Şarkılarla Dinî ve Ahlakî Değer Aktarımı: Barış Manço Örneği

Müzik, evrensel bir dil olarak muhataplarına işitsel planda ve duyguları harekete geçirecek birtakım iletiler gönderir. Farklı lisanları anlamak için onları öğrenmek gerekir ancak müziğin dili, tüm insanlar tarafından kolayca algılanabilecek ve kavranabilecek bir yapıya sahiptir. Doğadaki seslerden, planlı dizgeler hâlinde kulaklara ulaşan notalara kadar müziğin izlediği yol, basit bir işitsel iletişimden çok daha fazlasıdır. Notaların ahenkli akışı ve edebiyatın sanatlı söyleyişinin bütünleşmesi ile müzik, bilişsel ve duyuşsal zeminde etkileri görülebilen bir araç hâline gelmektedir. Müziğin bu etkisi, onun eğitim alanında kullanımını da gündeme getirmiş ve kadim zamanlardan günümüze dek müziğin eğitsel gücü hep ilgi odağı olmuştur. Türk müzik tarihi içerisinde halk müziği eserleri dışarıda bırakıldığında, müziği ve şarkıları doğrudan eğitsel bağlamda kullanan sanatçılar arasında Barış Manço ismi ön plana çıkmaktadır. Barış Manço’nun müziği içerik düzleminde bir mesaj iletme aracı olarak görmesi, onun kullandığı bu tarzı incelenmeye değer kılmaktadır. Bu çalışmada, öncelikle değer, dinî değer ve ahlakî değer kavramları üzerinden değerler eğitiminde edebiyatın kullanımına değinilmiş; sonra da müziğin eğitimde kullanımı, Barış Manço’nun müzik hayatı ve felsefesi üzerinden Barış Manço şarkılarında dinî ve ahlakî değer aktarımları tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

din, ahlâk, değer, eğitim, değerler eğitimi, şarkı, müzik, Barış Manço

Religious And Moral Value Transfer With Songs: The Bariş Manço Example

Music is a universal language, which stimulates emotions via an auditory way. We may need to learn to understand different languages, but the language of music can be easily perceived by all people. From the sounds of nature to planned notes, the path of music path is much more than a simple audio communication.Some methods of the past have become obsolete or forgotten. However, some methods, that are compatible with the ontological structure of mankind, have a power of influence and can be used especially in the field of education. The appeal of music to the affective field of man and its use in education as a value transfer method or supported by the cognitive dimension make it important to focus on as a tool. This tool has been on the agenda of humanity for centuries.Many definitions have been constructed about what the concept of value is and many thoughts have been put forward about the difference between attitude and value, the subjective and objective dimensions of value. Religious values are the teachings of the good which God has bestowed upon humanity, being prone to good and communicating with the religion he sent normatively. Moral values are those that are accepted by selective systems in nature, which lead to harmonious happiness for all and are based on what is common to all humans.At the point where the concept of value meets with education, values education emerges. A curriculum of values education is formed within the formal and non-formal fields of education and an attempt is made to teach the students specified values and various educational tools. Literature is not just about texts, and cinema, theater, music, in short, literature is located at the base of many branches of art. It is important to consider the tools to be subjected to values education within the aesthetic framework of literature. The use of literature in values education and the formal or informal education in which it is applied in the field of education will be able to address more affective areas than the cognitive field. Additionally, with the introduction of different senses, the effect of education can be increased.When we consider the use of music in educational thought in antiquity, as well as research in the context of recent music and education, it can be seen that music is a means of education and it is a way of conveying messages to an affective dimension. In the context of cognitive music research and multiple intelligence practices, music will remain an effective tool in education.Barış Manço is an artist who interpreted traditional sources in an original form in the history of Turkish music and used music effectively as a means of conveying messages, not only his music but also his life and costume. The aim of this study is to examine the religious and moral values of Barış Manço, who sang his songs from 7 to 77, in addition to his musical perspective. These songs, which can be considered as an informal education tool in the context of the use of music in education and affective learning areas, are handled within the dimension of education.Barış Manço used religious and moral values in 40 of his 93 Turkish songs. This transfer represents a large proportion of 43%. It can be seen that 30 of the songs can be divided into two sociological branches as songs that appeal to the general public and 10 of the songs for children and young people. 17 of the songs that appeal to the general public have religious references and 13 of them have traditional references. In songs for children and young people, it is revealed that 2 songs of Manço appeal to children, 3 songs are performed together with children and adults and 5 songs are reached by young people on a traditional basis.Barış Manço’s use of music as an informal form of education means that literature carries religious and moral values in his works in his aesthetic structure that addresses both children and adults. Mancho did not hesitate to include religious references in place of a sterile religion perception, but in a natural form as a cultural component of the content, not directly. Manço also used traditional references, proverb and idioms in the same or mostly deconstructed way and formed his own unique style of music through tradition.The songs of Barış Manço have not been underestimated as children’s songs, nor have they been found and met with indifference by the children. This style is not only limited to the textual plane of literature, but it also shows that the aesthetic and affective perspective of the successful use of his songs. It also works with an ability to appeal to all ages. Manço’s messages were taken by a large part of society without any ideological perception and Manço has left a lasting impression in the social memory among the few people who have become a valuable part of a community surrounding him.It is seen that Barış Manço attaches great importance to merging generations instead of an intergenerational distinction and giving importance to a unity through all segments of society, by the generations understanding each other, keeping traditions and values alive and transferring from one generation to another. It is understood that he carried out this mission even on the television programs he made, and with the text and music of his songs.This form, which Barış Manço tried and succeeded in effectively, should be re-enacted with the universal codes and over time with functions of music, as an instrument of affective education and as a method of value transfer to be part of an immanent educational approach to all segments of society.

