TURİZM BAĞLAMINDA GELENEKSEL TÜRK EL SANATI LÜLETAŞI İŞLEMECİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bir toplumun geçmişi ile geleceği arasında bağ kuran, o toplumun sanatını, kültürünü yansıtan geleneksel el sanatları destinasyonun turistik çekiciliğini arttırmaktadır. Bazı el sanatları, turistler için hediyelik veya dekoratif bir eşya olarak çok anlamlı olabilmektedir. Bu araştırma, Türkiye’nin maden grubundaki ilk coğrafi işaretli ürünü olarak tescil edilmiş olan lületaşı ile lületaşı işlemeciliği sanatını tanıtmayı, lületaşı işlemeciliğinin mevcut sorunlarını irdelemeyi, söz konusu sanatın yaşatılmasının ve sürdürülebilirliğinin turizm açısından önemine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında 10.03.2019-18.03.2019 tarihlerinde 8 lületaşı ustası ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Bulgular; günümüzde lületaşı ustalarının sayısının az olduğunu, genç kuşağın bu sanatı öğrenmek için istekli olmadığını göstermektedir. Katılımcılar, lületaşı işlemeciliğinin özendirilmesi ve sürdürülmesi için lise, önlisans ve lisans düzeyinde bölümlerin açılması, devletin başta gençler olmak üzere lületaşı ustalarını maddi olarak desteklemesi ve lületaşı madenciliğine ilişkin yasal düzenlemeler getirilmesinin faydalı sonuçlar vereceğini ifade etmektedirler. Son olarak uluslararası etkinlikler ve turistlere yönelik açılacak atölyeler ile lületaşının tanıtımının yapılarak Eskişehir’in turistik anlamda gelişimine katkı sağlanabileceğine vurgu yapılmıştır.

ASSESMENT OF TRADITIONAL TURKISH HANDICRAFT MEERSCHAUM ART PROCESSING IN THE CONTEXT OF TOURISM

The traditional handicraft that connects the past and the future of a society, reflects the art and culture of that society, enhances the tourist attraction of the destination. Some handicrafts can be very meaningful as a gift or decorative item for tourists. The purpose of this research is to introduce the meerschaum, which was registered in Turkey as the first geographical indication product in the mining group, art of meerschaum processing, examine the current problems, draws attention to the importance of sustainability and survival of the art in terms of tourism. Within the scope of the research, face to face interviews were conducted with 8 meerschaum craftsmen on 10.03.2019- 18.03.2019. Descriptive analyzes of the data were conducted. Results reveal that the number of meerschaum craftsmen is low today and the young generation is not willing to learn this art. Participants stated that opening of the departments at high school,associate degree and bachelor's degree level, the state's financial support for the meerschaum craftmen especially for young people and the legal arrangements for meerschaum mining will be beneficial. The participants also emphasized that they could contribute to the touristic development of Eskişehir by introducing meerschaum via international events and workshops for tourists.

