Ankara ilinde ayçiçeğinde zararlı Avrupa ayçiçeği güvesi ile Tabla çürüklüğü hastalığı arasındaki enfeksiyon ilişkisinin belirlenmesi

Bu çalışma, Avrupa ayçiçeği güvesi [Homoeosoma nebulellum (Den. & Schiff.)]’nin Ankara ili ayçiçeği (Helianthus annuus L.) ekiliş alanlarındaki zararı ile ayçiçeğinde verim kaybına neden olan Tabla çürüklüğü hastalığı (Rhizopus spp.) ile arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla 2013 ve 2014 yıllarında yürütülmüştür. Ayçiçeği ekilişinin yoğun olarak yapıldığı Ayaş, Bala, Beypazarı ve Kalecik ilçelerinde yapılan sürvey ve örneklemelerden elde edilen veriler değerlendirilmiştir. H. nebulellum’un, Ankara ilinde yaygınlığı her iki yılda %100 olarak tespit edilmiştir. Zararlının bulaşma oranları ise 2013 yılında %3.74, 2014 yılında %3.80 olarak saptanmıştır. Ankara ilinde Tabla çürüklüğü hastalığına neden olan türün Rhizopus stolonifer (Ehrenb.) Vuill. olduğu ve yaygınlığının 2013 yılında %76.68, 2014 yılında %70.42 olduğu tespit edilmiştir. Hastalığın bulaşma oranı ise 2013 yılında %4.08, 2014 yılında %4.04 olarak belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara Ki-kare kökenli ilişki katsayısı testi uygulandığında, zararlı ile hastalık arasında %72.4 oranında ilişki belirlenmiştir. Sonuç olarak Avrupa ayçiçeği güvesi, ayçiçeğindeki asıl zararının yanında, Tabla çürüklüğü hastalığının enfeksiyon yapmasında da önemli bir etken olduğu sonucuna varılmıştır.

Determination of the infestation relationship between European sunflower moth and head rot disease on sunflower in Ankara province

This study was carried out to determine the damage of the European sunflower moth [Homoeosoma nebulellum (Den. & Schiff.)] to sunflower (Helianthus annuus L.) cultivation areas in Ankara and the relationship of Homoeosoma nebulellum (Den. & Schiff.) to Head rot disease (Rhizopus spp.) that causes loss of yield in sunflower between 2013-2014. Data were collected from Ayaş, Bala, Beypazarı and Kalecik districts between 2013 and 2014 where sunflower cultivation is predominant. The prevalence of H. nebulellum was observed as 100% for both years. The pest infestation rate was determined as 3.74% and 3.80% in 2013 and 2014, respectively. Rhizopus stolonifer (Ehrenb.) Vuill. was observed as the species that causes head rot disease in Ankara, and its prevalence was 76.68% and 70.42% in 2013 and 2014, respectively. The transmission rate of this disease was determined as 4.08% and 4.04% in 2013 and 2014, respectively. When the Chi-square correlation coefficient test was applied to the obtained results, a 72.4% relationship was determined between the pest and the disease. This study shows that the European sunflower moth is not only the main cause of damage to sunflower but also an important factor in the infestation of Head rot disease.

Keywords:

Homoeosoma nebulellum, Rhizopus spp., Ankara sunflower, relation of insect-pathogen,

