Cemil Said Bey’in İran Ordusuna Dair Askerî Raporları Hakkında Bir Değerlendirme

Öz Osmanlı Devleti 1864’ten itibaren farklı ülkelerdeki elçiliklere ataşemiliterler atamıştır. Askerî istihbarat amacıyla görevlendirilen ataşemiliterler, Osmanlı Devleti’nin son yıllarında ve Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında çok sayıda rapor hazırlamışlardır. Ataşemiliterlerin hazırladığı askerî raporlar başta askerî konular olmak üzere o devletlerin içtimai, iktisadi, tarihi ve coğrafyası hakkında önemli bilgiler içermektedir. Fakat buna rağmen araştırmacılar tarafından askerî raporlara yeterince önem verilmemiştir. Osmanlının son yıllarında hakkında önemli raporların hazırlandığı ülkelerden biri de İran’dır. Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin son döneminde 1899-1908 tarihlerinde İran’da ataşemiliter olarak görev yapan Cemil Said Bey’in İran ordusu hakkında hazırlamış olduğu iki adet askerî rapor değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Cemil Said Bey, Askerî raporlar, Ataşemiliteri

PDF

___

BOA. BEO. 843. 63192. 1.
BOA. HR. SFR. 1. 92.7.1-32.
BOA. HR. TH. 124. 98.
BOA. HR. TH. 216.51.1.
BOA. HR. TH.113.7.1.
BOA. Y. MTV. 92. 29. 1.
BOA. Y. MTV.233.128.2.
BOA. Y.MTV.117.133.2.
Ahmed Sedat, (1325), Romanya Ordusu Ahval ve Tensikatı Ahvaliyesi, Harbiye Matbaası, İstanbul.
Bulgar Ordusu Hakkında Muhtasar Risale, (1331), Karargâhı Umumi İstihbarat Şu’besi.
C. S.[Cemil Said], “İran Ordusu”, Tasvîr-i Efkâr, nr.123, 1 Teşrîn-i evvel 1909/18 Eylül 1325, s.3-4 ve nr. 129, 7 Teşrîn-i evvel 1909/24 Eylül 1325, s.3-4 ve nr. 149, 7 Teşrîn-i evvel 1909/16 Teşrîn-i evvel 1325, s.3-4.
CÜNDİOĞLU D., (1998), “Bir Kur’an Mütercimi: Cemil Said Bey’in Kendi Kaleminden Özgeçmişi”, Dergâh Dergisi, IX (100), Haziran S.46-47.
Doktor Fahreddîn Şevket, (2017), Îrân, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Fransız Ordusu Hakkında Muhtasar Risale, (1331), Kanun-ı Evvel.
İran Ordusu Hakkında Muhtasar Risale, (1331), Karârgâh-ı Umûmî İstihbarat Şu’besi, Teşrin-i Sani.
İran Ordusu Tarihçesi, (1326), Matba’a-i Askeriyyede tab’ olunmuştur.
İran’a Dair Askerî Raporlar, (1332), Karârgâh-ı Umûmî İstihbarat Şu’besi, Cilt 1, Matbaa-i Askeriyye, istanbul.
İran’a Dair Askerî Raporlar, (1332), Karârgâh-ı Umûmî İstihbarat Şu’besi, Cilt 2, Matbaa-i Amire, istanbul.
Müjdeci, M., -C. Karakılıç, (Güz 2007), “Cumhuriyetin İlk Kur’an Mütercimlerinden Cemil Said (Dikel) ve Kur’an Tercümesi Hakkında Bir Değerlendirme”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl:3, Sayı:6, S.183-197.
US, H.T., Elli Yıl, İstanbul, Tarihsiz.
YILDIZ, G. (2012) “Osmanlı Dış Askerî İstihbaratında Formelleşme: Elçiliklerde Ataşemiliterliğin İhdası ve Osmanlı Askerî Ataşe Raporları” Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz (17), S. 239-266.