PDF

___

AÇAR, Mehmet Fatih (2014), Geleneksel El Sanatlarından Tokat Ahşap Baskı Yazmacılık Sanatı ve Yaşayan Ustaları, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya, Dumlupınar Üniversitesi.
AKIN, Aliye (2018), “El Sanatlarının Turizme Etkisi: Gaziantep Örneği”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(18), 241-263.
ALGAN, Ertuğrul (2015), “Eskişehir’de Lületaşı”, Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, 5(8), 1-31. DOI: 10.20488/www-std-anadolu-edutr.220235.
ALTINAY, Meltem ve DİNÇER İSTANBULLU, Füsun (2017), “Geleneksel El Sanatlarının Yaratıcı Turizm Kapsamında Değerlendirilmesi”, Journal of Recreation and Tourism Research, 4( Özel Sayı), 343-352.
ALTINTAŞ, Kadir Murat (2016), “Kaybolmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Türk El Sanatkârlarının Karşı Karşıya Bulunduğu Ticari Sorunların Analizi”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, (77), 157-182.
ALTUĞ, Fatih ve YILMAZ, Mutlu (2018), “Farklı Bilgi Tabanlarına Sahip Sektörlerde Yakınlık Türlerinin Bilgi, Öğrenme ve Yenilik/ İnovasyon Süreçlerine Etkisi: Eskişehir Örneği”, Dil, Tarih, Coğrafya Fakültesi Dergisi, 58(1), 844-881.
ARIOĞLU, İbrahim Ethem ve ATASOY AYDOĞDU, Özlem (2015), “Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel El Sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı”. Turkish Studies International Periodical for the Language, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(16), 109-126.
BAYAZİT, Murat, CEYLAN, Uğur ve SAYLAN, Uğur (2012), “Geleneksel El Sanatlarının Bölge Turizmine Etkisi: Güneydoğu Anadolu Bölgesi”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 899-908.
BELK, Russell ve GROVES, Ronald (1999), “Marketing and the Multiple Meanings of Australian Aboriginal Art”, Journal of Macromarketing, 1(19), 20-33.
BENSON, Walonzi (2014), The Benefits of Tourism Handicraftsales at Mwenge Handicrafts Center in Dar Es Salam, Tanzannia, Bachelor Thesis, Tampereen Ammattikorkeakoulu, Tampere University of Applied Sciences.
BİLİM, Cahit (1997), “Deniz Köpüğü, Lületaşı”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 8(8), 89-130.
CAN, Mine (2013), “Geleneksel Türk El Sanatlarının Turizme ve Ekonomiye Katkısı”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 259-266.
CHANG, Janet, WALL, Geoffrey ve CHANG , Chao-Ling (2008), “Perception of the Authenticity of Atayal Woven Handicrafts in Wulai, Taiwan”, Journal of Hospitality & Leisure Marketing, 16(4), 385-409.
ÇELİK, Sedat ve TOPRAK, Lütfullah Sadi (2018), “Şırnak Geleneksel El Sanatlarının Turistik Ürün Olarak Değerlendirilmesi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(5), 687-692.
ÇEVİK, Samet (2018), “Co ğrafi İşaretli Ürünlerin Turizmdeki Rolü: Eskişehir Turlarına İlişkin Bir İçerik Analizi”, Journal of Recreation and Tourism Research, 5(4), 21-44.
DEMİRBULAT GÜDÜ, Özge , ÖZDEMİR, Sami Sonat ve BOZOK, Düriye (2015), “El Sanatları ve Turizm İlişkisi Çerçevesinde Türk Halı Dokumacılığının Unesco Somut Olmayan Kültürel Miras Listesinde Yer Alan Örnekler Doğrultusunda Değerlendirilmesi”, 14. Geleneksel Turizm Paneli, 16 Nisan, Sakarya, 564-579.
EROĞLU, Elif (2013), “Use of Internet in The Selling of Handicrafts: Turkish Meerschaum Products”, International Journal of Education and Research, 1 (11), 1-10.
ESKİŞEHİR KÜLTÜR MİRASI ENVANTERİ (2019), Lületaşı İşletmeciliği, http://www.eskisehirkulturenvanteri.gov.tr/sokumdetay.aspx?ID=7 (Erişim Tarihi: 02.03.2019).
EVANS, Graeme (2000), “Contemporary Crafts as Souvenirs, Artifacts and Functional Goods and Their Role in Local Economic Diversification and Cultural Development”, Souvenirs: The Material Culture of Tourism, (Ed. M. Hitchcock ve K. Teague ), Aldershot, UK: Ashgate Publishing Co., 127-146.
GENÇ, Ercan (2015), Elazığ İli El Sanatları, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi.
GİRAY, Handan, ÖZKAN, Zehra ve ORAN, Hülya (2012), “Yerel Ürünlerin Ekonomik Kalkınmadaki Önemi”, Verimlilik Dergisi, 4, 109-115.
GÜMÜŞSOY, Emine (2013), “1830-1914 Arası Eskişehir Lületaşı Madeni İle İlgili Bazı Tespitler”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14( Özel Sayı), 169-193.
IŞIK, İskender (1995), “Lületaşı (Meerschaum) Atıklarının Pipo Filtresi Olarak Kullanılabilirliği ve Aktif Karbon Filtre ile Karşılaştırılması”, Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, 21-22 Nisan, İzmir, 247-255.
IŞIK EREN, Cumhur ve BEYARSLAN, Melahat (2016), “Türkmentokat-Karatepe (Eskişehir) Bölgesi Yumrulu Sepiyolitlerinin (Lületaşı) Mineralojik Özellikleri ve Karakterizasyonu”, Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 28(2), 73-82.
KALAY ARSLAN, Hacer (2017), “Bir Kültürel Miras Varlığı Olarak Gevaş İlçesinde Geleneksel Çorap Örmeciliği”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 369-392.
