Kaya Şevlerinde Devrilme Türündeki Bozulmaların Mekaniği ve Deneysel İrdelenmesi

Kaya şevlerinin duraylûığı çalışmalarında üzerinde en fazla durulan bozulma türleri, süreksizlik yüzeyleri, ya da malzemenin kesilmesi ile oluşan eğrisel yüzeyler boyunca ortaya çıkan kaymalardır. Süreksizlikler içeren kaya ortamlar içinde ortaya çıkabilecek kaymalar, kaya bloklarının kinematik koşullarına bağu olarak oluşur. Süreksizlikleri şev içine eğimli olan kaya şevlerinde, kinematik koşullardan ötürü, kayma beklenemez. Ancak, bu tür şevlerde, süreksizliklerle stntrlandmlmtş kaya kolonlarının devrilmeleri ile ortaya çıkan şev bozulmaları, durayUhk açısından önem kazanmaktadır. Yazıda, son on yû öncesine kadar üzerinde yeterince çalışılmış bir bozulma türü olan "Devrilme" terin uygulamada gözlenen bazı örnekleri, şev içinde oluş mekanizmaları, sayısay analizleri için yapılan yaklaşımlar ve devrilmeye etkiyen çeşitli yapısal parametrelerin incelendiği model çalış­ malardan elde edilen gözlemlere dayak yorumlar verilmektedir.

In rock slope stability practice, the mostly stuied failure modes are sliding along preexisting discontinuities and curved failure planes through the rock or sou material coused by the excess shear stresses. Slides in discontinuous rock masses are controlled by kinematical conditions of the rock blocks besides the mechanical parameters of the rock media. Due to kinematic restrictions, no sliding can be expected in rock slopes with undercutting discontinuities. However, for such slopes, toppling failure of the rock columns bounded by the discontinuités have importance in terms of stability. In this article, a general review of toppling process and approaches for their numerical analysis, along with some field examples, are given. Observations and interpretations of toppling processes under several structural parameters on a two - dimensional model study are presented.