Keywords:

Religious Education, Morality, Values, Music, Barış Manço,

PDF

___

Adıgüzel, M. S. (2009). Vefatının 10. Yılı Dolayısıyla Karınca Dostu Bir Ağustos Böceği: Barış Manço (1943-1999). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 9 (2).Akan, N. (2009). Platon’da Müzik Anlayışı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.Arslan, Z. Ş. (2012). Değerler Eğitiminde Bir Yöntem Önerisi: Edebiyat Metinlerinden Yararlanma. Değerler Eğitimi Konferans Bildirileri (s. 47-55). İstanbul: İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü.Baş, T., & Akturan, U. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.Başaran, B. I. (2004). Etkili Öğrenme ve Çoklu Zekâ Kuramı: Bir İnceleme. Ege Eğitim Dergisi (5), 7-15.Çelik, A. (2004). Dini Değerler Bağlamında Kişilik Gelişimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.Çelik, S. (2013). Bu Dünya Bizim Memleket (Barış Manço’nun 70. Yaşı Anısına 70 Fotoğraf Sergisi). İstanbul: Küçükçekmece Belediyesi.Çınar, F. (2016). Din Öğretiminde Çoklu Zekâ Kuramı: İlköğretim DKAB Dersi Öğretim Programının Kuram Açısından Analizi ve Uygulama Örnekleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (37).Çobanoğlu, Ö. (2000). Barış Manço Araştırmalarının Önemi ve Yöntemi Üzerine Tespitler. Milli Folklor Dergisi (46), 40-46.Düzgün, D. (2002). Âşıklık Geleneğinin Değişim ve Dönüşüm Sürecinde Barış Manço Olgusu. Milli Folklor Dergisi (84), 42-50.Ebû Davud, Ebubekir Abdullah b. Süleyman b. Eş’as. (1992). es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları.Elfira, A. (2017, 05 10). Örümcek Kaiser ve Baykuş Afrasiab. samlib.ru: http://samlib.ru/e/elxfira_a/saadi-kayser-afrasiab-mehmed-fatih.shtml adresinden alınmıştırEmre, H. (2012). Türk Milli Kültürüne Ait Destan, Efsane ve Anlatılarda Sıkça Geçen Formel Sayıların Barış Manço Şarkılarındaki Yeri. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1), 639-647.Erdoğan, F. (1999). Türkiye’de 1996-1998 Yıllarında Yayımlanmış Telif Çocuk Kitaplarının İçerik Analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul.Erdoğan, G. (2015). Barış Manço Örneğinden Hareketle Müziğin Ahlak Eğitimindeki Önemi ve İşlevi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 117-124.Gardner, H. (2004). Zihin Çerçeveleri: Çoklu Zekâ Kuramı. İstanbul: Alfa Yayınları.Gedikli, N. (1997). Türk Pop Müziğinin Gelişim Sürecinde Geleneksel Halk Musikimizin Öğelerinin Payı ve Önemi. V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence, Seksiyon Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.Günay, U. (1992). Cumhuriyet Terkibi ve Barış Manço. Milli Folklor Dergisi (13), 2-3.Güngör, E. (2010). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar: Ahlâk Psikolojisi, Ahlâkî Değerler ve Ahlâkî Gelişme. İstanbul: Ötüken Neşriyat.Gürel, E., & Tat, M. (2010). Çoklu Zekâ Kuramı: Tekli Zekâ Anlayışından Çoklu Zekâ Yaklaşımına. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (3/11), 336-356.Gürses, F. (2017). Müzikte Siyasal Söylem ve Türkiye’de Anadolu Rock: “Cem Karaca ve Barış Manço” Örneği (1960-1980). The Journal of Academic Social Science Studies (56), 325-350.Güvenç, A. Ö. (2009). Kırk Sayısının Halk Edebiyatı Ürünlerinde Kullanımı Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (41), 85-97.İsababayeva Apaydın, A., & Arslan, F. (2015). Antik Yunan Felsefesinde Ahlaki Eğitim Aracı Olarak “Müzik”. Değerler Eğitimi Dergisi, 13 (29), 323-342.Kalender, R. (1987). Türk Musikî’sinde Kullanılan Makamların Tesirleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29 (1), 361-375.Kırca, A. (1999). Barış Manço’ya Özlem. İstanbul: Sabah Kitapları.Komisyon. (2006). Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.Küçük, M. A. (2013). Türk Destanlarında “Sayı” Motifinin Dinî Yansımaları. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 91-109.Meydan, H. (2014). Okulda Değerler Eğitiminin Yeri ve Değerler Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1), 93-108.Muhammed b. Sa‘d b. Meni‘ ez-Zührî. (2001). Kitabü’t-Tabakâti’l-Kebîr (Cilt 1). Kahire: Mektebetü’l-Hancî.Okumuşlar, M. (2002). Fıtrattan Dine. Konya: Yediveren Kitap.Özdemir, C. (2016). Değerlerin Aktarımı Bağlamında Âşık Edebiyatı ve Gençlik. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi (32), 223-237.Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research and Evaluation Methods. London: Sage Publications, Inc.Pirgon, Y. (2014). Osmanlı Dönemi Mehteran-ı Tabl-ı Alem Teşkilatına Genel Bir Bakış. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi (42), 107-129.Platon. (2016). Devlet. İstanbul: Panama Yayıncılık.Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: Free Press.Samsakçı, M. (2007). Türk Kültür ve Edebiyatında Tuz ve Tuz-Ekmek Hakkı. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 181-199.Schmid, L., & çev. Bahadır, A. (2003). Anlam ve Değer Kaynağı Olarak Dinî İnanç. Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi (16), 181-201.Sever, S. (2008). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: TUDEM Yayınları.Sezer, F. (2011). Öfke ve Psikolojik Belirtiler Üzerine Müziğin Etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 1472-1493.Somakcı, P. (2003). Türklerde Müzikle Tedavi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (15), 131-140.Soykan, Ö. N. (2007). Genel Geçer Bir Ahlâk Olanaklı mıdır? R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Z. Ş. Arslan, & M. Zengin içinde, Değerler ve Eğitimi (s. 45-54). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.Şahin, T. (2005). Hâlâ Yazıp Çizecek Birkaç Satırım Kaldı. İstanbul: Truva Yayınları.Taşdelen, V. (2013). Çocuk Edebiyatı ve Metafizik Deneyim: Dağlarca’nın Çocuk ve Allah Örneği. Roman Kahramanları (15), 13-20.Topcu, H. (2016). Ortaokul Matematik Derslerinde Şarkılarla Yapılan Öğretimin Akademik Başarı ve Kalıcılığa Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.TRT. (1988). Arşivde Kalanlar. Barış Manço Şarkılarının Hikâyesini Anlatıyor: https://www.youtube.com/watch?v=H856mJjMz3E adresinden alınmıştırTunca, H. (2005). Barış Manço: Uzun Saçlı Dev Adam O Bir “Masal”dı. İstanbul: Epsilon Yayınları.Yangın, B. (2002). Çağdaş Türk Ozanı Barış Manço. Ankara: Akçağ Yayınları.Yapıcı, A., & Zengin, Z. S. (2003). İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları Üzerine Psikolojik Bir Araştırma: Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (4), 173-206.Yatağanbaba, M. (2008). Dağı Aşan Deve: Barış Manço. Denizli: Yatağanbaba Kitap.Yatağanbaba, M. (2006). Türk Kültürünün Karbon Kâğıdı Barış Manço Destanı. Denizli: Yatağanbaba Kitap.Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bililmlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.Yılmaz, A. (2014). Barış Manço Eserlerinin Türk Müziği Makamları Bakımından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale.Ziebertz, H.-G. (2007). Çokkültürlü Bir Toplumda Değerler Eğitimi Modelleri. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Z. Ş. Arslan, & M. Zengin içinde, Değerler ve Eğitimi (s. 445-466). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.