ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE GÖREV YAPAN TÜRK DİPLOMATLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin, 1923-1938 yılları arasında uyguladığı barışçıl ve rasyonel politikaların oluşumunda Atatürk’ün ileri görüşlülüğünün ciddi bir role sahip olduğu bir gerçektir. Bununla birlikte genç Türkiye’nin takip ettiği dış politikanın oluşumunda, meselelerin barışçıl yöntemlerle çözümünde ve ülkenin en iyi şekilde tanıtılıp, temsil edilmesinde görev almış birçok diplomat vardır. Atatürk devrinde görev yapan ve sayıları otuz sekize varan bu diplomatların, Türkiye’nin yüzlerce yıldır maruz kaldığı Osmanlı Devleti’nin son dönemlerindeki diplomasi geleneğinin yıkılmasında, ülkenin karşılaştığı muhtemel sıkıntıların giderilmesinde büyük gayretleri olmuştur. Diğer bir ifadeyle bu diplomatların büyük çoğunluğu Türkiye’nin çeşitli ülkelerle yaşadığı sorunların Türkiye’nin lehine olacak şekilde çözümlenmesinde önemli vazifeler görmüşlerdir. Kimi zaman da ülkenin karşılaşacağı bazı sıkıntıları önceden görerek bu sorunlara yönelik çözüm üretmişlerdir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, kuruluş evresinde takip ettiği anti-emperyalist politikalarla, dünyanın en büyük devletlerine karşı kazandığı Lozan diplomasi zaferiyle, ciddi bir devlet olduğunu daha kuruluş yıllarında ispat etmiştir. Sonraki yıllarda Türkiye’nin dış politikada elde ettiği başarılar göz önüne alındığında Atatürk döneminde görev alan elçilerin gayet iyi yetişmiş ve nitelikli diplomatlar olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu incelemede Türkiye Cumhuriyeti’nin özellikle kuruluş yıllarına şahitlik etmiş, Atatürk devri Türk diplomasisi ve bu dönemde diplomaside görev almış şahıslar üzerine çeşitli değerlendirmeler yapılmıştır. Bu kapsamda cumhuriyetin kuruluş yıllarında görev almış diplomatların adları, tahsilleri, daha önce yaptıkları yurt dışı ve yurt içi görevleri, Türkiye’nin o dönemdeki dış temsilcilikleri ve kıtalara göre dağılımları konusu başta olmak üzere birçok husus incelenmiştir.

A STUDY ON TURKISH DIPLOMATS OFFICIATED IN THE EARLY REPUBLICAN PERIOD

It is a fact that the farsightedness of Atatürk has a serious role in the formation of a peaceful and rational policy of Republic of Turkey, implemented covering the period between1923-1938. However, there are many valuable diplomats who have taken part in the solution of the issues through peaceful methods and the best presentation and representation of the country in the formation of young Turkey’s foreign policy. These diplomats, who served in the period of Atatürk and whose number reached thirty-eight, had great efforts on the demolition of the diplomacy tradition of the Ottoman Empire in the last period which Turkey was exposed to hundreds of years and in eliminating the possible problems faced by the country. In other words, the vast majority of these diplomats have important place in resolving Turkey’s problems experienced with various countries in favor of Turkey. From time to time, they foresaw some of the problems that the country will face and produced solutions for these problems. The Republic of Turkey has demonstrated the seriousness of the state since its foundation years with the anti-imperialist policies it pursued during its establishment and the victory of Lausanne diplomacy against the greatest states of the World. In later years, given the success achieved in Turkey’s foreign policy, it turns out that the envoys who served in the Atatürk period were well trained and qualified diplomats. This examination has made various assessments on individuals who witnessed the founding years of the Republic of Turkey in particular and who served in the Turkish diplomacy of Atatürk period. In this context, many issues, especially the names, the education of diplomats who served in the foundation years of the republic, overseas and domestic duties they have done before, Turkey’s foreign representations in that period and their distribution by continents were examined.

