ETİK İKLİMİN BOYUTLARI VE TÜRLERİ: ETİK ALT İKLİMLERİN BELİRLENMESİ VE ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA ETKİLERİ

Günümüz iş dünyasında yaşanan gelişmeler dikkate alındığında etik iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkilerini incelemek oldukça önemlidir. Bu bakımdan çalışmanın amacı, Victor ve Cullen tarafından geliştirilen etik iklim tipolojisinin benzer örgütsel yapılarda farklılaşmasını ve olası kümelerin bağımlı değişken olarak seçilen örgütsel bağlılık üzerinde etkisini incelemektir. Bu doğrultuda, özel bankalarda çalışan beyaz yakalı personelden anket yöntemiyle veri toplanmıştır. Araştırma bulguları, örneklemin tipolojideki kuramsal ve deneysel farklılıklara ilişkin uluslararası ve ulusal yazınla uyumlu dört faktörlü bir yapı gösterdiğini ortaya koymaktadır. Dört faktörlü yapının farklılaşmasını tespit etmek üzere kümeleme analizi uygulanmış ve bu yapıda iki farklı etik alt iklim kümesinin (profesyonel iklim, pragmatik iklim) varlığı tespit edilmiştir. Son olarak, etik alt iklimlerin örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri incelenmiş, profesyonel iklimin örgütsel bağlılık üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu, pragmatik iklimin ise örgütsel bağlılığı açıklayamadığı ortaya konmuştur.

