POZİTİF PSİKOLOJİK SERMAYENİN LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİ VASITASIYLA BİREYSEL PERFORMANSI ETKİLEMEDEKİ ROLÜ: PERAKENDE SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA
Bu çalışmanın amacı bir örgütte çalışanlar mutluysa, yöneticileriyle etkileşimleri sağlıklıysa, özgüvenleri yerindeyse, olumsuz durumlara karşı bile iyimserliklerini ve umutlarını koruyorlarsa, bu azim ve dayanıklı çalışmanın iş performanslarına nasıl yansıdığını incelemek ve özellikle lider-üye etkileşiminin performans sonuçlarına etkisini ortaya çıkarmaktır. Kavramsal olarak açıklamak gerekirse, bu araştırmada çalışanların sahip oldukları pozitif psikolojik sermayeyle bireysel performans algıları ve iş performansları arasındaki ilişki gözlenmiş, ilave olarak lider-üye etkileşiminin bu ilişki üzerindeki aracı etkisi incelenmiştir. Araştırma, Türkiye ev tekstili organize perakende sektörü evreninde ülkenin en büyük ev tekstili firmasının mağaza çalışanları örneklemi üzerinde yapılan bir anket ile gerçekleştirilmiştir. Çalışanların pozitif psikolojik sermaye düzeylerini ölçmek amacıyla Luthans ve arkadaşları tarafından geliştirilen psikolojik sermaye ölçeğinin Erkmen ve Esen tarafından dilimize tercüme edilmiş hali kullanılmıştır. Çalışanların lider-üye etkileşimine ilişkin algı düzeylerini tespit etmek üzere Liden ve Maslyn tarafından geliştirilmiş çok boyutlu lider-üye etkileşim ölçeğinin Baş, Keskin ve Mert tarafından dilimize tercüme edilmiş hali kullanılırken bireysel performans algı düzeylerini araştırmak üzere, Erben tarafından geliştirilen bireysel performans algısı ölçeği kullanılmıştır. Çalışanların performans puanları olarak mağazada aynı işi yapan bireylerin mağaza satış hedefi gerçekleşme yüzdeleri ve bağımsız firma tarafından hazırlanan gizli müşteri mağaza ziyareti değerlendirme puanı yüzdelerinin aritmetik ortalaması kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre pozitif psikolojik sermaye, lider-üye etkileşimi üzerinden bireylerin performans algısını etkilerken hem pozitif anlamda hem de negatif anlamda doğru orantılı olarak çalışanların performans sonuçlarını da etkilemektedir. Bu etkileşimde liderin pozitif veya negatif katkısının performans sonuçlarını doğru orantılı olarak ve kuvvetli şekilde etkilediği saptanmıştır.
THE ROLE OF POSITIVE PSYCHOLOGICAL CAPITAL ON EFFECTING INDIVIDUAL BUSINESS PERFORMANCE THROUGH LEADER-MEMBER INTERACTION: A RESEARCH ON RETAIL SECTOR
The aim of this study is to examine how the perseverance work of employees and especially leader-member interaction affect their business performance, if the employees in an organization are happy, their interactions with their managers are healthy, they have self-confidence, and they maintain their optimism and hopes even against negative situations. Conceptually, in this study, the relationship between the positive psychological capital of the employees and their perceptions of individual performance and work performance was observed, and the mediator effect of leader-member interaction on this relationship was examined. Home textile retail sector of Turkey was taken as universe and the employees of the biggest company in this sector were taken as sample of this universe in order to conduct the questionnaire of the research. In order to measure positive psychological capital levels of employees, the psychological capital scale developed by Luthans et al. was used which was translated into Turkish by Erkmen and Esen. In order to determine the perception levels of the employees regarding leader-member interaction, the multidimensional leader-member interaction scale developed by Liden and Maslyn was used which was translated into Turkish by Baş, Keskin and Mert. And the individual performance perception scale developed by Erben was used to measure individual performance perception levels. As employees' performance scores, the arithmetic average of store sales targets realization percentage and the percentage of mystery shopper evaluation points, prepared by an independent company, were used. According to the findings, positive psychological capital affects individuals' perceptions of performance through leader-member interaction and affects the business performance results of employees both positively and negatively. In this interaction, it was determined that the positive or negative contribution of the leader affected the business performance results directly, proportionally and strongly.
