Siyer ve İslâm Tarihi Bağlamında Hz. Peygamber’in Vefatı Esnasında Zırhının Bir Yahudi’de Rehin Olduğuyla İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi

Hz. Muhammed, Allah’ın son peygamberidir. Bu özelliğinin yanında ona evrensel olma vasfı da verilmiştir. Mekke döneminde kendi milletinden insanlarla muhatap olan Hz. Peygamber, Medine’de ise kendisine inananların yanında müşrik Araplar ve Yahudilerle de iletişim kurmuştur. Bunun neticesinde, Medine’nin geleceği için gerekli siyasi, ticari ve askeri adımları atmıştır. Öyle ki devletini kurarken kaleme aldığı Medine sözleşmesine bu grupları da dâhil etmiştir. Ancak, Yahudiler verdikleri taahhütleri ve imzaladıkları sözleşmeyi hiçe sayıp Hz. Peygamber’e karşı gelmiş ve ihanet etmiştir. Hatta bazıları daha da ileri giderek onu öldürmeye teşebbüs etmiştir. Akabinde de onlar Medine’den çıkarılmış, bütün malları Müslümanlara ganimet olarak kalmıştır. Hal böyleyken ilginç bir şekilde Hz. Peygamber vefat ettiğinde daha önce sefer ve savaşlarında kullanmış olduğu zırhının bir miktar yiyecek karşılığında bir Yahudi’de rehin olduğu rivayetleri göze çarpmaktadır. Hz. Peygamber’in Yahudi’den yiyecek maddesi olarak ne aldığı tam olarak belli değildir. Olayı rivayet edenler ittifak halinde değillerdir. Hadiseyi rivayet edenler arasında sahâbîler olsa da bu olayın kaynaklara yansıması iki yüz yıl sonra olmuştur. Rivayetler, çeşitli kaynaklarla da desteklenerek incelenmiş ve gerekli değerlendirmeler yapılmıştır. İşte bu makalenin konusu, rivayetlere konu olan bu hadisenin siyer ve İslâm tarihi bilgileriyle uyuşup uyuşmadığını ilmi veriler ve tartışmalarla ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler:

İslâm Tarihi, Hz. Peygamber, Yahudi, Zırh, Rehin

IN THE CONTEXT OF SIRAH AND ISLAMİC HİSTORY EVALUATİNG OF THE NARRATİONS THAT HİS ARMOR WAS A PLEDGE IN A JEW’S DURİNG THE DEATH OF THE PROPHET

Hz. Muhammad is the last prophet that Allah sent to earth. In addition to being the last prophet, he was also given the qualification to be universal. The Prophet who interacted with people from his nation during Mecca, after the hijra the Prophet communicated with the polytheist Arabs and Jews in addition to those who believed in him in Madinah. As a result of these communications, he took the necessary political, commercial and military steps for the future of Medina. So much so that he included these groups in the Medina contract he wrote while establishing his state. However, the Jews disregard the commitments they made and the contract they signed and he opposed the Prophet and betrayed him. Some even went even further and attempted to kill him. As a result of this, they were taken out of Madinah and all their properties remained as booty for Muslims. The Jews And the Prophet’s relations are generally like this, it is interesting that when the Prophet passed away, there are narratives that the armor he had used in his previous expeditions and wars was a pledge to a Jew in exchange for some food. It is not entirely clear what the Prophet received from the Jew and what he gave pledge in return. Those who narrated the event are not in alliance. Although there were Companions among those who narrated the incident, this event was reflected in the sources two hundred years later. The narratives were analyzed, supported by various sources, and necessary evaluations were made. As a result, no evidence has been found regarding the possibility of such an event in the life of the Prophet. The subject of this article is to reveal with scientific data and discussions whether this incident, which is the subject of the narratives, is compatible with the information of Sirah and Islamic history.