KARASAR, Niyazi (2012), Bilimsel Araştırma Yöntemi, 23. Basım, Ankara, Nobel Yayıncılık.
KURGUN, Hülya ve YUMUK, Yurdanur (2013), “Yöresel El Sanatlarının Kültürel Turizmin Gelişimindeki Rolü: Görece (Boncukköy) ve Nazarköy Örnekleri”, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3(1), 27-32.
MARKWİCK, Marion (2001), “Tourism and Development of Handicraft Production in the Maltese Islands”, Tourism Geographies, 3(1), 29-51.
MOGİNDOL, Spencer Hedley ve BAGUL, Awangku Hassanal (2014), “Tourists’ Perception About an Appealing Handicraft”, Tourism, Leisure and Global Change, 1, 10-24.
MUSTAFA, Mairna (2011), “Potential of Sustaining Handicrafts as a Tourism Product in Jordan”, International Journal of Business and Social Science, 2(2), 145-152.
NAIDU, Suwastika, CHAND, Anand ve SOUTHGATE, Paul (2014), “Determinations of Innovation in the Handicraft Industry of Fiji and Tonga:An Empricial Analysis fron a Tourism Perspective”, Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, 8(4), 318-330.
OKUYUCU, Ayşe ve SOMUNCU, Mehmet (2012), “Kültürel Mirasın Korunması ve Turizm Amaçlı Kullanılmasında Yerel Halkın Algı ve Tutumlarının Belirlenmesi: Osmaneli İlçe Merkezi Örneği”, Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 4(1), 37-51.
OKYAY, Gülden (2008), Trabzon Yöresi Geleneksel El Sanatlarından Hasır Örgüsü ve Kazazlığın Araş tırılması ve Öğretim Programı Önerisi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi.
ÖTER, Zafer (2010), “El Sanatlarının Kültür Turizmi Bağlamında Değerlendirilmesi”, Milli Folklor Dergisi, 22(86), 174-185.
ÖZALTIN, Fatma Nilhan ve ÖLMEZ Filiz Nurhan (2011), “Osmanlı Dönemi Minyatürlerinde El Sanatlarından İzler”, ART-E Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, 4(7), 1-30.
ÖZBEK, Özlem ve ÇEV İK, Samet (2018), “Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı Olarak Geleneksel El Sanatları: Gönen İlçesinin Yaşayan Mirası”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 588-603.
ÖZDEMİR, Melda ve DUDAŞ, Nafize (2011), “Eskişehir İli'nde Lületaşı İşletmeciliği ve Üretilen Ürünler”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, 4(7), 1-25.
ÖZHEKİM ATİŞ, Didem (2009), “Keçenin Hikayesi ve Sanatsal Üretimler”, Journal of World of Turks, 1(1), 123-133.
PEKERŞEN, Yeliz ve ÇALIK, İsmail (2017), “Konya’da Keçecilik Geleneğinin Somut Olmayan Kültürel Miras Açısından Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 339-356.
ROBİNSON, Mike ve PİCARD, David (2006), “Tourism, Culture and Sustainable Development”, Division of cultural policies and intercultural dialogue, Culture Sector, UNESCO.
RUDAN, Elena, M. (2010), “The Development of Cultural Tourism in Small Historical Towns”, Tourism and Hospitality Management Conference Proceedings, 577- 586.
STEINBERGER, Vera (2002), Consumers of Indigenous Canadian Aboriginal Textile Crafts, Master of Sciences, The University of Manitoba, Canada.
UNWTO (2008), Tourism and Handicrafts: A Report on the International Conference on Tourism and Handicrafts, (13-15 May 2006), Tehran, Iran; Published and Printed by the World Tourism Organization, Madrid, Spain.
TAŞLIGİL, Nuran ve GÜVEN, Şahin (2011), “Doğal ve Kültürel Özellikleri ile Lületaşı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(14), 436-452.
T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI (2019), Lületaşı İşleme Sanatı, http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR-51134/luletasi-isleme-sanati.html (Erişim Tarihi: 02.03.2019).
TIMOTHY, Dallen J. ve BOYD, Stephen W. (2006), “Heritage Tourism İn The 21st Century: Valued Traditions and New Perspectives”. Journal of Heritage Tourism, 1(1), 1-16.
TJOA, A. Min ve WAGNER, Roland R. (1998), “The Role of Handicraft Production and Art in Tourism and its Presentation in the Internet”, Information and Communication Technologies in Tourism, (Ed. DİMİTRİOS, Buhalis), Vienna: Springer, 338-344.
TUNÇDİLEK, Necdet (1955), “Lületaşı”, Türk Coğrafya Dergisi, 12(13-14), 91-106.
TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU (2019), Eskişehir Lületaşı, https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/37890 (Erişim Tarihi: 10.06.2019).
TÜRKER, Ali ve ÇELİK, İsa (2012), “Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurlarının Turistik Ürün Olarak Geliştirilmesine Yönelik Alternatif Öneriler”, Yeni Fikir, 9, 86-98.
YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2011), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 8. Basım, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
XİE, Philip Feifan ve WALL, Geoffrey (2002), “Visitors’ Perceptions of Authenticity at Cultural Attractions in Hainan, China”, International Journal of Tourism Research, 4(5), 353-366.