___
- Akdoğan, A. ve Polatçı, S. (2013). Psikolojik Sermayenin Performans Üzerindeki Etkisinde İş Aile Yayılımı ve Psikolojik İyi Oluşun Etkisi / The Role of Work Family Spillover and Psychological Well-Being on the Effect of Psychological Capital on Performance. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:17, Sayı:1, s.273-294.
- Avey, J. B., Nimnicht, J. and Pigeon, N. (2010). Two field studies examining the association between positive psychological capital and employee performance. Leadership And Organization Development Journal, Cilt:31, Sayı: 5, s.384-401.
- Aytürk, N. (2007). Yönetim Sanatı. 5. Baskı. Ankara: Nobel Yayınları.
- Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.
- Baron, R. M. and Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, Cilt:51, Sayı:6, s.1173-1182.
- Baş, T., Keskin, N. ve Mert İ. S. (2010). Lider Üye Etkileşimi (LÜE) Modeli ve Ölçme Aracının Türkçe’de Geçerlik ve Güvenilirlik Analizi. Ege Akademik Bakış, Cilt:10, Sayı:3, s.1013-1039.
- Bolat, O.İ. (2011). Öz Yeterlilik ve Tükenmişlik İlişkisi: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Etkisi. Ege Akademik Bakış Dergisi, Cilt:11, Sayı:2, s.255- 266
- Çakmak, M.S. ve Arabacı İ.B., (2017). Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermaye Algılarının İş Doyumları ve Örgütsel Bağlılıkları Üzerindeki Etkisi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:16 Sayı:62
- Donaldson, S. I. and Ko, I. (2010). Positive organizational psychology, behavior, and scholarship: A review of the emerging literature and evidence base. Journal Of Positive Psychology, Cilt:5, Sayı:3, s.177-191.
- Erben, G. S. (2008). Effects of Perceived Employment Opportunities, Peer Support, Exhaustion and Work Alienation on the Relationship Between Perceived Job Characteristics and Work Attitudes: A Comparative Study Between Lean and Traditional Production Contexts. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İngilizce İşletme Anabilim Dalı, Örgütsel Davranış Bilim Dalı
- Erdem, H., Gökmen, Y. ve Türen, U. (2015). Psikolojik Sermayenin Örgütsel Özdeşleşme Üzerine Etkisinde Algılanan Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt:7, Sayı:2, s.38-62.
- Erkmen, T. Ve Esen, E. (2013). Psikolojik Sermaye Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması, Öneri Dergisi, Cilt:10, Sayı:39, s.23-30
- Erkuş, A. ve Fındıklı, M. A. (2012). İş yaşamında mutluluk: Psikolojik sermaye ve iş çevresinin etkileri üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi, 20.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı.
- Erturgut, R. ve Keskin, U. (2012). Bireysel Performans Ve Örgütsel Performans Arasındaki İlişkinin Temellerine Dair Felsefik Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, Sayı: 73, s.1-24.
- Gable, S. L. and Haidt, J. (2005). What (and why) is positive psychology? Review of General Psychology, Cilt:9, Sayı:2, s.103-110.
- Göksel, A. ve Aydıntan, B. (2012). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:17, Sayı:2, s.248.
- Graen, G. and Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-Based Approach to Leadership: Development of Leader-Member Exchange (LMX) Theory of Leadership over 25 Years: Applying a Multi-Level Multi-Domain Perspective. University of Nebraska – Lincoln, Management Department Faculty Publications 57, Published in Leadership Quarterly, Cilt:6, Sayı:2, s.219-247.
- Helvacı, M. A. (2002). Performans Yönetimi Sürecinde Performans Değerlendirmenin Önemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 35, Sayı: 1-2, s.155-169.
- Hu, J. and Liden, R.C. (2013). Relative Leader-Member Exchange Within Team Contexts: How and When Social Comparison Impacts Individual Effectiveness. Personnel Psychology, Sayı:66, s.127-172.
- Kalkandelen, H. (1997). Örgütlerde Yeniden Yapılanma ve Norm Kadro. İkinci Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Keleş, H. (2011). Pozitif Psikolojik Sermaye: Tanımı, Bileşenleri ve Örgüt Yönetimine Etkileri. Organizasyon ve
Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 3, Sayı:2, s.343-350.
- Larson, M. and Luthans, F. (2006). Potential Added Value of Psychological Capital in Predicting Work Attitudes. Journal of Leadership and Organizational Studies, Cilt:13, Sayı:2, s.75–92
- Liden, R. C. and Maslyn, J. M. (1998). Multidimensionality of leader–member exchange: An empirical assessment through scale development. Journal of Management, Cilt:24, Sayı:1, s.43-72.
