OSMANLIDA ÜÇ HANIM SULTANIN ZİYNET EŞYASI

Osmanlı tarihiyle ilgili merak edilen konuların başında harem ve orada bulunan hanım sultanların yaşam şekilleri gelir. Birtakım batılı yazarlar haremi görmedikleri halde, görmüş gibi bilgi vermişlerdir. Her ne kadar batılı yazarlar tarafından yapılan bazı tasvirler gerçekleri yansıtmasa da, hareme girmeyi başaran Lady Montague gibi bazı elçi hanımları veya Pedro de Urdemalas gibi hekimlerin hanım sultanlar hakkında sağlıklı bilgiler verdikleri söylenebilir. Bu çalışmada hanım sultanların gündelik yaşamları hakkında kısa bilgi verdikten sonra, XVII. yüzyılın sonlarında ve XVIII. yüzyılın başlarında yaşamış üç hanım sultanın ziynet eşyası hakkında tereke kayıtlarına dayanılarak ayrıntılı bilgi verilecektir. Bunlar da, Sultan İbrahim’in eşi Muazzez Sultan, IV. Murad’ın torunu Fatma Hanım Sultan ve III. Ahmed’in kızı Ümmügülsüm Sultan’dır. Her üç hanım sultana ait terekelerde bol miktarda işlenmiş altın ve gümüş takı eşyası bulunmaktadır. Elmas, yakut, zümrüt ve la‘l gibi kıymetli taşların çokluğu da dikkati çeker. Bu taşlar işlenerek bilezik, kemer, küpe, sorguç ve sair takılara süs yapılmıştır. Ayrıca kaydedilen ziynet eşyasının ağırlığı ve değeri de tespite çalışılmıştır.

JEWELRY BELONGING TO THREE OTTOMAN SULTANESSES

At the beginning of the subjects which are wondered about the Ottoman history, the harem and the life styles of the lady sultans there comes. Some western writers gave information about the harem as if they had seen it, even if they did not see it. Although some of the descriptions made by Western writers haven’t reflected the truth, it can be said that some ambassador’s wives, such as Lady Montague, or physicians, such as Pedro de Urdemalas, have given correct information about the lady sultans. In the study, after giving brief information on the general lives of the lady sultans, detailed information will be given depending on the inheritance records about the ornaments of the three lady sultans who lived in the late 17th century and in the early 18th century. The unknown jewelries have been tried to be determined by using the heritage records of Muazzez Sultan, the wife of Sultan Ibrahim, Fatma Hanım Sultan, IV. Murad’s grandson, and Ümmügülsüm Sultan, III. Ahmed’s daughter. Each of the three lady sultans’s heritage has a lot of processed gold and silver jewellery. It attracts much attention that the abundance of precious Stones such as diamonds, rubies, emerald and demantoid. These stones were processed to make bracelets, belts, earrings, crests and other ornaments. In addition, the weight and value of the jewelery item recorded have been tried to determine

___

  • ŞEMSEDDİN SÂMİ, Kamûs-ı Türkî, İstanbul.
  • SEVENGİL, Refik Ahmed, İstanbul Nasıl Eğleniyordu, basım yeri ve tarihi yok.
  • SANCAR, Aslı (2010). Osmanlı Kadını Efsane ve Gerçek, İzmir.
  • SALAMON SCHWEİGGER (2004). Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581, Çev. S. Türkis Noyan, İstanbul.
  • PEDRO de URDEMALAS (1964), Kanunî Devrinde İstanbul, çev. Fuat Carım, İstanbul.
  • PAMUK, Şevket (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, İstanbul.
  • OGİER GHHİSELİN de BUSBECK, Türkiye’yi Böyle Gördüm, haz. Aysel Kurutluoğlu, Tercüman 1001 Temel eser no: 31, (baskı yeri ve yılı yok).
  • LADY MONTAGUE (1998), Şark Mektupları, Trc. Ahmet Refik, Yay. haz. Dursun Gürlek, İstanbul.
  • KÜPELİ, Özer (2016). “IV. Murad’ın Torunu Fatma Hanım Sultan’ın Muhallefatı”, Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, sy.II/2, s. 163-175, İzmir.
  • İREPOĞLU, Gül (2000) “Osmanlı İmparatorluğunun Görkemi Osmanlı Mücevheri”, Çağlar Boyunca Takı ve Mücevher, sy. 17, İstanbul.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TS. MA. d / 7704.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TS. MA. d /2271.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TS. MA. d / 2214.