Keywords:

Islamic History, Prophet Muhammad, Jew/Jewish, Armor, Pledge,

PDF

___

AHMED B. HANBEL, Ebû Abdillah. Müsned. thk. Şuayb Arnavûd - Âdil Mürşid. 45 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
AKTAŞ, Ömer. “Hz. Peygamber’in Son Yılları Ve Vefatı”. İslam Peygamberi’nin Hayatı. ed. Vesile Şemşek. 287-315. Ankara: Çizgi Kitabevi, 2020.
APAYDIN, Mehmet. Siyer Kronolojisi. İstanbul: KURAMER, 2018.
ARAFAT, W. N. “Medine Yahudileri ve Benî Kureyza Hikayesi Üzerine Yeni Bakışlar”. çev. Şaban Öz. İslâmî Araştırmalar Dergisi 17/2 (2004), 139-144.
ARSLANTAŞ, Nuh. “Hz. Peygamber (sas) Döneminde Yahudiler”. İslâm Tarihi ve Medeniyeti. 1/505-548. İstanbul: Siyer Yayınları, 2018.
ATÇEKEN, İsmail Hakkı. “Asr-ı Saâdet’te Yahudilerle İlişkilere Genel Bir Bakış”. Diyanet İlmi Dergi Özel Sayı (2003), 433-452.
AVCI, Casim - İdris, Mevlana. Hz. Muhammed’in Hayatı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2017.
AYDIN, M. Âkif. “Borç”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/285-291. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
AYDIN, M. Âkif. “Deyn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/266-268. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
AYKAÇ, Mustafa. Nâsıruddîn el-Beyzâvî -Kelâmî Görüşleri, Osmanlı Kelam Geleneğindeki Yeri-. Ankara: Gece Yayınları, 2019.
AYNÎ, Bedrüddîn Mahmûd. Umdetü’l-kârî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, trz.
BELÂZÜRÎ, Ahmed b. Yahya. Ensâbü’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr - Riyad Ziriklî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
BELÂZÜRÎ, Ahmed b. Yahya. Fütûhu’l-büldân. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1408/1988.
BEYHAKÎ, Ahmed b. Hüseyin b. Ali. Şuabü’l-İmân. thk. Muhtâr Ahmed en-Nedvî - Abdülalî Abdülhamid Hâmid. 14 Cilt. Bombay/Hindistan: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003.
BOSTANCI, Ahmet. Kamu Hukuku Açısından Hz. Peygamber’in Gayri Müslimlerle İlişkileri. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2001.
BOZKURT, Nebi - KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa Sabri. “Medine”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/305-311. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
BUHÂRÎ, Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tûkun Necâh, 1422/2001.
BUHÂRÎ, Muhammed b. İsmâîl. el-Edebü’l-Müfred. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1409/1989.
ÇALIŞ, Halit - Hacak, Hasan. “Rehin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/538-542. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
DÂREKUTNÎ, Alî b. Ömer. el-’İlelü’l-vâride fî’l-ehâdisi’n-nebeviyye. thk. Mahfûzurrahman Zeynullah es-Selefî. 15 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1405/1985.
EBÛ DÂVUD, Süleyman b. Eş’as. Sünenü Ebî Dâvud. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. 4 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, trz.
EBÜ’Ş-ŞEYH EL-İSFAHÂNÎ, Muhammed b. Ca‘fer. Ahlâku’n-nebî ve âdâbüh. thk. Salih b. Muhammed el-Veneyyân. Riyad: Dâru’l-Müslime, 1998.
EFENDİOĞLU, Mehmet. Arap Olmayan Sahâbîler. İstanbul: İfav Yayınları, 2011.
FÂKİHÎ, Muhammed b. İshâk. Ahbâru Mekke. thk. Abdülmelik Abdullah Dehiş. 3 Cilt. Beyrut: Dâru Hazar, 2. Basım, 1414/1993.
GADBÂN, Münîr Muhammed. Fıkhu’s-Sîre (Resulullah’ın Hayatı ve Daveti). çev. Mehmet Aydemir. İstanbul: Ravza Yayınları, 2014.
HÂKİM EN-NÎSÂBÛRÎ, Ebû Abdillah Muhammed. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1411/1990.