- Luthans, F. (2002a). Positive Organizational Behavior: Developing and Managing Psychological Strengths.
Academy of Management Executive, Cilt:15, Sayı:1, s.57-72.
- Luthans, F. (2002b). The need for and meaning of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, Cilt:23, Sayı:6, s.695-706.
- Luthans, F. (2008). Organizational Behavior, 11. Edition, McGraw Hill.
- Luthans, F., Youssef, C. M. and Avolio, B. J. (2006). Psychological capital: Developing the human competitive edge. Oxford University Press.
- Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, B. J. and Norman, S. M. (2007). Positive Psychological Capital: Measurement
and Relationship with Performance and Satisfaction. Personnel Psychology, Sayı: 60, s.541-572
- Luthans, F., Norman, S. M., Avolio, B. J. and Avey, J. B. (2008). The mediating role of psychological capital in the supportive organizational climate: Employee performance relationship. Journal of Organizational Behavior, Cilt:29, Sayı:2, s.219-238.
- Paşalıgil Y. (2009). Bursa İlinde Hazır Yemek Sanayinin Gelişimi, Ekonomik Yapısı ve Sorunları. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı.
- Paterson, T. A., Luthans, F. and Jeung, W. (2014). Thriving at work: Impact of psychological capital and supervisor support. Journal of Organizational Behavior, Cilt:35, Sayı:3, s.434-446.
- Schyns, B., Paul, T., Mohr, G. and Blank, H. (2005). Comparing antecedents and consequences of leader–member exchange in a German working context to findings in the US. European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt:14, Sayı:1, s.1-22.
- Seligman, M. (1998). LearnedOptimism, New York: Pocket Books.
- Seligman, M. E. P., Ernst, R. M., Gillham, J., Reivich, K. and Linkins, M. (2009). Positive education: Positive psychology and classroom interventions. Oxford Review of Education, Cilt:35, Sayı:3, s.293–311.
- Stajkovic, A.D. and Luthans, F. (1998). Social Cognitive Theory and Self-Efficacy: Going Beyond Traditional Motivational and Behavioral Approaches. Organizational Dynamics, Cilt:26, Sayı:4, s. 62-74.
- Snyder, C.R., Irving, L.M. and Anderson, J.R. (1991). Hope and Health: Measuring the Will and the Ways. Snyderet al.(eds.) Handbook of Social and Clinical Psychology, New York: Pergamon.
- Snyder, C.R. and Lopez, S.J. (2007). Positive Psychology: The Scientific and Practical Explorations of Human
Strengths. USA: Sage Publication.
- Stewart, M., Reid, G. and Mangham, C. (1997). Fostering Children’s Resilience. Journal of Pediatric Nursing, Cilt:12, Sayı:1, s.21-31.
- Şahin, F. (2011). Lider-Üye Etkileşimi İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi. Ege Akademik Bakış Dergisi, Cilt:11, Sayı:2, s.277.
- Turgut, H., Tokmak, İ. ve Ateş, M.F. (2015). Lider-Üye Etkileşiminin İşgören Performansına Etkisinde Çalışanların Örgütsel Adalet Algılarının Rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:5, Sayı:2, s.417-442.
- Türesin, T. H. ve Köse S. (2017). Psikolojik Sermayenin Lider-Üye Etkileşimi Üzerindeki Etkisinin Hizmet Sektöründe Araştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:22, Sayı:2, s.341-378.
- Uğurluoğlu, Ö., Şantaş F. ve Demirgil, B. (2013). Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisi: Hastanelerde Bir Uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:16, Sayı:1, s.1-21.
- Uslu, T., Özer, P. S., Şanlı, Z. G. ve Arat, M. (2011). Psikolojik sermaye iş tatmini ve iş performansını artırır mı? Kişi-örgüt ve kişi-iş uyumunun şartlı değişken olarak rolü. Çanakkale: 19. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, s.495-500.
- Ürek, D. (2015). Sağlık Kurumlarında Lider-Üye Etkileşim Düzeyi İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Wang, H., Sui, Y., Luthans, F., Wang, D. and Wu, Y. (2014). Impact of authentic leadership on performance: Role of followers’ positive psychological capital and relational processes. Journal of Organizational Behavior, Cilt:35, Sayı:1, s.5-21.
- Wright, T. A. (2003). Positive organizational behavior: An idea whose time has truly come. Journal of Organizational Behavior, Cilt:24, Sayı:4, s.437-442.