CUMHURİYET DÖNEMİNDE CEMİL CEM VE CEM MİZAH DERGİSİ

Türk karikatürünün öncü isimlerinden Cemil Cem, II. Meşrutiyet Dönemi’nde çizdiği karikatürler ve yayımladığı Cem mizah dergisiyle ünlenmiş; bu dönemdeki eserleri ona “Üstad” ve “Türk Karikatürünün Babası” sıfatlarını kazandırmıştır. Ancak Sanatçı, 1912 yılında Cem dergisinin kapanmasıyla birlikte uzun bir suskunluk devresine girmiş, bu suskunluğunu bozması ise 1927 yılında gerçekleşmiştir. 1927’de Cem dergisini yeniden yayımlayan Sanatçı, Cumhuriyet rejiminin getirdiği coşkuya katılmıştır. Bu süreçte ülkesine ve yeni rejime karikatür sanatıyla hizmet etme niyetindedir. Ancak karikatürleri kısa sürede tepki çekmiş, Cem davalarla ve hapis cezalarıyla karşı karşıya kalmıştır. 1928’de dergisinin yayınını durduran Cem, yaklaşık dört ay sonra, Harf İnkılâbının ardından şansını yeniden denemiş, bu girişimi Hükümet tarafından da desteklenmiştir. Ne var ki bu girişim de uzun sürmez ve Cem dergisi 1929 yılının Mayıs ayında okuyucularına son kez veda etmiş, bundan sonra Cemil Cem karikatür sanatıyla yollarını ayırmıştır. 
Anahtar Kelimeler:

Cem, Mizah, Karikatür, Atatürk

CEMİL CEM AND THE ‘CEM’ HUMOUR MAGAZINE DURING THE REPUBLICAN PERIOD

Cemil Cem, one of the most notable names of the Turkish caricature, gained reputation with his cartoons and his magazine Cem during The Second Constitutional Period in the Ottoman Empire. His published Works in this period help him acquire titles such as “the Master” and “the father of the Turkish caricature”. However the Artist entered a long period of silence with the closure of his magazine in 1912, after 15 years in 1927, he started re-circulating his cartoons. In 1927, he participated in the enthusiasm that the Republican Regime brought with his republished magazine Cem. In this process he aimed at serving his country and the new regime with his works. But his caricatures got a serious reaction and he had to face with cases and even imprisonment. Therefore before long, he stopped publishing his magazine in 1928. Four months after the Letter Revolution he tried his chance again. This time his initiatives and works also supported by the Government. However he failed one more time and in May 1929 he closed the magazine and abandoned the art of caricature. 

___

  • Dosya: 8564, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 83.548.2.
  • Dosya: 8564, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 83.548..1.
  • Akbaba
  • Akşam
  • Cem
  • Kelebek
  • Milliyet
  • Vakit
  • Yeni Kalem
  • Zümrüdüanka.
  • BALCIOĞLU, Semih, Memleketimden Karikatürcü Manzaraları, Can yay., 1. b., İstanbul, 2003.
  • BAYRAK, M. Orhan, Türkiye’de Gazeteler ve Dergiler Sözlüğü (1831-1993), Küll yay., 1. b., İstanbul, 1994.
  • ÇAPANOĞLU, Münir Süleyman, Basın Tarihimizde Mizah Dergileri, Garanti Matbaası, İstanbul, 1970.
  • ÇEVİKER, Turgut, Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü, C. II (Meşrutiyet Dönemi 1908-1918), Adam yay., 1. b., İstanbul, 1988.
  • ÇEVİKER, Turgut, Karikatürkiye-Karikatürlerle Cumhuriyet Tarihi (1923-2008), C. I (Tek Parti ve Demokrat Parti Dönemi 1923-1960), NTV yay., 1. b., İstanbul, 2010.
  • HAİNZELMANN, Tobias, Osmanlı Karikatüründe Balkan Sorunu (1908-1914), Kitap Yayınevi, 1. b., 2004.
  • KABACALI, Alpay, Türk Basınında Demokrasi, Kültür Bakanlığı yay., 1. b., Ankara, 1994.
  • KOLOĞLU, Orhan, Türkiye Karikatür Tarihi, Bileşim yay., [1. b.], İstanbul, 2005.
  • İNUĞUR, Nuri, Türk Basın Tarihi, Gazeteciler Cemiyeti yay, 1.b., İstanbul, 1992.
  • SİPAHİOĞLU, Ahmet, Türk Grafik Mizahı (1923-1980), Dokuz Eylül yay., 1. b., İzmir, 1999.
  • ŞEN, İsmail, Asi’den Gazi Atatürk’e (1919-1938)- Karikatürlerde Mustafa Kemal ve Milli Mücadele, Tanı yay., 1. baskı, Ankara, 2006.
  • YÜCEBAŞ, Hilmi, Karikatür Üstatlarımız- Cem ve Ramiz, Nuri Dizerkonca Matbaası, [İstanbul], 1959.
  • BALCIOĞLU, Semih, “Cumhuriyet Döneminde Cem neden çizmedi?”, Tarih ve Toplum, S. 39 (Mart 1987), s. 8.
  • OKAY, Cüneyd, “Cumhuriyet Döneminde Cem”, Toplumsal Tarih, S. 50 (Şubat 1998), s.s. 49- 51.
  • ÖNGÖREN, Ferit, “Cem Dergisinin İkinci Çıkışı”, Yeni A Dergisi, S. 26 (Mayıs 1974), s. 11.
  • ÖNGÖREN, Ferit, “Türk Mizah ve Karikatürü”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. VVI, s.s. 1426- 1432.
  • PEKŞEN, Yalçın , “Türk Mizahı”, Türk Mizahının Öncüleri, Fasikül-1, Milliyet Kültür Hizmeti, [b.y.y..], [b.t.y.], s. 7.
  • TOROS, Taha, “Türk Karikatürünün Babası Cemil Cem”, Tarih ve Toplum, C. XIII, S. 77 (Mayıs 1990), s.s. 30-33.
  • YAZICI, Nermin, “Yazılı Türk Mizahının Gelişim Sürecinde Batılı Anlamda İlk Mizah Dergisi: Cem”, TurkishStudies, 6/3 Summer 2011, s.s. 1299-1313.