HAMİDULLAH, Muhammed. “Hudeybiye Antlaşması”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/297-299. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
HAMİDULLAH, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayıncılık, 1414/1993.
İBN ABDÜRABBİH, Ebû Ömer Şihâbüddîn. el-‘İkdü’l-ferîd. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1404/1984.
İBN EBÎ ŞEYBE, Ebû Bekir Abdullah. el-Kitâbü’l-Musannef fi’l-ehâdîsi ve’l-âsâr. thk. Kemal Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409/1988.
İBN HABÎB, Ebû Ca’fer Muhammed. el-Muhabber. thk. Eliza Lichten Stater. Beyrut: b.y., trz.
İBN HACER EL-ASKALÂNÎ, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. el-İsâbe fî Temyîzi’s Sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Meûz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1415/1995.
İBN HACER EL-ASKALÂNÎ, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî vd. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1379/1959.
İBN HAZM, Ebû Muhammed Ali. Cevâmiu’s-Sîre. thk. İhsan Abbas. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1318/1900.
İBN HİBBÂN, Ebû Hâtim Muhammed. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ. thk. Hafız Seyyid Aziz Bey vd. 2 Cilt. Beyrut: el-Kütübü’s-Sekâfiyye, 3. Basım, 1417/1997.
İBN HİŞÂM, Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakâ vd. 2 Cilt. Mısır: y.y., 1375/1955.
İBN İSHÂK, Ebû Abdillâh Muhammed. es-Sîre. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1398/1978.
İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî. 2 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1371/1952.
İBN MANZÛR, Cemâlüddîn Muhammed. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdir, 1414/1993.
İBN MİSKEVEYH, Ahmed b. Muhammed. Tecâribü’l-ümem ve teâkibü’l-himem. thk. Ebü’l-Kâsım İmâmî. 7 Cilt. Tahran: Surûş, 2. Basım, 1421/2001.
İBN SA‘D, Ebû Abdillâh Muhammed. Kitâbü’t-Tabakâti’l-kebîr. thk. Ali Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 1421/2001.
İBN SEYYİDÜNNÂS, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed. Uyûnü’l-eser fî fünûni’l-meğâzî ve’ş-şemâil ve’s-siyer. thk. İbrahim Muhammed Ramazan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1414/1993.
İBN ŞİHÂB EZ-ZÜHRÎ, Muhammed b. Müslim b. Ubeydillâh. el-Meğâzî. thk. Süheyl Zekkâr. Şam: Dâru’l-Fikr, 1400/1980.
İBNÜ’L-ESÎR, İzzüddîn Alî b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdüsselam Tedmûrî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1417/1997.
İMAM EŞ-ŞÂFİÎ, Muhammed b. İdrîs. Müsned. thk. Mâhir Yâsîn Fehl. 4 Cilt. Kuveyt: Şirketü Ğirâs Li’n-neşr, 1425/2004.
KALLEK, Cengiz. “Sâ‘”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/317-319. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
KALLEK, Cengiz. “Vesk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/70. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
KETTÂNÎ, Muhammed Abdülhay. et-Terâtîbu’l-İdâriyye (Hz. Peygamber’in Yönetimi). çev. Ahmet Özel. 2 Cilt. İstanbul: İz yayıncılık, 2003.
KIRIŞ, Şemsettin. “Hz. Peygamber’in Ümmetine Bıraktığı Miras Olarak el-Kitâb”. Turkish Studies 14/1 (2019), 439-462.
MAKRÎZÎ, Takıyyüddîn Ahmed b. Alî. İmtâ’u’l-esmâ. thk. Muhammed Abdülhamîd en-Nümeysî. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/1999.
MÂLİK B. ENES, Ebû Abdillâh. Muvatta. thk. Abdulvehhâb Abdullatîf. Kahire: Mektebetü’l-İlmiyye, trz.