PDF

___

Agrios G.N., 2001. Fitopatología. Second Edition. Limusa, Mexico, D.F. 809 p.
Agrios G.N., 2005. Plant Pathology. Elsevier Academic Press, USA, 948 p.
Arnan M., Pinthus M.J., Kenneth R.G., 1970. Epidemiology and control of sunflower head rot in Israel caused by Rhizopus arrhizus. Canadian Journal of Plant Science, 50, 283-288.
Bei-Bienko G.IA., Bykhovskii B.E., Medvedev G.S., 1967. Keys to the insects of the European USSR. Academy of Sciences of the USSR, Zoological Institute, 3 (4), 538-797.
Bora T., Karaca İ., 1970. Kültür bitkilerinde hastalığın ve zararın ölçülmesi. Ege Üniversitesi Yardımcı Ders Kitabı, Yayın No: 167, İzmir, 43 s.
Borodin S.G., Kotliarova I.A., 2010. Evaluation of sunflower plants resistance to Rhizopus. Symposium Sunflower Breeding on Resistance to Diseases, Krasnodar, Russia, June 23-24, 153-158 p.
Bynum E.D., Rogers C.E., Archer T.L., 1985. Evaluation of new insecticide application strategies for controlling the sunflower moth (Lepidoptera: Pyralidae) on sunflower. Journal of Economic Entomology, 78 (4), 933-936.
Carlson E.C., 1967. Control of sunflower moth larvae and their damage to sunflower seeds. Journal of Economic Entomology, 60 (4), 1068-1071.
Dozet B., Bedov M., Atlagic J., Marinkovic R., 1993. Wild sunflower species-sources of resistance to the sunflower moth (Homoeosoma nebulella Hubner, Homoeosoma electellum Hulst.). Helia, 16 (19), 55-59.
Harveson R.M., 2013. Rhizopus head rot of sunflower in Nebraska. NebGuide G1677. University of Nebraska, Lincoln, USA. Shtienberg D. 1997. https://extensionpublications.unl. edu/assets/pdf/g1677.pdf (erişim tarihi: 19.05.2020).
Ismayilzade N.N., Samedov V.S., Kard B., Jones C.L., 2015. Sunflower seed damage and economic injury level of the European sunflower moth (Lepidoptera: Pyralidae) in the Republic of Azerbaijan. Journal of Entomological Science, 50 (2), 138-146.
Jarvis J.L., Guthrie W.D., 1987. Ecological studies of the european corn borer (Lepidoptera: Pyralidae) in Boone County, Iowa. Environmental Entomology, 16, 50-58.
Klisiewicz J.M., 1979. Relation of infestation with sunflower moth Homoesoma electellum larvae to the incidence of Rhizopus rot in sunflower seed heads. Canadian Journal of Plant Science, 59, 797-801.
Permana A.D., Leclant F., Pivot Y., 1993. Sex pheromone of the European sunflower moth Homoeosoma nebulella (Den. & Schiff.)(Lepidoptera: Pyralidae) a field study. Biotrop Special Publication, 50, 195-201.
Pitt J.I., Hocking A.D., 1997. Zygomycetes. In: Fungi and Food Spoilage. Springer, Boston, MA. 173-201. https://doi. org/10.1007/978-1-4615-6391-4_6
Reymonet C., Falco G.J.V., Moreno M.J., 1993. Survey of the parasitoids of the european sunflower moth, Homoeosoma nebulella (Lep.: Pyralidae) in Palearctic region. Entomophaga, 38 (3), 355-358.
Rogers C.E., Thompson T.E., Zimmer D.E., 1978. Rhizopus head rot on sunflower: etiology and severity in the southern plains. Plant Disaese Reporter, 62, 769-771.
Shtienberg D., 1997. Rhizopus head rot of confectionery sunflower: effects on yield quantity and quality and implications for disease management. Phytopathology, 87 (12), 1226-1232.
SPSS, 2013. IBM SPSS Statistic 23.0 for Windows. Armonk, NY.
Szabo B., Borbely F., Szabo M., Toth F., Vagvölgyi S., 2009. The effect of variety and sowing time on the damage of European sunflower moth (Homoeosoma nebulellum Den. et Schiff.). Növényvédelem, 45 (3), 115-121.
Szabo B., Szabo M., Varga C., Tóth F., Vagvölgyi S., 2010. Relationships between sunflower variety, sowing date and the extent of damage caused by the European sunflower moth (Homoeosoma nebulellum Den. et Schiff.). Helia, 33 (52), 37-46.
TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu. http://tuik.gov.tr/ VeriBilgi.do?alt_id=1001 (erişim tarihi: 19.05.2020).
Yıldırım İ., Kaya G., 2005. Marmara bölgesi yağlık ayçiçeği yetiştiriciliğinde tabla çürüklüğü hastalığı (Rhizopus spp.)’nın önemi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araştırma Sunusu Cilt I), 31-34.
Yıldırım İ., Turhan H., Özgen B., 2010. The effects of head rot disease (Rhizopus stolonifer) on sunflower genotypes at two different growth stages. Turkish Journal of Field Crops, 15 (1), 94-98
Yücel C., Çobanoğlu S., 2016. Feromon ve yem tuzakların Avrupa ayçiçeği güvesi, Homoeosoma nebulellum (Den.&Schiff) (Lep: Pyralidae), ergin popülasyonlarının izlenmesinde kullanım olanakları. Bitki Koruma Bülteni, 56 (1), 15-28.
Yücel C., Tülek A., Akın K., Çiftçigil T.H., 2014. Trakya bölgesi ayçiçeği alanlarında Avrupa ayçiçeği güvesi, Homoeosoma nebulellum (Den.&Schiff) (Lepidoptera: Pyralidae)’nin feromon tuzakları ile belirlenmesi. Türkiye V. Bitki Koruma Kongresi, 3-5 Şubat 2014, Antalya, 116 s.
Zeki H., Öneş Y., 1993. Orta Anadolu bölgesi ayçiçeği (Helianthus annus L.) ekim alanlarında görülen zararlı ve faydalı böcekler üzerinde faunistik çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 33 (3-4), 119-145.
Zeki H., Özdem A., Bozkurt V., Sezer N., 2007. Orta Anadolu bölgesinde ayçiçeklerinde zararlı Avrupa ayçiçeği güvesi [Homoeosoma nebulellum (Den.& Schiff.)] (Lepidoptera: Pyralidae)’nin bulaşma oranı, zarar şiddeti ve ergin uçuş aktiviteleri üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 47 (1-4), 31-61.
Zhang Z.Z., Liu S., Luo L., 2009. Advances in biology of the sunflower moth. Plant Protection, 35 (5), 18-23.
Zheng R.Y., Chen G.Q., Huang H., Liu X.Y., 2007. A monograph of Rhizopus. Sydowia, 59, 273–372.
ZongZe Z., ShuangPing L., LiZhi L., XingFu J., Kai W., 2010. Population dynamics and life history of the European sunflower moth, Homoeosoma nebulellum (Lepidoptera: Pyralidae) in Bayannur, inner Mongolia. Acta Entomologica Sinica, 53 (6), 708-714.