69.

Karaağaç, Barış. “Genişleyen Avrupa Birliği’nde Emek Piyasalarının ve İstihdam Politikalarının Dönüşümü: ‘Avrupalılaşma’ mı Yoksa ‘Amerikanlaşma’ mı?”, Türkiye’de Kapitalizmin Güncel Sorunları, Hazırlayanlar: Fuat Ercan vd., Dipnot Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 2007, ss.217-237.

Kesici, Mehmet Rauf & Ahmet Selamoğlu. “Genel Hatlarıyla Avrupa İstihdam Stratejisi ve Geçirdiği Dönüşüm”, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, Haziran 2005, ss.25-51.

Kesici, Mehmet Rauf. “Geçiş Ekonomilerinin Dönüşüm Sürecinde Avrupa Birliği Üyeliği ve İstihdam”, Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı: 57, 2009, ss.363-403.

Kesici, Mehmet Rauf. “Türkiye Ekonomisinin Yüksek Büyüme Evresinde İstihdam ve İşsizlik”, İş,Güç (e-dergi) Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt:12, Sayı:3, Temmuz 2010, ss.7-26.

Koray, Meryem. Avrupa Toplum Modeli (Nereden Nereye), TÜSES Yayınları, 1. Baskı, Ekim 2002.

Korkmaz, Adem & Adnan Mahiroğulları. İşsizlikle Mücadelede Emek Piyasası Politikaları – Türkiye ve AB Ülkeleri, Ekin Yayınevi, 2. Baskı, Şubat 2007.

Kriter Dergisi. Müzakere Süreci: Müktesebat Uyum Programı (MUP) Karnesi Zayıf / Hükümetin Elini Tutan Ne?”, Sayı: 23, Mayıs 2008.

Kriter Dergisi. Müzakere Süreci: Türkiye’nin Programında İlk Etap, Sayı: 11, Mayıs 2007.

Marleau, Veronique. “İş Yaratma Stratejisi, İstihdam Politikası ve İş Hukukunun Rolü: ABD ve AB İstihdam Stratejilerinin Karşılaştırmalı Analizinden Çıkan Dersler”, İş Yaratma ve İş Hukuku, Editör: Marco Biagi, Çeviri: Zülfü Dicleli, Ahmet Kardam, MESS Yayını, İstanbul, Mayıs 2003, ss.43-86.

Neacsu, Madalina & Cristina Baldan. “Flexicurity in EU Countries”, MPRA (Munich Personal RePEc Archive) Paper No. 14241, 27 May 2008.

Odekon, Mehmet. The Costs of Economic Liberalization in Turkey, Lehigh University Press, 2005.

Onaran, Özlem. “İşsizlik ve Alternatif Politikalar”, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), Türkiye’de İşsizliğin Çözüm Yolları ve Sendikalar Çalıştayı, 14 Nisan 2007.

Perugini, Cristiano & Marcello Signorelli. “Growth and Employment in EU Countries and Regions”, XX “Convegno Nazionale degli Economisti del Lavoro” (AIEL), Rome, September 22-23, 2005.

Radikal Gazetesi. “Faizsiz Kredi 18 Bin Kişiye İş Yarattı – Hükümet Yeni Kaynağı Devreye Sokuyor”, (Veriler Türkiye’nin Sanayi Bakanı Zafer Çağlayan’dan, Radikal Gazetesi tarafından aktarılmıştır), 9 Aralık 2007.

Sapancalı, Faruk. “Türkiye’de İşgücü Piyasası, Sorunlar ve Politikalar”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 2-3, Kasım 2007/Şubat 2008, ss.8-30.

Schmid, Günther. “Transitional Labour Markets: A New European Employment Strategy”, Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung, Discussion Paper FSI 98-206, 1998.

Selamoğlu, Ahmet & Kuvvet Lordoğlu. Katılım Sürecinde Avrupa Birliği ve Türkiye’de İşgücü ve İstihdamın Görünümü, Belediye-İş Yayınları (AB’ye Sosyal Uyum Dizisi), I. Baskı, Kasım 2006.

Smismans, Stijn. “EU Employment Policy: Decentralisation or Centralisation through the Open Method of Coordination”, EUI Working Paper Law, No: 2004/1.

Svejnar, Jan. “Strategies for Growth: Central and Eastern Europe”, Conference Paper, University of Michigan, 2006.

Tansel, Aysıt & Nil Demet Güngör. “Türkiye’den Yurt Dışına Beyin Göçü: Ampirik Bir Uygulama”, ERC (Economic Research Center) Working Papers in Economics, 04/02, January 2004.

TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi). İş Kanunu, Kanun No: 4857, Kabul Tarihi: 22 Mayıs 2003, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi ve Sayısı: 10/06/2003 – 25134, 2003.

TBMM. İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Kanun No: 5763, Kabul Tarihi: 15 Mayıs 2008, (http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5763.html, Erişim Tarihi: 28 Mayıs 2008).

TBMM. İşsizlik Sigortası Kanunu, Kanun No: 4447, Kabul Tarihi: 25 Temmuz 1999, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi ve Sayısı: 08/09/1999 – 23810, 1999.

The Central Bank of the Republic of Turkey. The Impact of Globalization on the Turkish Economy, First Publication, Printed in: Banknote Printing Plant Department, Turkey, Ankara, June 2002.

The World Bank Independent Evaluation Group. The World Bank in Turkey, 1993–2004: An Independent Evaluation Group (IEG) country assistance evaluation, The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank Published, 2006.

The World Bank. Turkey Labor Market Study, The International Bank for Reconstruction and Development / A World Bank, Poverty Reduction and Economic Management Unit Europe and Central Asia Region, April 14, 2006.

Tunalı, İnsan. Background Study on Labour Market and Employment in Turkey, Turkey Employment Background Study – Final Report, Turkish Employment Agency, June 27, 2003.

Tunçcan Ongan, Nilgün. “Esneklik Yaklaşımının İstihdam Hacmi Açısından Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum – Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 2004 / 3, ss.123-142.

TÜİK. İstatistik Göstergeler 1923 – 2007, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara, Aralık 2008.

TÜİK. Türkiye İstatistik Yıllığı 2009, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara, Mayıs 2010.

Uşen, Şelale. “Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’de Aktif Emek Piyasası Politikaları”, Çalışma ve Toplum – Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 2007 / 2, ss.65-95.

Wilthagen, Ton. “Balancing Flexibility and Security in European Labour Markets”, Paper presented at the Conference on Recent Developments in European Industrial Relations, organised by the Dutch Socio-Economic Council (SER) within the framework of the Dutch EU presidency, The Hague, 7-8 October 2004.

YPK (Yüksek Planlama Kurulu). 2006 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı, (Yüksek Planlama Kurulu’nun 30 Kasım 2006 tarih ve 2006/91 sayılı kararıyla kabul edilmiştir), Ankara, Kasım 2006.

Zagler, Martin. Growth and Employment in Europe, Palgrave Macmillan, 2004.