SAĞLIK HARCAMALARI, KİŞİ BAŞINA DÜŞEN GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA VE DOĞUŞTA BEKLENEN YAŞAM SÜRESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de 1975-2017 dönemi için kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla, sağlık harcamaları ve doğuşta beklenen yaşam süresi arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Literatürdeki hipotezlerinden ilki uzun zaman süresinin daha büyük ekonomik kalkınma ilişkili olduğu iken diğer hipotez, uzun yaşam süresinin nüfus artışına neden olduğundan dolayı ekonomik büyüme olumsuz etkilediğidir. Pozitif etkinin kanalı ise, uzun yaşam süresinin düşük ölüm oranlarıyla ilişkili olmasıdır. Söz konusu değişkenler arasındaki ilişkinin varlığını test etmek amacıyla VAR (Vector Autoregression) ve Granger nedensellik analizleri kullanılmıştır. Granger nedensellik testlerine göre doğuşta beklenen yaşam süresinin ve sağlık harcamalarının kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılanın nedeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır. VAR analizleri, sağlık harcamalarındaki değişimin kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılaya ve doğuşta beklenen yaşam süresine bağlı olduğu, kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıladaki değişimin ise önemli bir kısmının doğuşta beklenen yaşam süresinden kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır.

THE RELATIONSHIP BETWEEN HEALTH EXPENDITURE, PER CAPITA INCOME AND LIFE EXPECTANCY AT BIRTH: THE CASE OF TURKEY

The purpose of this study is to investigate the relationship among per capita gross domestic income (GDPpc) health spending and life expectancy at birth in Turkey for the period 1975-2017. One hypothesis in the literature is that long life expectancy is associated with higher economic development, while the other theory is that long life expectancy leads to an increase in population, thus affecting economic growth negatively. The channel of the positive effect is that the long life expectancy is associated with low mortality rates. VAR (Vector Autoregressive) and Granger causality analyses were used to test the existence of the relationship between these variables. According to Granger causality tests, we conclude that life expectancy and health expenditures are the cause of per capita income. VAR analysis reveals that the change in health expenditures depends on per capita income and life expectancy at birth. A significant part of the change in per capita income is due to life expectancy at birth.

PDF

___

Acemoglu, D., & Johnson, S. (2007). Disease and development: The effect of life expectancy on economic growth. Journal of Political Economy, 115(6), 925–985.
Anderson, T. 2003. An Introduction to Multivariate Statistical Analysis, 3rd edn. New York: John Wiley.
Aydemir, C., & Baylan, S. (2015). Sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:7 Sayı:13.
Bahar, O. (2006). Turizm sektörünün Türkiye’nin ekonomik büyümesi üzerindeki etkisi: VAR analizi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 137-150.
Bassanini, A., & Scarpetta, S. (2002). Does human capital matter for growth in OECD countries? A pooled mean-group approach. Economics letters, 74(3), 399-405.
Bayati, M., Akbarian, R., & Kavosi, Z. (2013). Determinants of life expectancy in eastern mediterranean region: a health production function. International journal of health policy and management, 1(1), 57.
Bloom, D. E., & Sachs, J. D. (1998). Geography, demography, and economic growth in Africa. Brookings Papers on Economic Activity, 2, 207–273.
Bloom, D. E., Canning, D., & Sevilla, J. (2003). The demographic dividend. Santa Monica: RAND.
Cervellati, M., & Sunde, U. (2011). Life expectancy and economic growth: the role of the demographic transition. Journal of economic growth, 16(2), 99-133.
Gallup, J. L., Sachs, J. D., & Mellinger, A. D. (1999). Geography and economic development. International Regional Science Review, 22(2), 179–232.
Granger, C.W.J. (1969) Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods, Econometrica, 37, pp.553-560.
Greene, W. H. (2003). Econometric analysis. Pearson Education India.
Halicioglu F., (2011), Modelling Life Expectancy in Turkey, Economic Modelling, vol. 28, iss.5, 2075-2082.
Jones, C. I. (2002). Why Have Health Expenditures as a Share fo GDP Risen So Much? (No. w9325). National Bureau of Economic Research.
Kabir, M. (2008). Determinants of life expectancy in developing countries. The journal of Developing areas, 185-204.
Lichtenberg, F. R. (2002). Sources of US longevity increase, 1960-1997 (No. w8755). National Bureau of Economic Research.
Lorentzen, P., McMillan, J., & Wacziarg, R. (2008). Death and development. Journal of Economic Growth, 13(2), 81–124.
Lütkepohl H. (2010). Variance Decomposition. Durlauf, S., & Blume, L. (Eds.). Macroeconometrics and time series analysis içinde (s. 369-372). Palgrave Macmillan, UK. Morand, O.F. (2004), Economic Growth Longevity and the Epidemiological Transition, The European Jounal of Health and Economics, 5, (2), 166 – 74.
Mucuk, M., & Alptekin, V. (2008). Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975- 2006). Maliye Dergisi, 155, 159-174.
Mushkin, Selma J. (1962); Health as An Investment, The Journal of Political Economy, Vol.70, No.5, Part 2.
Nixon, J., & Ulmann, P. (2006). The relationship between health care expenditure and health outcomes. The European Journal of Health Economics, 7(1), 7-18.
Özgen, F. B., & Güloğlu, B. (2004). Türkiye'de ic borclarin iktisadi etkilerinin VAR Tekniğiyle analizi. METU Studies in Development, 31(1), 93.
Shaw, J. W., Horrace, W. C., & Vogel, R. J. (2005). The determinants of life expectancy: an analysis of the OECD health data. Southern Economic Journal, 768-783.
Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and reality. Econometrica: journal of the Econometric Society, 1-48.
Tarı, R. (2015), Ekonometri, 11. Baskı, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Teker, D., Teker, S., & Sönmez, M. (2012). Ekonomik değişkenlerin kadın ve erkeğin yaşam süresine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(3), 118-126.
Tüylüoğlu, Ş., & Tekin, M. (2009). Gelir düzeyi ve sağlık harcamalarının beklenen yaşam süresi ve bebek ölüm oranı üzerindeki etkileri. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-31.
Wang, Jia, Dean T.Jamison, Eduard Bos ve My Thi Vu (1997). Poverty and Mortality Among The Elderly: Measurament of Performance in 33 Countries 1960- 1992. Tropical Medicine and International Health, October, Vol. 2, No.10, pp. 1001-1010. http://www.oecd.org/els/health-systems/health-data.htm (Erişim tarihi: 05.01.2020)