19541

AHMET ARİF’İN “ANADOLU” ŞİİRİNİN MARKSİST ESTETİĞE GÖRE ÇÖZÜMLENMESİ

Ahmet Arif, Diyarbakır’ın yetiştirdiği en önemli şairlerden biridir. Toplumcu gerçekçi bir çizgide eserler verir ve bir sanatçı duyarlılığıyla duygularını eserlerine yansıtır. Çoğunlukla altyapıyı, ezilen ve sömürülen halkları, doğunun yaşama zorluklarını konu alır. Ülkemizdeki Marksist şairlerin başında gelmektedir. Ahmet Arif’i diğer Marksistlerden ayıran en önemli yön ise şehir yaşamı yerine köy ve dağ yaşamını konu edinmesidir. Bir memur çocuğu olan Ahmet Arif, şiirlerinde halkı ve gördüklerini dillendirir. Fakat bu gerçekliği alışılmamış bağdaştırmalarla, Doğu’ya ait yerel ifadelerle ve melodik mısra yapısıyla özgün ve estetik bir şekilde yansıtır. Şairi makalemize konu yapan da onun bu Marksist ve estetik yönüdür. Marksist estetik, metne temelde ideolojik olarak yaklaşan, toplumsallığı ve yararlılığı mihenk noktası olarak gören bir akımdır. Fakat bununla birlikte estetik güzelliği de hiçe saymaz ve metni bu bakımdan da incelemeye tabi tutar. Ahmet Arif’in “Anadolu” şiiri, hem estetik yönden hem de ideolojik yönden Marksist felsefeye uygun bir şiirdir. Şiirde bir yandan sömürülen kesimin sıkıntıları ve gördüğü zulümler işlenirken öbür yandan umutsuzluk ve direniş ruhu diri tutulur. Şair, ideolojisine hizmet ederken estetik kaygılarından vazgeçmez; kısa, ritmik ve yerel ifadelerle şiirini lirik ve canlı kılar. Bu çalışmada “Anadolu” şiiri Marksist açıdan tahlil edilecek ve şiirdeki Marksist öğeler açığa çıkarılacaktır.

ANALYSIS OF AHMET ARIF'S “ANADOLU” POETRY IN TERMS OF MARXIST AESTHETICS

Ahmet Arif is one of the most important poets of Diyarbakır. He has given works in a socialist realistic line and has reflected his emotions into his works with an artistic sensation. He mostly concerns with infrastructural, oppressed and exploited peoples and the difficulties of living in the Eastern part of Turkey. He is one of the most important Marxist poets in Turkey. The most important aspect that distinguishes Ahmet Arif from the other Marxists is his focus on village life and mountain life instead of tending to city life. Ahmet Arif, son of a civil servant, describes the people and his sights in his poems, but reflects this reality in a unique and aesthetic way with unusual interlocks, local expressions and melodic lines of the East. This Marxist and aesthetic aspect makes the poet my subject matter. Marxist aesthetics is a flow that ideologically approaches the text and accepts sociality and usefulness as the focal point. However, it does not ignore aesthetics and beauty, and the text is also subject to review in this respect. Ahmet Arif's “Anadolu” is a poem that fits both aesthetic and ideological Marxist philosophy. In poetry, while the troubles of the exploited societies and the persecutions they see are being processed, the soul of despair and resistance is kept alive on the other hand. The poet does not give up his aesthetic concerns while serving his ideology; with short, rhythmic and local expressions turns his poetry into lyric and vivid. In this study, “Anadolu” will be analysed from the Marxist point of view and the fundamental Marxist items will be revealed.

PDF

___

AKDERE, İlhan (2010), Marksizmde Temel Kavramlar, İstanbul, Evrensel Basım Yayın.

AKDİK, Hazel Melek (2012), “Sözlü Kültürden Modern Edebiyata Bir Köroğlu Anlatısı: Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı”, Milli Folklor, 24 (96), ss. 129-136.

ALBAYRAK, Nurettin (2007), “Pîr Sultan Abdal”, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, C. 34, ss. 277-278.

ARİF, Ahmed (2011), Hasretinden Prangalar Eskittim, İstanbul, Metis Yayınları.

AYDOĞDU, Yusuf (2016). Ahmed Arif’in Şiirinde Geleneğin ve Diyarbakır’ın İzleri. https://www.academia.edu/31057173/Ahmed_Arifin_%C5%9Eiiri.docx Erişim tarihi: 11 Kasım 2019.

BULAK, Şahap (2016). “Bir Mikro Üslup İnceleme Denemesi: Ahmed Arif’in “Merhaba, İçerde, Ay Karanlık” Şiirlerinde Üslup”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (55), ss. 277-304.

DUMÉNİL, G., Löwy, M. ve Renault, E. (2011), Marksizm’in 100 Kavramı, Çev. Orhan Gözde, İstanbul, Yordam Kitap.

DURBAŞ, Refik (2009), Kalbim Dinamit Kuyusu, İstanbul, Cumhuriyet Kitapları.

EAGLETON, Terry (2011), Marx Neden Haklıydı?, Çev. Oya Köymen, İstanbul, Yordam Kitap Basın ve Yayın.

GÜLENDAM, Ramazan (2003), “Marksist (Toplumcu) Edebiyat Eleştirisi”, Hece Eleştiri Özel Sayısı, 77/78/79, ss. 252-259.

HİKMET, Nazım (1992), Kuvâyi Milliye, İstanbul, Adam Yayınları.

KAPLAN, Mehmet (1998), Şiir Tahlilleri 2, Dergâh Yayınları, İstanbul.

MARX, K., Engels, F. ve Lenin, V. I. (1990), Sanat ve Edebiyat, Ankara, Evrensel Basım Yayın.

MORAN, Berna (2007), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul, İletişim Yayınları.

ODABAŞI, Yılmaz (2001), Şiirimizde Bir Satırbaşı: Ahmet Arif. http://www.yilmazodabasi.com.tr/yazi-108-.html Erişim tarihi: 11 Kasım 2019.

ÖZÇELEBİ, Hüseyin (2008), Türk Edebiyatında Toplumcu Gerçekçi Eleştiri Anlayışının Temelleri, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi: Edebiyat Bilimi ve Sorunları, ed. Zeki Dilek, Mustafa Akbulut, Zeki Cemil Arda, C. III, Ankara, ss. 1251-1275.

PLEHANOV, Georgi V. (1999), Sosyalist Açıdan Toplum, Sanat, Eleştiri, Çev. Asım Bezirci, İstanbul, Evrensel Basım Yayın.

SARAÇ, Ömer (2013), “Türk Destanlarında İntikam Motifi”, Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3(5), ss. 141-150.

TİMUROĞLU, Vecihi (2009), Ahmed Arif'in Türk Șiirindeki Yeri Üzerine Bir Deneme, Ankara, Arkadaș Yayınevi.

TUNALI, İsmail (2003), Marksist Estetik, İstanbul, Kaynak Yayınları.

TUNALI, İsmail (2011), Estetik Beğeni, İstanbul, Remzi Kitabevi.

TUNALI, İsmail (2012), Estetik, İstanbul, Remzi Kitabevi.

TYSON, Lois (2014). Marksist Eleştiri, Çev. Uğur Turan, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, (3) 3, ss. 139-154.

ULUDAĞ, M. Emin (2013). “Ahmet Arif’in Şiirlerinde Anadolu Sevgisinin Yansımaları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (49), ss. 203-210.

YILMAZ, Mehmet (2013), “İsmet Özel’in ‘Sevgilim Hayat’ Şiirinin Marksist Estetik Açısından Tahlili”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 49, ss. 211-222.