MÂVERDÎ, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed. el-Ahkâmü’s-sultâniyye. Kahire: Dâru’l-Hadîs, trz.
MES‘ÛDÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin. et-Tenbîh ve’l-işrâf. nşr. Abdullah İsmail es-Sâvî. Kahire: y.y., trz.
MÜBAREK FURİ, Safiyyürrahman. Peygamber Efendimizin Hayatı ve Daveti. çev. H. İbrahim Kutlay. İstanbul: Risale, 10. Basım, 2016.
MÜSLİM, Müslim b. Haccac. Sahîh-i Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, trz.
NUMÂNÎ, Mevlânâ Şiblî. Son Peygamber Hazret-i Muhammed (Sîretü’n-Nebî). çev. Yusuf Karaca. 2 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 2014.
NÛR, Seyyid Muhammed. Edebi ve Tasavvufi Mısrî Niyazi Divanı Şerhi. haz. Mahmut Sadettin Bilginer. İstanbul: Esma Yayınları, 1982.
NÜVEYRÎ, Ebü’l-Abbâs Şihabüddin Ahmed. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. 33 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütüb, 1423/2003.
ÖZDEMİR, Mehmet Nadir. Hz. Peygamber Döneminde Ganimet Uygulamaları. Ankara: Otto Yayınları, 2016.
ÖZKUYUMCU, Nadir. “Asr-ı Saadet’te Yahudilerle İlişkiler”. Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadet’te İslâm. 2/177-232. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
ÖZKUYUMCU, Nadir. “Hilf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/29-30. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
RÂGIB EL-İSFAHÂNÎ, Hüseyin b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân ed-Dâvudî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1412/1992.
SABUNCU, Ömer. Yahudi Asıllı Sahâbîler. İstanbul: Siyer Yayınları, 2019.
SEMHÛDÎ, Nûrüddîn Alî b. Abdillâh b. Ahmed. Vefâ’ül-vefâ bi-ahbâri dâri’l-Mustafâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1999.
TABERÂNÎ, Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdilmecîd es-Silefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 2. Basım, 1415/1994.
TABERÎ, Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Türâs, 1387/1967.
TEMİR, Hakan. Arap Yarımadası’nda Kabile Hayatı. İstanbul: Siyer Yayınları, 2020.
TİRMİZÎ, Muhammed b. Îsâ. es-Sünen. thk. Ahmet Muhammed Şakir vd. 5 Cilt. Mısır: Şirketü Mektebe ve Matbaa Mustafa, 1395/1975.
UMERÎ, Ekrem Ziya. Medîne Toplumu. çev. Nureddin Yıldız. İzmir: Risale Yayınları, 1992.
USTA, Aydın. “Zırh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/391-394. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
VÂKIDÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. Kitâbü’l-Meğâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-E‘lemî, 1409/1989.
YAHYÂ B. ÂDEM. Kitâbü’l-Harâc. çev. Osman Eskicioğlu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
YENİÇERİ, Celal. “Asr-ı Saadet’te Devlet Bütçesi”. Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadet’te İslâm. ed. Vecdi Akyüz. 2/333-434. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
YENİÇERİ, Celal. “Hz. Peygamber Ailesinin Gelirleri, Geçimi Ve Geride Bıraktığı Miras”. Hz. Peygamber Ve Aile Hayatı. 343-402. İstanbul: İlmi Neşriyat, trz.
YILDIRIM, Birol. Kesret Çarşısında Bir Hikmet Dükkanı, Köstendilli Süleyman Şeyhî Efendi Hayatı Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. İstanbul: Büyüyen Ay Yayıncılık, 2019.
YÜCEL, İrfan. Peygamberimizin Hayatı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 28. Basım, 2016. ZEBÎDÎ, Muhammed el-Murtazâ. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. thk. Komisyon. b.y.: Dâru’l-Hidâye, trz.
ZUHAYLÎ, Vehbe. İslâm Fıkhı Ansiklopedisi. 10 Cilt. İstanbul: Risale, 2. Basım, 1992.