Keywords:

Early Republican Period, Atatürk Period, Foreign Policy, Diplomacy Diplomat,

PDF

___

I. Encyclopedias-Dictionaries
DAĞ, Ahmet Emin, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Sözlüğü, 4th Edition Vadi Publications, İstanbul 2016.
ESIN, Emel, “Ahmet Ferit Tek” Turkish Encyclopedia, Volume 31, 1982.
TUĞLACI, Pars, Turkish-French Dictionary, 4th Edition İnkılap Bookstore, İstanbul 1991.
Turkish Dictionary, Prepared by İsmail Parlatır et al., 9 th Edition Volume 1, Publications of The Turkish Language Institution, Ankara 1998.
II. Books
ERTAN, Temuçin Faik et al., Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, 4th Edition, Siyasal Bookstore, Ankara 2016.
GÖNLÜBOL, Mehmet; Cem Sar, Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası, Atatürk Research Center Publications, Ankara 1997.
GIRGIN, Kemal, Diplomatik Anılarla Dış İlişkilerimiz (Son 50 yıl: 1957-2006), 2nd Edition, İlgi Kültür Sanat Publishing, İstanbul 2007.
İSKIT, Temel, Diplomasinin Gücü Modern Ortadoğu’nun Şekillenmesi, İstanbul Bilgi University Publications, İstanbul 2017.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S. Osmanlı Belgelerinin Dili, 4th Edition, Turkish Historical Society Publications, Ankara 2018.
SOSYAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları (1920-1945), 2nd Edition, Volume 1, Ankara, Turkish Historical Society Publications, Ankara 1989.
SÜSLÜ, Azmi; Mustafa BALCIOĞLU, Atatürk’ün Silah Arkadaşları, Atatürk Araştırma Merkezi Şeref Üyeleri, Atatürk Research Center Publications, Ankara 1999.
ŞIMŞIR, Bilal N. Bizim Diplomatlar, Bilgi Publishing, Ankara 1996.
________, Şehit Diplomatlarımız (1973-1994), Bilgi Publishing, Ankara 2000.
TULÇA, Enis, Atatürk, Venizolas ve Bir Diplomat Enis Bey, Simurg Publications, İstanbul 2003.
TUNAYA, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler İkinci Meşrutiyet Dönemi 1908- 1918, 2nd Edition, Hürriyet Publications, Volume1, İstanbul 1988.
TURAN, Refik et al., Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, 18th Edition Ankara 2011.
Türk, Türk İstiklal Harbi’ne Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, 2nd Edition, General Staff, Ankara 1989.
ÜNAL, Yenal, Ahmet Ferit Tek, Bilgeoğuz Publications, İstanbul 2009.
III. Articles
APAYDIN, Ekrem, “Türkiye Cumhuriyeti’nin Bakan ve Büyükelçilerinden Zekai Apaydın’ın Albümünden”, The Journal of Atatürk Research Center, Volume: 1, Issue: 1, Atatürk Research Center, Ankara 1984, p. 300-308.
KODAMAN, Timuçin; Ekrem Yaşar Akçay, “Kuruluştan Yıkılışa Kadar Osmanlı Diplomasisi Tarihi ve Türkiye’ye Bıraktığı Miras”, Suleyman Demirel University of Social Sciences Journal, Issue: 22, 2010, p. 75-92.
ÜNAL, Yenal, “Milli Mücadele: Mondros Mütarekesi’nden Sevr Antlaşması’na Türkiye’de Yaşanan Siyasi Gelişmeler”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Edited by Nurgün Koç, Volume: 1, Ideal Culture Publications, İstanbul, 2019, p. 92-150.
YAVUZ, Resul, “The View and the Attitude of Allies High Commissioners Toward İstanbul During the Declaration of Natinoal Pact”, Tarih ve Günce Journal, Volume: 1, İzmir, 2017, p. 281-304.
________, “Milli Mücadele Dönemi ve Cumhuriyet Yönetimine Geçişte Türk Hariciye Teşkilatı’nın Gelişimi” Gazi Akademik Bakış Journal, Volume: 13, Issue: 26, 2020, p. 215-243. IV. Web Sites
https://www.beyaztarih.com/osmanli-tarihi/osmanli-diplomasisindeyasanan- degisimler (Accessed on 27.09.2020.)