PDF

___

Akbaş, T. T. (2010). Örgütsel etik iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Mobilya sanayi büyük ölçekli işletmelerinde görgül bir araştırma. Karamanoğlu mehmetbey üniversitesi sosyal ve ekonomik araştırmalar dergisi, 2010(2), 121-137.
Aksoy, S., Erdil, O. ve Ertürk, A. (2017). Etik iklim: Kavramsal gelişimi, bireysel ve örgütsel etkileri. Doğuş üniversitesi Dergisi, 18(2), 133-151.
Alpar, R. (2017). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Beşinci Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
Atabay, G., Çangarlı, B. G. ve Penbek, Ş. (2015). Impact of ethical climate on moral distress revisited: multidimensional view. Nursing ethics, 22(1), 103-116.
Blau, G. J. ve Boal, K. B. (1987). Conceptualizing how job involvement and organizational commitment affect turnover and absenteeism. Academy of management review, 12(2), 288–299.
Bulutlar, F. ve Öz, E. Ü. (2009). The effects of ethical climates on bullying behaviour in the workplace. Journal of business ethics, 86(3), 273-295.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
Cevizci, A. (2007). Felsefe. Sentez yayınları.
Cullen, J. B., Parboteeah, K. P. ve Victor, B. (2003). The effects of ethical climates on organizational commitment: A two-study analysis. Journal of business ethics, 46(2), 127-141.
Çatır, O. (2019). Örgütsel etik değerler ve etik davranışın, örgütsel bağlılığa ve iş tatminine etkisi: Otel işletmeleri örneği. Sosyal bilimler enstitüsü elektronik dergisi, 10(1), 60–72.
Çevı̇ k, T. İ. ve Çelı̇ k, A. (2017). Etik iklimin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Konya küçük ve orta büyüklükteki işletmeler örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 71–90.
Danışman, A. ve Özgen, H. (2008). Örgütsel alt kültürler ve kaynakları: Bir sanayi firmasında görgül bir araştırma. ODTÜ gelişme dergisi, 35(2), 277-304.
Demir, S. (2019). The relationship between ethical climate and intent to leave school: The mediating role of organizational commitment. Hacettepe egitim dergisi, 34(3), 824–838.
Demirdağ, G. E. ve Ekmekçioğlu, E. B. (2015). Etik iklim ve etik liderliğin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Görgül bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 197-216.
Ehrhart, M.G., Schneider, B. ve Macey, W.H. (2014). Organizational climate and culture: An introduction to theory, research, and practice. Routledge.
Elçi, M. ve Alpkan, L. (2006). Etik iklimin örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkileri. Hacettepe üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, 24(1), 141-170.
Elçi, M. ve Alpkan, L. (2009). The impact of perceived organizational ethical climate on work satisfaction. Journal of business ethics, 84(3), 297-311.
Kelley, S. W., ve Dorsch, M. J. (1991). Ethical climate, organizational commitment, and indebtedness among purchasing executives. Journal of Personal Selling & Sales Management, 11(4), 55-66.
Kish-Gephart, J. J., Harrison, D. A. ve Treviño, L. K. (2010). Bad apples, bad cases, and bad barrels: meta-analytic evidence about sources of unethical decisions at work. Journal of applied psychology, 95(1), 1.
Kuçuradi, İ. (2019). Ahlâk, etik ve etikler. Türkiye felsefe kurumu yayınları.
Litwin, G. H. ve Stringer, R. A. (1968). Motivation and organizational climate. Cambridge, MA: Harvard business school.
Martin, K. D. ve Cullen, J. B. (2006). Continuities and extensions of ethical climate theory: A meta-analytic review. Journal of business ethics, 69(2), 175-194.
Mayer, D. M., Kuenzi, M. ve Greenbaum, R. L. (2009). Making ethical climate a mainstream management topic. De Cremer, E.(Yay. haz.), Psychological perspectives on ethical behavior and decision making içinde (s.181-213). Information age publishing.
Mees, B. (2019). The rise of business ethics. Routledge.
Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human resource management review, 1(1), 61-89.
Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace: Theory, Research, and application. Sage, Thousand oaks.
Neubaum, D., Mitchell, M. ve Schminke, M. (2004). Firm newness, entrepreneurial orientation, and ethical climate. Journal of business ethics, 52(4), 335-347.
Nystrom, P. C. (1993). Organizational cultures, strategies, and commitments in healt care organizations. Health care management review, 18(1), 44–48.
Özen, F. ve Durkan, E. (2016). Algılanan örgütsel etik iklim ile öğretmenlik meslek etiği arasındaki ilişki. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi dergisi, 22(4), 593-627.
Özyer, K. (2010). Etik iklim ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide örgütsel bağlılık ve iş tatmininin düzenleyici rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Shacklock, A., Manning, M., & Hort, L. (2011). Dimensions and types of ethical climate within public sector human resource management. Journal of new business ideas & Trends, 9(1), 51-66.
Schneider, B. ve Barbera, K. M. (2014). Introduction: The oxford handbook of organizational climate and culture. Oxford university press.
Schneider, B., Ehrhart, M. G. ve Macey, W. H. (2013). Organizational climate and culture. Annual review of psychology, 64, 361-388.
Seçilmiş, C. ve Ceylanlar, N. A. (2019). Birey-örgüt uyumunun etik algı ve örgütsel bağlılık arasındaki aracılık etkisi: Helal konseptli otel işletmelerinde bir araştırma. Turkish journal of business ethics, 12(1), 39–73.
Shafer, W. E. (2009). Ethical climate, organizational‐professional conflict and organizational commitment. Accounting, Auditing & Accountability Journal. 22(7), 1087-1110
Simha, A. Cullen, J. B. (2012). Ethical climates and their effects on organizational outcomes: Implications from the past and prophecies for the future. Academy of management perspectives, 26(4), 20-34.
Stevenson, A. F. (2016). Using latent class cluster analysis to identify and profile organizational subclimates: An exploratory investigation using safety climate as an exemplar. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Louisiana Tech University.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. Nobel.
Taner, B. ve Elgün, R.F. (2015). Çalışanların etik iklim algılarının örgütsel bağlılık üzerine etkileri: İlaç sektöründe bir uygulama. Çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 24(1), 99-114.
Tekin, I. Ç. ve Çelik, A. (2017). Etik iklimin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Konya küçük ve orta büyüklükteki işletmeler örneği. Yönetim bilimleri dergisi, 15(29), 71-90.
Tuna, M. ve Yeşiltaş, M. (2014). Etik iklim, işe yabancılaşma ve örgütsel özdeşleşmenin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Anatolia: Turizm araştırmaları dergisi, 25(1), 105-117.
Vallance, E. ve Elizabeth, V. (1995). Business ethics at work. Cambridge university press.
Victor, B. ve Cullen, J. B. (1987). A theory and measure of ethical climate in organizations. W. C. Frederick (Yay. haz.), research in corporate social performance and policy içinde (s. 51-71). Greenwich: JAI press.
Victor, B. ve Cullen, J.B. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative science quarterly, 101-125.
Wagner, S. M., Rau, C. ve Lindemann, E. (2010). Multiple informant methodology: A critical review and recommendations. Sociological Methods & Research, 38(4), 582-618.
Wasti, A. S. (1999). Organizational Commitment in a Collectivist Culture: The Case of Turkey. Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of Illionis, Urban-Illinois.
Weber, J. (1995). Influences upon organizational ethical subclimates: A multi-departmental analysis of a single firm. Organization Science, 6(5), 509-523.
Weber, J., & Seger, J. E. (2002). Influences upon organizational ethical subclimates: A replication study of a single firm at two points in time. Journal of Business Ethics, 41(1-2), 69-84.
Wimbush, J. C. ve Shepard, J. M. (1994). Toward an understanding of ethical climate: Its relationship to ethical behavior and supervisory influence. Journal of Business ethics, 13(8), 637-647.
Wimbush, J.C., Shepard J. M. ve Markham, S. (1997). An Empirical examination of the multi-dimensionality of ethical climate in organizations. Journal of Business Ethics, 16(1), 67-77.
Yüksel, Ö. F. ve Düşükcan, M. (2019). Etik iklim algısının iş görenlerin iş tatmini düzeyleri ve örgütsel bağlılık düzeyleri üzerine etkisi: Arçelik a.ş. Adana ve Elâzığ bölge yöneticiliklerinde uygulama. Selçuk üniversitesi sosyal bilimler meslek yüksekokulu dergisi, 22(1), 53–65.